JetBrains ประกาศโอเพนซอร์ส Mellum โมเดลช่วยเติมโค้ดที่เปิดตัวในปี 2024 และใช้กับ IDE ในตระกูล JetBrains โดยมีจุดเด่นเรื่องความเร็วกว่าการใช้โมเดลภาษา LLM ตัวใหญ่

JetBrains เรียก Mellum ว่าเป็น "focal model" สร้างมาเพื่อเขียนโค้ดโดยเฉพาะ ไม่ใช่โมเดลภาษา LLM ที่ปรับมาใช้เขียนโค้ด และแผนการของบริษัทคือการสร้างโมเดล Mellum หลายๆ ตัวที่ทำงานเฉพาะทางต่างกันไป เช่น ช่วยเติมโค้ด (code completion) หรือช่วยพยากรณ์ diff ของโค้ดแต่ละเวอร์ชัน

MiMo มีขนาด 7B พารามิเตอร์ ผลการทดสอบหัวข้อ AIME 2024-2025 และ LiveCodeBench v5 ทำคะแนนได้สูงกว่า o1-mini และ QwQ-32B-Preview

โมเดลชุดแรกที่ Xiaomi เผยแพร่ได้แก่ MiMo-7B-Base เป็นโมเดลพื้นฐาน, MiMo-7B-RL-Zero ที่ถูกฝึกฝนแบบ Reinforce จากโมเดลพื้นฐาน, MiMo-7B-SFT ที่ถูกฝึกแบบ Supervised และ MiMo-7B-RL ที่ถูกฝึกจากโมเดล SFT ดูรายละเอียดได้ที่ GitHub และ Hugging Face

เว็บเบราว์เซอร์ Brave ประกาศโอเพนซอร์ส Cookiecrumbler ตัวบล็อคหน้าจอแจ้งเตือนว่าเว็บไซต์นี้มีเก็บคุกกี้ ที่หลายคนรำคาญเวลาเข้าชมเว็บไซต์ต่างๆ ในยุคสมัยนี้

Brave มีระบบ Cookiecrumbler มาตั้งแต่ปี 2022 เทคนิคการทำงานของมันใช้โมเดล LLM ตรวจจับส่วนของเว็บไซต์ที่ประกาศแจ้งเตือนว่าเก็บคุกกี้ แทนการเขียนกฎตรวจจับ (rule-based) ที่อาจทำงานผิดพลาด บล็อคหน้าเว็บพังจนใช้งานไม่ได้ อีกทั้งยังสามารถทำงานกับเว็บไซต์ภาษาต่างๆ ได้ด้วย (ตัวอย่างที่ Brave ยกมาให้ดูเป็นหน้าแจ้งเตือนคุกกี้ภาษาไทยของ Sanook)

FreeType เป็นไลบรารีเรนเดอร์ไฟล์ฟอนต์ขึ้นเป็นกราฟิกบนหน้าจอ ที่ถูกใช้งานในระบบปฏิบัติการยอดนิยมหลายตัว เช่น ลินุกซ์, Android, iOS, ChromeOS (จริงๆ คือแทบทุกตัวยกเว้น Windows)

การที่ FreeType อยู่มานานมากแล้ว (สร้างขึ้นตั้งแต่ปี 1996) ช่วงหลังอาจไม่ได้มีอะไรเปลี่ยนมากนัก แต่ล่าสุดมีนักพัฒนา Werner Lemberg ค้นพบว่า FreeType มีบั๊กที่สะสมมายาวนานตั้งแต่ยุคแรกๆ บั๊กตัวนี้จะเกิดขึ้นกับฟอนต์ที่เรียกใช้คำสั่งของฟอนต์แบบ OpenType บางอย่าง แล้วจะเรียกฟังก์ชัน hb_ot_shape_glyphs_closure ซ้ำกันเยอะถึง 66,954 ครั้ง

