Canonical ประกาศเตือนว่า Ubuntu 20.04 LTS Focal Fossa ที่ออกในปี 2020 จะหมดระยะซัพพอร์ตแบบยาวนาน 5 ปี (LTS) ในเดือนหน้า 31 พฤษภาคม 2025

แอดมินระบบมีทางเลือก 2 ทาง อย่างแรกคืออัพเกรดระบบปฏิบัติการมาเป็น LTS ตัวใหม่ขึ้นคือ Ubuntu 24.04 LTS Noble Numbat ที่ซัพพอร์ตจนถึงปี 2029

อีกทางเลือกคือซื้อบริการซัพพอร์ต Expanded Security Maintenance (ESM) ที่มีระยะซัพพอร์ต 5+2 ปี ใช้ได้จนถึงเดือนพฤษภาคม 2032 (รวมทั้งหมด 12 ปี)

สัปดาห์ที่ผ่านมา Fedora ออกเวอร์ชัน 42 ที่ตอนนี้แตกลูกแตกหลานออกไปเยอะมาก หากนับเฉพาะ Editions หลักมีทั้งหมด 6 ตัวคือ Workstation, KDE Plasma Desktop, Cloud, Server, CoreOS, IoT

การเปลี่ยนแปลงสำคัญคือ Fedora ที่เป็น KDE Plasma Desktop ถูกเลื่อนสถานะขึ้นมาเป็น Edition กับเขาแล้ว (เทียบเท่ากับ Fedora Workstation ที่ใช้ GNOME) เท่ากับว่าผู้ใช้สามารถเลือกได้ว่าจะใช้ระบบเดสก์ท็อปหลักเป็น KDE Plasma 6.3 หรือ GNOME 48

Ubuntu 25.04 โค้ดเนม “Plucky Puffin” ออกตัวจริง พร้อมให้ดาวน์โหลดแล้ว ของใหม่ในเวอร์ชันนี้ได้แก่

ระบบแพ็กเกจ APT (Advanced Package Tool) ของ Debian อยู่คู่กับโลกลินุกซ์มายาวนานเกือบ 30 ปี (เริ่มใช้ปี 1998) ล่าสุด APT ออกเวอร์ชันใหญ่ 3.0 มีการเปลี่ยนแปลงสำคัญ 2 อย่างคือ

ไมโครซอฟท์มี Microsoft Security Copilot เป็น AI ช่วยวิเคราะห์หาช่องโหว่ความปลอดภัยมาตั้งแต่ปี 2023 ล่าสุดไมโครซอฟท์ออกมาโชว์ผลงานแล้วว่า Security Copilot ช่วยให้ค้นหาช่องโหว่ได้จริง

ช่องโหว่ที่ค้นพบในรอบนี้เจอกับซอฟต์แวร์ bootloader สายโอเพนซอร์สหลายตัว เช่น GRUB2 ที่นิยมใช้ในลินุกซ์, U-boot, Barebox (สองตัวหลังนิยมใช้ในระบบปฏิบัติการฝังตัว) แนวทางที่ไมโครซอฟท์ใช้คือให้ทีมวิจัยช่องโหว่ Microsoft Threat Intelligence สั่งพร็อมต์ให้ Security Copilot ไล่หาช่องโหว่ประเภท integer overflow ที่เป็นไปได้จากโค้ดของซอฟต์แวร์ bootloader เหล่านี้ แทนการนั่งไล่อ่านโค้ดเองด้วยมนุษย์

กลุ่มนักพัฒนาซอฟต์แวร์อิสระในยุโรป เริ่มทำ "EU OS" ดิสโทรลินุกซ์ต้นแบบ (proof-of-concept) สำหรับใช้ในงานภาครัฐของยุโรป

ตัว EU OS ไม่ได้เป็นดิสโทรใหม่ที่สร้างจากศูนย์ แต่ต่อยอดมาจาก Fedora Desktop และ KDE Plasma เป้าหมายของโครงการไม่ได้เป็นดิสโทรสำเร็จรูปพร้อมใช้ แต่จะเป็น base OS สำหรับปรับแต่งใช้งานในเซกเตอร์ต่างๆ (เช่น โรงเรียน, โรงพยาบาล, หน่วยงานปกครอง) อีกทีหนึ่ง และมีกระบวนการจัดการบัญชีผู้ใช้ ข้อมูล ที่เป็นมาตรฐานเดียวกัน ให้แอดมินองค์กรบริหารจัดการเครื่องจำนวนมากได้ง่าย