Ubisoft มีชุดทดสอบตาบอดสีชื่อ Chroma เอาไว้ใช้ทดสอบเกมของตัวเองว่าเกมเมอร์ตาบอดสี (ทั้งตาบอดเป็นบางสี หรือบอดทุกสี) จะมองเห็นภาพในเกมเป็นอย่างไร สามารถเล่นเกมได้หรือไม่

Chroma เริ่มพัฒนาขึ้นในปี 2021 โดยทีม Quality Control ในอินเดีย ที่ต้องการสร้างชุดทดสอบจำลองสภาวะตาบอดสี (colorblind simulation tool) ให้นักพัฒนาเกมเข้าใจได้ว่าผู้เล่นตาบอดสีเห็นภาพในเกมอย่างไร

ล่าสุด Ubisoft โอเพนซอร์ส Chroma ให้คนทั่วไปใช้งาน ซอร์สโค้ดอยู่บน GitHub สามารถใช้กับเกมอะไรก็ได้ ไม่ขึ้นกับเอนจินเกม ทดสอบได้ที่เฟรมเรตสูงสุด 60 FPS

DeepSeek ประกาศแนวทางการพัฒนาซอฟต์แวร์รันโมเดลปัญญาประดิษฐ์ (inference engine) หลังจากก่อนหน้านี้บริษัทใช้ vLLM รุ่นพิเศษที่แก้ไขภายในเพื่อให้บริการ มาเป็นการทำงานร่วมกับโครงการโอเพนซอร์ส

ก่อนหน้านี้ DeepSeek เปิดซอฟต์แวร์ที่เกี่ยวข้องกับระบบรันปัญญาประดิษฐ์จำนวนมาก โดยซอฟต์แวร์มักเป็นการออปติไมซ์ประสิทธิภาพการรันปัญญาประดิษฐ์บนชิป NVIDIA Hopper ทาง DeepSeek ระบุว่าเคยพิจารณาว่าจะเปิดเอนจินออกมาทั้งชุด แต่พบปัญหา 3 ประการ

กูเกิลโอเพนซอร์สเฟรมเวิร์ค Agent Development Kit (ADK) สำหรับการพัฒนา Agent ในรูปแบบต่างๆ โดยแม้จะพัฒนาโดยกูเกิลแต่ก็รองรับโมเดลจากผู้ผลิตหลากหลาย และเชื่อมต่อเครื่องมือภายนอกผ่านโปรโตคอล MCP ได้

ความพิเศษของ ADK ต่อกูเกิลเองคือ Vertex AI รองรับโดยตรงผ่าน Vertex AI Agent Engine อย่างไรก็ดี ตัว ADK นั้นแพ็กเกจเป็นคอนเทนเนอร์ทำให้ไปรันที่ไหนก็ได้อยู่แล้ว และกูเกิลระบุว่า ADK ออปติไมซ์ให้ทำงานกับ Gemini 2.5 Pro เป็นพิเศษ

ปีที่แล้วแอปเปิลออก macOS Sequoia ที่มีการอัพเดตหลายอย่าง แต่ล่าสุดก็มีผู้ใช้พบว่าแอปเปิลอัพเดตโปรแกรม rsync ไปใช้โครงการ openrsync ทำให้ผู้ใช้สามารถใช้ rsync โปรโตคอลเวอร์ชั่นใหม่ได้แล้วหลังไม่ยอมอัพเดตมาเกือบ 20 ปี

rsync เป็นหนึ่งในโปรแกรมยอดนิยมสำหรับการสำรองข้อมูล เพราะมันสามารถส่งข้อมูลเฉพาะ "ส่วนต่าง" ของข้อมูลได้ ทำให้ในกรณีที่แบนวิดท์จำกัด กระบวนการสำเนาข้อมูลที่มีการแก้ไขไม่เยอะมาก เช่น ไฟล์สำรองข้อมูลฐานข้อมูล (ที่อาจจะมีขนาดใหญ่แต่ที่จริงเปลี่ยนแปลงไม่มากนัก) สามารถเร่งความเร็วในการสำเนาข้อมูลได้นับสิบเท่าไปจนถึงพันเท่า

เมื่อปลายปี 2024 ไมโครซอฟท์เปิดตัวโครงการ Hyperlight ซึ่งเป็นไลบรารีภาษา Rust สำหรับรันฟังก์ชันขนาดเล็ก มีจุดเด่นตรงการแยกเป็น hypervisor ของตัวเองเพื่อความปลอดภัย และความเร็วที่เร็วกว่าการรัน VM แบบปกติ แต่ข้อเสียคือจำกัดเฉพาะการรันฟังก์ชันภาษา Rust เท่านั้น

ปีนี้ไมโครซอฟท์ปรับปรุง Hyperlight เพิ่มเติมเป็น Hyperlight Wasm โดยนำเอา WebAssembly (Wasm) เข้ามาแก้ปัญหาเรื่องความเข้ากันได้ของภาษาโปรแกรม

ระบบแพ็กเกจ APT (Advanced Package Tool) ของ Debian อยู่คู่กับโลกลินุกซ์มายาวนานเกือบ 30 ปี (เริ่มใช้ปี 1998) ล่าสุด APT ออกเวอร์ชันใหญ่ 3.0 มีการเปลี่ยนแปลงสำคัญ 2 อย่างคือ

NVIDIA เปิดซอร์สโค้ดส่วนเร่งความเร็วจีพียูของเอนจินฟิสิกส์ PhysX ต่อสาธารณะ ใช้ไลเซนส์แบบ BSD-3

เดิมทีตัวเอนจิน PhysX เป็นโอเพนซอร์สมาตั้งแต่ปี 2018 ตอน PhysX เวอร์ชัน 4.0 แต่เฉพาะตัวเอนจินหลักและ SDK เท่านั้น ส่วนการเร่งความเร็วด้วยจีพียูไม่ได้โอเพนซอร์สด้วย มีเฉพาะไบนารีแจกจ่าย การเปลี่ยนแปลงรอบนี้คือ NVIDIA เปิดซอร์สโค้ดส่วนจีพียูออกมาเลย จึงไม่ได้แจกจ่ายไฟล์ไบนารีให้อีก

นอกจากนี้ NVIDIA ยังเปิดซอร์ส GPU compute shader ของ Flow SDK ซึ่งเป็นไลบรารีสำหรับรันซิมูเลเตอร์ของไหล (fluid simulator) ออกมาพร้อมกันด้วย

ไมโครซอฟท์มี Microsoft Security Copilot เป็น AI ช่วยวิเคราะห์หาช่องโหว่ความปลอดภัยมาตั้งแต่ปี 2023 ล่าสุดไมโครซอฟท์ออกมาโชว์ผลงานแล้วว่า Security Copilot ช่วยให้ค้นหาช่องโหว่ได้จริง

ช่องโหว่ที่ค้นพบในรอบนี้เจอกับซอฟต์แวร์ bootloader สายโอเพนซอร์สหลายตัว เช่น GRUB2 ที่นิยมใช้ในลินุกซ์, U-boot, Barebox (สองตัวหลังนิยมใช้ในระบบปฏิบัติการฝังตัว) แนวทางที่ไมโครซอฟท์ใช้คือให้ทีมวิจัยช่องโหว่ Microsoft Threat Intelligence สั่งพร็อมต์ให้ Security Copilot ไล่หาช่องโหว่ประเภท integer overflow ที่เป็นไปได้จากโค้ดของซอฟต์แวร์ bootloader เหล่านี้ แทนการนั่งไล่อ่านโค้ดเองด้วยมนุษย์

MZLA หน่วยงานลูกของ Mozilla ที่ดูแลโครงการ Thunderbird ประกาศทำบริการเว็บเมลของตัวเองชื่อ Thunderbird และชุดบริการออนไลน์ชื่อ Thunderbird Pro