สถานะของ EU OS ตอนนี้ยังเป็นโครงการที่พัฒนาโดยชุมชน แต่ก็หวังว่าจะเป็นโครงการที่คณะกรรมการยุโรป (European Commission) รับเข้าเป็นทางการในอนาคต

Tom's Hardware ชี้ประเด็นว่า การสุดระยะซัพพอร์ตของ Windows 10 ในเดือนตุลาคม 2025 จะส่งผลกระทบอย่างมากต่อการนำพีซีเก่าไปบริจาค (เช่น องค์กรบริจาคพีซีเก่าให้ผู้ขาดแคลน ผู้สูงอายุ) เพราะผู้รับบริจาคจะเจอกับความเสี่ยงว่า Windows 10 จะไม่ปลอดภัยอีกต่อไป แต่ถ้าเลือกติดตั้งลินุกซ์แทน ก็อาจเจอปัญหาเรื่องความคุ้นเคยของผู้ใช้

ตัวเลขพีซี Windows 10 ประเมินกันว่ามีถึง 240 ล้านเครื่อง หากเป็นพีซีขององค์กรที่ให้ความสำคัญกับความปลอดภัยของข้อมูล ก็จะเลือกซื้อพีซีใหม่ที่เป็น Windows 11 เพื่อลดความเสี่ยงด้านการถูกเจาะ-มัลแวร์ คำถามคือพีซีเหล่านี้จะไปไหนต่อ

ความคืบหน้าจากข่าว Ubuntu ทดลองคอมไพล์ดิสโทรด้วยโหมด O3 Optimization ของ GCC เพิ่มประสิทธิภาพ

หลังจากทดลองมาได้สักระยะ ทีม Ubuntu เก็บข้อมูลอย่างละเอียด และพบว่าถึงแม้ประสิทธิภาพบางจุดเพิ่มขึ้น แต่ประสิทธิภาพโดยรวมกลับแย่ลง แถมต้องแลกมากับขนาดของไบนารีที่ใหญ่ขึ้นด้วย ตอนนี้จึงมีโอกาสสูงที่จะกลับไปใช้โหมด O2 แบบเดิม

ใน Ubuntu เวอร์ชันหน้า 25.04 Plucky Puffin ยังปรับปรุงแพ็กเกจของสถาปัตยกรรม ARM64 เพื่อให้ Ubuntu สามารถรันบนพีซี Snapdragon X1 Elite ได้ทันที ถึงแม้ตอนนี้ยังไม่สามารถการันตีว่าจะทำได้สมบูรณ์ 100% ทัน 25.04 แต่ก็คืบหน้าขึ้นเรื่อยๆ

Fedora ประกาศออกอิมเมจ Fedora 41 สำหรับใช้งานบนบอร์ด RISC-V ยอดนิยม (หรือรันบนเครื่อง virtual machine ที่เป็น RISC-V ก็ได้) เพื่ออำนวยความสะดวกให้นักพัฒนาสาย RISC-V มากขึ้น

Fedora บอกว่า RISC-V ได้รับความนิยมเพิ่มขึ้นในช่วงหลัง มีฮาร์ดแวร์ใหม่ๆ ออกสู่ตลาดหลายรุ่น แต่เดิมทีโลก RISC-V มักใช้กันแต่ Debian หรือดิสโทรที่แตกหน่อมาจาก Debian การมีระบบปฏิบัติการตัวอื่นๆ อย่าง Fedora เข้ามาซัพพอร์ต ออกอิมเมจของ Fedora เวอร์ชันใหม่ล่าสุดให้ ย่อมช่วยให้การใช้งานบอร์ด RISC-V แพร่หลายขึ้น

หลังจาก Hector Martin นักพัฒนาเคอร์เนลผู้ดูแลโครงการ Asahi Linux ลาออก เพราะทะเลาะกับ Linus Torvalds เรื่องโค้ดภาษา Rust ในเคอร์เนล

ล่าสุดมีนักพัฒนาลาออกอีกคนคือ Karol Herbst ที่พัฒนาโครงการ Nouveau ไดรเวอร์จีพียู NVIDIA แบบ reverse engineering สำหรับเคอร์เนลลินุกซ์ ภายหลัง NVIDIA เปิดซอร์สไดรเวอร์จีพียูบางส่วน แต่จีพียูรุ่นเก่าๆ ยังต้องใช้ Nouveau อยู่ ปัจจุบัน Herbst เป็นพนักงานของ Red Hat และร่วมพัฒนาโครงการโอเพนซอร์สอื่นๆ เช่น Mesa และไดรเวอร์ Rusticl OpenCL