เหตุผลที่ในที่สุดแล้ว MZLA ต้องมาทำเว็บเมล เป็นเพราะมองว่า Thunderbird เสียผู้ใช้อีเมลแบบดั้งเดิมให้กับ Gmail และ Office 365 ไปเรื่อยๆ (ปัจจุบันมีผู้ใช้ราว 20 ล้านคนต่อเดือน) เนื่องจากคู่แข่งเหล่านี้มีทั้งตัวไคลเอนต์และบริการที่ครบถ้วนกว่า แต่ก็เป็นบริการที่ล็อคผู้ใช้อยู่ในระบบของตัวเอง (vendor lock-in) ทำให้ MZLA ตั้งเป้าว่าจะสร้างบริการแบบเดียวกัน ที่เป็นโอเพนซอร์ส 100% และให้อิสระในการใช้งานมากกว่า

ความเคลื่อนไหวน่าสนใจในวงการภาษา Rust นั่นคือ โครงการ Rust รองรับสเปกการเขียนโปรแกรม Ferrocene Language Specification (FLS) ส่งผลให้ภาษา Rust มีเอกสารสเปกของภาษาเป็นครั้งแรก

อ่านแล้วอาจสับสนอยู่บ้าง ต้องเท้าความก่อนว่า ภาษา Rust เกิดขึ้นในปี 2015 แม้ได้รับความนิยมแพร่หลายตลอด 10 ปี แต่ตัวโครงการ Rust ไม่เคยมีเอกสารสเปกของภาษาอย่างเป็นทางการ (official language specification) มาก่อน ซึ่งแปลว่าหากมีคนสร้างคอมไพเลอร์ Rust ขึ้นมาใหม่ อาจมีพฤติกรรมบางอย่างที่แตกต่างไปจากคอมไพเลอร์ของโครงการ Rust เอง

ย้ำก่อนว่า ข่าวนี้ไม่ได้แปลว่า Android เลิกโอเพนซอร์ส แต่เปลี่ยนวิธีการโชว์ซอร์สโค้ดที่กำลังพัฒนาอยู่เท่านั้น

เดิมที ซอร์สโค้ดของ Android มีทั้งหมด 2 branch คือ ซอร์สโค้ดที่แสดงต่อสาธารณะบน Android Open Source Project (AOSP) และซอร์สโค้ด internal ที่เข้าถึงได้เฉพาะทีมจากกูเกิลและบริษัทพาร์ทเนอร์ที่ทำสัญญา Google Mobile Services (GMS)

ที่ผ่านมา กูเกิลเลือกพัฒนาโค้ดบางส่วนของ Android (เช่น Bluetooth Stack) บน AOSP branch แต่โค้ดส่วนใหญ่อยู่ใน internal branch เมื่อพัฒนาจนเสร็จสิ้นแล้วก็จะนำโค้ดมาปล่อยบน AOSP branch อีกที

AlexNet ซอฟต์แวร์แยกแยะรูปภาพที่เคยเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญของวงการ AI เมื่อปี 2012 ตอนนี้เปิดซอร์สโค้ดต่อสาธารณะ เข้าถึงได้บน GitHub

AlexNet พัฒนาโดย Alex Krizhevsky นักศึกษาปริญญาเอกชาวยูเครนที่มหาวิทยาลัย Toronto ในขณะนั้น ร่วมกับเพื่อนนักศึกษา Ilya Sutskever (ภายหลังเป็นผู้ร่วมก่อตั้ง OpenAI) และอาจารย์ของพวกเขาคือ Geoffrey Hinton (หลังจากนั้นแบ่งเวลาบางส่วนไปทำงานกับกูเกิลจนถึงปี 2023 และได้รางวัลโนเบลสาขาฟิสิกส์ในปี 2024)

DeepSeek ออกโมเดลเวอร์ชันใหม่ DeepSeek-V3-0324 มีการเปลี่ยนแปลงสำคัญคือเปลี่ยนสัญญาอนุญาตเป็น MIT