Hector Martin นักพัฒนาเคอร์เนลผู้ดูแลโครงการ Asahi Linux ที่พยายามพอร์ตเคอร์เนลลินุกซ์ไปรันบน Apple Silicon ประกาศลาออกจากการเป็นผู้ดูแลเคอร์เนล หลังเกิดการโต้เถียงกันในประเด็นการ merge โค้ด Rust ในส่วน DMA

โค้ดที่โต้เถียงกันเป็น Rust binding สำหรับการเรียกฟังก์ชั่น DMA ซึ่งจำเป็นสำหรับเขียนไดร์เวอร์ แต่นักพัฒนาเคอร์เนลบางส่วน เช่น Christoph Hellwig เห็นว่าเคอร์เนลไม่ควรมาดูแลโค้ดเหล่านี้เอง แต่ควรปล่อยให้โค้ดไปอยู่ในโครงการไดร์เวอร์

หลังจากนักพัฒนาโต้เถียงกันระยะหนึ่ง Martin ขอให้ Linus เข้ามาตัดสินว่าควรรวมแพตช์นี้เข้ามาหรือไม่ แต่ตัว Martin เองก็ถูกวิจารณ์ว่าอาศัยการ "เรียกทัวร์" ผ่านการโพสบนสื่อสังคมออนไลน์

โครงการ GTK ชุดแสดงผล UI ข้ามแพลตฟอร์ม ประกาศเตรียมเลิกใช้ backend สองตัวคือ X11 ตัวดั้งเดิม และ Broadway โครงการย่อยที่แสดงผล GTK เป็น HTML5 ผ่านเบราว์เซอร์ โดยจะมีผลใน GTK 5 เวอร์ชันหน้า

ผู้ใช้ GitHub บัญชี ading2210 เปิดโครงการ linuxpdf พอร์ตลินุกซ์ทั้งก้อนไปรันในไฟล์ PDF ซึ่งทำได้เพราะไฟล์ PDF มีฟีเจอร์จาวาสคริปต์ในตัว ทำให้สามารถคอมไพล์โค้ดภาษา C ไปรันเป็นจาวาสคริปต์ได้

แม้จาวาสคริปต์จะเป็นฟีเจอร์ของไฟล์ PDF แต่แต่ละอิมพลีเมนต์ก็มีฟีเจอร์ต่างกันมาก โดย Acrobat Reader มีฟีเจอร์จำนวนมาก สามารถเข้าถึง API 3 มิติหรือดึงข้อมูลจากอินเทอร์เน็ตได้ แต่เอนจินอื่นๆ ที่ใช้งานในเบราว์เซอร์มักอิมพลีเมนต์เพียงฟีเจอร์พื้นฐาน

Greg Kroah-Hartman หรือ greg-kh หนึ่งในแกนหลักของนักพัฒนาเคอร์เนลลินุกซ์ ประกาศใน Git pull-request ของเคอร์เนล 6.14 ว่าตอนนี้สถานะของเคอร์เนลลินุกซ์นั้น "เกือบ" พร้อมแล้วสำหรับการเขียนไดรเวอร์ด้วยภาษา Rust อย่างจริงจัง

We are almost at the "write a real driver in rust" stage now, depending on what you want to do.

ทีมนักวิจัยจาก University of Waterloo ในแคนาดา ค้นพบการปรับแต่งโค้ดเคอร์เนลลินุกซ์ 30 บรรทัด สามารถช่วยลดการใช้พลังงานในศูนย์ข้อมูลลงได้สูงสุด 30%

โค้ดส่วนนี้เกี่ยวกับวิธีการประมวลผลแพ็คเก็ตของระบบเครือข่าย ซึ่งทีมนักวิจัยพบว่าเดิมทีเคอร์เนลลินุกซ์ประมวลผลได้ไม่มีประสิทธิภาพมากนัก มีปัญหาเรื่อง interruption หรือการถูกขัดจังหวะการทำงานของซีพียู จึงปรับแก้โค้ดเพียงเล็กน้อย (ทีมวิจัยบอกว่าไม่ได้เพิ่มอะไรเลย แค่สลับตำแหน่ง) ช่วยให้ใช้แคชของซีพียูอย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น

งานวิจัยนี้ถูกตีพิมพ์ และนำเสนอในงาน ACM SIGMETRICS 2024 ส่วนแพตช์ตัวนี้ถูกรวมเข้ากับเคอร์เนลเวอร์ชัน 6.13 ที่เพิ่งออกไป

นักพัฒนาเคอร์เนลลินุกซ์ ปรับโค้ดของเคอร์เนลให้รองรับปุ่ม Copilot บนคีย์บอร์ด ตามนโยบายของไมโครซอฟท์ ที่เริ่มพบได้เรื่อยๆ ในพีซีใหม่ที่วางขายในปี 2024 เป็นต้นมา

เบื้องหลังการทำงานของปุ่ม Copilot ไม่ได้เป็นรหัสปุ่มใหม่บนคีย์บอร์ด แต่เป็นการส่งสัญญาณโค้ด Left Shift + Windows key + F23 ประเด็นคือไดรเวอร์คีย์บอร์ด atkbd ในลินุกซ์ไม่ได้ดักจับปุ่ม F23 (0x6e) มาก่อน ล่าสุด Mark Pearson นักพัฒนาเคอร์เนลจาก Lenovo ได้อัพเดตแพตช์ให้รองรับแล้ว แพตช์นี้จะเป็นส่วนหนึ่งของเคอร์เนล 6.14 ที่จะออกเป็นรุ่นถัดไป

openSUSE เปิดตัวซอฟต์แวร์ GUI จัดการแพ็กเกจตัวใหม่ชื่อ YQPkg เขียนด้วย Qt เพื่อเป็นทางเลือกใหม่แทน YaST ของเดิมที่มีความซับซ้อนสูง

จุดเด่นของ YQPkg คือเขียนขึ้นมาใหม่ทั้งหมดโดยไม่ต้องพึ่งพาส่วนประกอบใดๆ ของ YaST เลย ตัวมันขี่อยู่บน libzypp ที่ใช้จัดการแพ็กเกจแบบคอมมานด์ไลน์

สถานะของ YQPkg ยังเป็นอัลฟ่า และยังขาดฟีเจอร์หลายอย่าง เช่น การจัดการคีย์ GPG แต่ในอนาคตก็ดูมีศักยภาพ ที่จะนำมาใช้แทน YaST ซึ่งถือเป็นแอพครอบจักรวาลในโลกของ SUSE และตอนนี้โครงการ SUSE เองกำลังเขียนหลายๆ ส่วนมาแทน YaST อยู่

Mozilla เปลี่ยนวิธีบีบอัดไฟล์ติดตั้ง Firefox บนลินุกซ์ จากเดิมใช้ .tar.bz2 มาเป็น .tar.xz เพื่อขนาดที่เล็กลงถึง 25%

xz เป็นซอฟต์แวร์บีบอัดที่ใช้อัลกอริทึม LZMA ที่มีประสิทธิภาพสูงกว่า gz หรือ bz2 ทั้งในแง่ขนาดไฟล์หลังบีบอัด และความเร็วในการคลายไฟล์ ช่วงหลังๆ ลินุกซ์ดิสโทรต่างๆ ล้วนแต่รองรับ xz หมดแล้ว ทำให้ไม่มีปัญหาเรื่องความเข้ากันได้ในการใช้งาน

Mozilla บอกว่าเลือกระหว่าง xz กับ Zstandard (.zst) ที่มีความเร็วการคลายไฟล์สูงกว่าเล็กน้อย แต่สุดท้ายเลือก xz เพราะบีบอัดได้มากกว่า ช่วยประหยัดพื้นที่และแบนด์วิดท์ รวมถึงมีดิสโทรที่รองรับมากกว่าด้วย

Valve อัพเกรดความสามารถให้ Proton ซอฟต์แวร์ compatibility layer สำหรับเล่นเกมวินโดวส์บนลินุกซ์ ซึ่งใช้งานทั้งบน Steam for Linux และ Steam Deck

ฟีเจอร์ใหม่คือรองรับเทคโนโลยีฝั่ง NVIDIA อย่าง DLSS 3 Frame Generation และ NVIDIA Optical Flow API ที่ใช้คำนวณความเปลี่ยนแปลงของพิกเซลในแต่ละเฟรม ช่วยให้จับการเคลื่อนไหวของวัตถุบนวิดีโอได้ดีขึ้น

Red Hat ประกาศรับรอง Red Hat Enterprise Linux (RHEL) เป็นดิสโทรอย่างเป็นทางการบน Windows Subsystem for Linux (WSL)