เดิมทีโมเดลของ DeepSeek เป็นโอเพนซอร์สอยู่แล้ว แต่ใช้สัญญาอนุญาตแบบคัสตอมของตัวเอง คราวนี้เปลี่ยนมาเป็นสัญญามาตรฐานของวงการคือ MIT License ที่เปิดกว้างมากๆ อนุญาตให้ทำได้แทบทุกอย่าง

AMD โอเพนซอร์สไลบรารี AI Tensor Engine for ROCm (AITER) ที่รวมเอาฟังก์ชั่นที่ปัญญาประดิษฐ์ต่างๆ ใช้งานบ่อย ให้ออปติไมซ์บน ROCm โดยเฉพาะ PyTorch ที่นิยมใช้งานกับปัญญาประดิษฐ์กลุ่ม LLM

กลุ่ม operator ที่ LLM ใช้งานสามารถรันได้เร็วขึ้นหลายเท่าตัว เช่น Mixture of Experts (MoE), การคูณแมตทริกซ์, Multi-Head Attention (MHA) ผลการทดสอบ DeepSeek-V3/R1 บนชิป MI300X สามารถรันเร็วขึ้นเทียบกับก่อนใช้ AITER ถึงเท่าตัว

ตอนนี้ซอฟต์แวร์รัน LLM เช่น vLLM และ SGLang รองรับ AITER แล้ว และทาง AMD ยืนยันว่าจะลงทุนพัฒนาเร่งความเร็วโหลดงาน AI บนชิป AMD เพิ่มเติมต่อไป

หลังจากรอกันมานานข้ามทศวรรษ (GIMP 2.0 ออกปี 2004, GIMP 2.10 ออกปี 2018) ล่าสุด GIMP 3.0 ออกรุ่นเสถียรในสัปดาห์ที่ผ่านมา

การเปลี่ยนแปลงสำคัญของ GIMP 3.0 คือย้ายมาใช้ GTK 3.x เป็นฐาน รองรับหน้าจอความละเอียดสูง (HiDPI) ได้ดีกว่า GIMP 2.x และรองรับอินพุตจากแท็บเล็ตวาดรูปได้ดีขึ้น, รองรับการแก้ไขภาพด้วยฟิลเตอร์แบบไม่ทำลายต้นฉบับเดิม (non-destructive editing) และเห็นการเปลี่ยนแปลงของผลลัพธ์แบบเรียลไทม์, รองรับฟอร์แมตภาพ PSD ของ Photoshop ได้ดีขึ้น, ปรับปรุงระบบเลเยอร์ ระบบข้อความ ระบบจัดการสี รายละเอียดการเปลี่ยนแปลงทั้งหมด

GNOME ออกเวอร์ชัน 48 ตามรอบการออกทุก 6 เดือน ใช้โค้ดเนม Bengaluru ตามสถานที่จัดประชุม GNOME Asia 2024

ของใหม่ที่สำคัญใน GNOME 48 ได้แก่

ความคืบหน้าจากข่าว Ubuntu ทดลองคอมไพล์ดิสโทรด้วยโหมด O3 Optimization ของ GCC เพิ่มประสิทธิภาพ

หลังจากทดลองมาได้สักระยะ ทีม Ubuntu เก็บข้อมูลอย่างละเอียด และพบว่าถึงแม้ประสิทธิภาพบางจุดเพิ่มขึ้น แต่ประสิทธิภาพโดยรวมกลับแย่ลง แถมต้องแลกมากับขนาดของไบนารีที่ใหญ่ขึ้นด้วย ตอนนี้จึงมีโอกาสสูงที่จะกลับไปใช้โหมด O2 แบบเดิม

ใน Ubuntu เวอร์ชันหน้า 25.04 Plucky Puffin ยังปรับปรุงแพ็กเกจของสถาปัตยกรรม ARM64 เพื่อให้ Ubuntu สามารถรันบนพีซี Snapdragon X1 Elite ได้ทันที ถึงแม้ตอนนี้ยังไม่สามารถการันตีว่าจะทำได้สมบูรณ์ 100% ทัน 25.04 แต่ก็คืบหน้าขึ้นเรื่อยๆ

โครงการ Mono ที่เป็น .NET แบบโอเพนซอร์สออกเวอร์ชั่น 6.14 นับเป็นเวอร์ชั่นแรกหลังจากไมโครซอฟท์ยกโครงการให้ WineHQ พร้อมกับความเปลี่ยนแปลงสำคัญคือรองรับ สถาปัตยกรรม Arm64 บน MacOS เป็นทางการ

นอกจากการรองรับแพลตฟอร์มใหม่แล้ว ยังมีการปรับปรุงเล็กๆ น้อยๆ เช่น แก้ไขการทำงานกับ X11, รองรับ COM Interface ดีขึ้น, เพิ่มภาษาจอร์เจีย, แก้ไขคำเตือนระหว่างการคอมไพล์

LibreOffice ซอฟต์แวร์ชุดสำนักงานแบบโอเพนซอร์ส มียอดดาวน์โหลดเพิ่มสูงขึ้นมากในช่วงหลัง ตอนนี้ตัวเลขเพิ่มมาเป็นเกือบ 1 ล้านครั้งต่อสัปดาห์แล้ว

Mike Saunders รองประธานบอร์ดของ The Document Foundation ผู้ดูแลโครงการ LibreOffice ให้ข้อมูลว่าตอนนี้ฐานผู้ใช้งานน่าจะอยู่ราวๆ 200 ล้านคน, ยอดดาวน์โหลดเพิ่มสูงขึ้นเรื่อยๆ ทุกเวอร์ชัน,​ หากแยกตามระบบปฏิบัติการคือ Windows 85% ตามด้วย macOS และลินุกซ์

เหตุผลที่ LibreOffice ได้รับความนิยมสูงขึ้น อาจเป็นเพราะผู้ใช้ฝั่งองค์กรเริ่มหาทางเลือกเพื่อลดค่าใช้จ่าย และไมโครซอฟท์เองหันมาเน้นบริการ subscription มากขึ้น ซึ่งหลายองค์กรไม่ต้องการจ่าย

FerretDB ฐานข้อมูลทดแทน MongoDB ออกเวอร์ชัน 2.0 รุ่นเสถียร general availability (GA) พร้อมใช้งานในระดับโปรดักชัน

โครงการ FerretDB เกิดขึ้นในปี 2021 หลัง MongoDB เปลี่ยนไลเซนส์ ตัวมันเองไม่ใช่การโคลนหรือ fork MongoDB แต่เป็นการนำ PostgreSQL โหมด JSONB มารันเบื้องหลัง แล้ว FerretDB ทำตัวเป็นฉากหน้าคอยแปลงข้อมูลใน PostgresQL มาเชื่อมต่อกับ API ของ MongoDB ของเดิม แอพพลิเคชันจึงสามารถรันได้ต่อเนื่องโดยไม่ต้องแก้ไขโค้ดเลย

Stability AI ประกาศความร่วมมือกับ Arm นำโมเดลปัญญาประดิษฐ์สร้างเสียงจากข้อมูล Stable Audio Open ที่เป็นโอเพนซอร์ส ปรับแต่งให้สามารถรันได้ที่ระดับอุปกรณ์ (On device) เช่น สมาร์ทโฟนที่มีชิปของ Arm

Stable Audio Open รันบน Arm ผ่านเฟรมเวิร์ก Arm KleidiAI ซึ่ง Stability AI บอกว่าสามารถสร้างผลลัพธ์เสียงออกมาได้เร็วกว่าวิธีเดิม 30 เท่า จากระดับนาทีเหลือเพียงไม่กี่วินาทีเท่านั้น

ในตอนนี้ Stable Audio Open ยังไม่เปิดให้ดาวน์โหลดทดสอบบน Arm แต่ทั้ง Stability AI และ Arm มีแผนนำโมเดลสร้างไฟล์เสียงให้ใช้งานในอุปกรณ์เร็ว ๆ นี้