ที่ผ่านมา เราสามารถนำดิสโทรใดๆ ก็ได้ไปรันบน WSL ได้เองอยู่แล้ว โดยไมโครซอฟท์มีความร่วมมือกับดิสโทรบางราย เช่น Ubuntu, Debian, Fedora ให้รองรับ WSL อย่างเป็นทางการ และมีแพ็กเกจของดิสโทรเหล่านี้ให้กดคลิกดาวน์โหลดจาก Microsoft Store ได้เลย

ประกาศนี้คือ Red Hat ประกาศรองรับ RHEL บน WSL อย่างเป็นทางการ ในแง่การใช้งานคงไม่ต่างอะไรกับการดาวน์โหลด RHEL มาติดตั้งเอง แต่สำหรับลูกค้าองค์กร การที่มี RHEL อย่างเป็นทางการให้ใช้งานบน WSL จะช่วยให้รันแอพพลิเคชันองค์กรข้ามไปมาระหว่าง RHEL ปกติกับ RHEL WSL ได้ง่ายขึ้นมาก

ไมโครซอฟท์ประกาศเพิ่มฟีเจอร์ WSL ในงาน Microsoft Ignite โดยเพิ่ม Red Hat Enterprise Linux อย่างเป็นทางการ โดยทาง Red Hat จะส่งอิมเมจเข้ามาภายในไม่กี่เดือนข้างหน้า เพิ่มทางเลือกให้กับนักพัฒนาที่ต้องการใช้ดิสโทรใกล้เคียงกับโปรดักชั่นที่สุดเท่าที่เป็นไปได้

นอกจากการรับดิสโทรใหม่ ไมโครซอฟท์ยังปรับปรุงแนวทางการสร้างดิสโทรสำหรับ WSL ให้ง่ายขึ้น สามารถ export จาก Docker container เลยก็ได้ ทำให้หลังจากนี้เราน่าจะได้เห็นดิสโทรใหม่ๆ บน WSL กันมากขึ้น

Fedora ออกเวอร์ชัน 41 ตามรอบการออกทุก 6 เดือน ซอฟต์แวร์ใหม่ในเวอร์ชันนี้ได้แก่

วงการเคอร์เนลลินุกซ์เมื่อสัปดาห์ที่แล้ว มีประเด็นดราม่าว่า นักพัฒนาเคอร์เนลชาวรัสเซียถูกถอดสิทธิจากการเป็น maintainer โดย Greg Kroah-Hartman (gregkh) เบอร์สองของวงการเคอร์เนลให้เหตุผลสั้นๆ ว่าเป็นเรื่องการปฏิบัติตามกฎระเบียบหลายอย่าง (due to various compliance requirements) และนักพัฒนาเหล่านี้สามารถขอคืนสิทธิได้เมื่อส่งเอกสารตามที่เราต้องการ

เมื่อเหตุผลไม่ชัดเจน จึงมีเสียงประท้วงว่าทำไมถึงตัดสิทธินักพัฒนาเหล่านี้ตามมา ซึ่ง Linus Torvalds เจ้าเก่าก็มาตอบ (แบบดุดันเหมือนเดิม) ว่าการตัดสินใจครั้งนี้เกิดขึ้นไปแล้ว การรวมตัวประท้วงกันเยอะๆ (เขาใช้คำว่า Russian troll factories) ไม่ได้ช่วยแก้ปัญหาแต่อย่างใด

Canonical ประกาศออก Ubuntu 24.10 Developer Preview หรือ Ubuntu 24.10 Concept สำหรับชิป Snapdragon X Elite เพื่อให้นักพัฒนาสามารถช่วยปรับปรุงการใช้งาน ทดสอบฟีเจอร์ใหม่ ๆ ที่จะมากับ Ubuntu บน arm64 ในอนาคต โดย Canonical ปล่อยไฟล์สำหรับติดตั้งบนโน๊ตบุ๊ค Snapdragon X Elite ให้นำไปลองติดตั้งได้

นอกจากนี้ Canonical ยังโชว์ภาพ Ubuntu 24.10 บน Lenovo Thinkpad T14s ที่สามารถทำงานกับ Ubuntu ได้อย่างดีที่สุดตอนนี้

ลินุกซ์เริ่มรองรับชิป Snapdragon X Elite ตั้งแต่ Linux 6.11 เป็นต้นมา ตามที่ Qualcomm เคยประกาศว่ากำลังทำให้ Snapdragon X Elite รองรับลินุกซ์ไว้

Ubuntu ออกเวอร์ชัน 24.10 โค้ดเนม Oracular Oriole มีของใหม่ดังนี้