Red Hat ประกาศแนวทางพัฒนาโดย RHEL 10 ที่กำลังจะออกต่อไปจะไม่มี Xorg หรือเซิร์ฟเวอร์ X อื่นๆ อีกแล้ว โดยจะเหลือแต่ Wayland และมี Xwayland สำหรับการรองรับไคลเอนต์ X11

แนวทางนี้ไม่ได้น่าแปลกใจนักเพราะ Red Hat ประกาศว่า Xorg เข้าสู่สถานะ deprecated เตรียมถอดออกจากชุดซอฟต์แวร์ที่ซัพพอร์ตมาตั้งแต่ RHEL 9 หลังจากเปลี่ยนมาใช้ Wayland เป็นค่าเริ่มต้นตั้งแต่ RHEL 8

Wayland พัฒนาโดย Red Hat เองมาตั้งแต่ปี 2008 หรือ 15 ปีที่แล้วโดยวางเป้าหมายจะทดแทน X Windows System หรือ X11 ที่พัฒนามาจาก MIT ตั้งแต่ปี 1984 ตัว Fedora ที่เป็นโครงการต้นน้ำของ RHEL นั้นใส่ Wayland เข้ามาในปี 2008

ในช่วง 2 ปีที่ผ่านมา วงการลินุกซ์มีการเปลี่ยนผ่านซอฟต์แวร์สำคัญที่ใช้จัดการเสียง จากตัวเดิม PulseAudio (สร้างปี 2004) มาสู่ยุค PipeWire ตัวใหม่ (สร้างปี 2017) โดยตอนนี้ดิสโทรสำคัญๆ อย่าง Fedora, Ubuntu, Debian ทยอยเปลี่ยนมาใช้ PipeWire ครบหมดแล้ว

ล่าสุดเมื่อวานนี้ PipeWire ออกเวอร์ชัน 1.0 ถือเป็นรุ่นเสถียรแรกในระบบเลขเวอร์ชันแบบดั้งเดิม (แม้เริ่มใช้งานจริงมาก่อนสักระยะแล้ว)

PipeWire ถือเป็น "ซูเปอร์เซ็ต" ของ PulseAudio คือนอกจากเป็นเซิร์ฟเวอร์จัดการเสียง (audio) แล้วยังจัดการเรื่องวิดีโอให้ด้วย

systemd โครงการระบบจัดการรวมของลินุกซ์เตรียมออกเวอร์ชั่น 255 ในอีกไม่กี่วันนี้ โดนตอนนี้มาถึง rc3 แล้ว มีฟีเจอร์ต่างๆ มากมาย แต่ฟีเจอร์เล็กๆ ที่เพิ่มเข้ามาในรอบนี้คือ systemd-bsod หน้าจอโชว์ log เมื่อระบบแครช หน้าจอนี้จะแสดงข้อความใน log ระดับฉุกเฉิน (LOG_EMERG) พร้อมกับ QR ข้อความด้วย คล้ายกับวินโดวส์

ฟีเจอร์อื่นๆ ในเวอร์ชั่นนี้ก็ยังมีจำนวนมาก ฟีเจอร์สำคัญเช่น systemd-vmspawn โปรแกรมจัดการ virtual machine ผ่านทาง QEMU รองรับ TPM ในรูปแบบใหม่ๆ เช่นการเข้ารหัสดิสก์โดยใช้ public key ของ TPM อย่างเดียว

ที่มา - systemd/NEWS

Mozilla ประกาศออกแพ็กเกจ .deb ของ Firefox Nightly รุ่นทดสอบ เพื่อให้ผู้ใช้ลินุกซ์ดิสโทรสาย Debian (รวมถึง Ubuntu และ Linux Mint) ติดตั้งและอัพเดต Firefox Nightly ได้สะดวกกว่าเดิม

ผู้ใช้ลินุกซ์ดิสโทรเหล่านี้ สามารถเพิ่ม APT repository ของ Mozilla แล้วสั่ง sudo apt-get install firefox-nightly เพื่อติดตั้งซอฟต์แวร์ได้ทันที

Mozilla บอกว่าการติดตั้ง Firefox Nightly สะดวกขึ้น ย่อมช่วยให้เกิดผู้ทดสอบ Firefox บนลินุกซ์มากขึ้นตามไปด้วย ส่งผลต่อพัฒนาการที่ดีขึ้นในภาพรวม

ที่มา - Mozilla

Xiaomi เปิดตัวระบบปฏิบัติการใหม่ HyperOS ตามนัดหมาย โดยระบุว่าจะเป็นระบบปฏิบัติการเดียวสำหรับสินค้าทุกตัวของ Xiaomi ตั้งแต่อุปกรณ์พกพา รถยนต์ อุปกรณ์สมาร์ทโฮม ภายใต้วิสัยทัศน์ใหม่ของบริษัท "Human x Car x Home"

มาถึงจุดนี้แล้วหลายคนอาจสงสัยว่าตกลงแล้วมันคือระบบปฏิบัติการอะไรกันแน่ คำอธิบายของ Xiaomi บอกว่าแกนหลักของมันใช้เคอร์เนลลินุกซ์ ผสมกับระบบปฏิบัติการ Xiaomi Vela ที่พัฒนาขึ้นเอง (Vela เป็นการนำระบบปฏิบัติการเรียลไทม์ Apache NuttX สำหรับอุปกรณ์ IoT มาดัดแปลงต่อ โดย Xiaomi เปิดตัว Vela มาตั้งแต่ปี 2020)

Raspberry Pi Foundation ประกาศอัพเดตระบบปฏิบัติการ Raspberry Pi OS มาใช้แกนของ Debian 12 Bookworm ตามรอบการออกรุ่นเสถียรของ Debian ทุกสองปี

นอกจากของใหม่จาก Debian 12 โดยตรงแล้ว Raspberry Pi Desktop ยังมีฟีเจอร์ใหม่อีกหลายอย่างดังนี้

WSL เคอร์เนลลินุกซ์ที่รันอยู่ในวินโดวส์นับเป็นเครื่องมือที่ช่วยให้นักพัฒนาสามารถเขียนแอปลินุกซ์บนวินโดวส์ได้อย่างสะดวก ตอนนี้ออกเวอร์ชั่น 2.0.0 pre-release ให้นักพัฒนามาทดสอบกันก่อนจะออกตัวจริง โดยมีฟีเจอร์สำคัญคือการคืนแรมและดิสก์ตามการใช้งานจริง ทำให้ระบบรวมเป็นเนื้อเดียวกับวินโดวส์มากขึ้น

ฟีเจอร์ชุดนี้ยังอยู่ในสถานะทดลองทั้งหมด โดยที่จริงเป็น 6 ฟีเจอร์ที่ทำให้ WSL ทำงานเป็นเนื้อเดียวกับวินโดวส์มากขึ้น ได้แก่

เคอร์เนลลินุกซ์มีรุ่นซัพพอร์ตระยะยาว LTS เป็นระยะเวลานาน 6 ปี สำหรับงานที่ต้องการเสถียรภาพสูง ดูแลระบบต่อเป็นเวลานาน ที่ผ่านมามีเคอร์เนล LTS ทั้งหมด 6 รุ่นคือ 4.14, 4.19, 5.4, 5.10, 5.15, 6.1 รายละเอียด

แต่ล่าสุดนโยบายนี้กำลังเปลี่ยน โดยลดระยะเวลาดูแลเคอร์เนลลงจาก 6 ปีเหลือ 2 ปี ด้วยเหตุผลว่าระยะเวลา 6 ปีนั้นนานจนเกินไป คนไม่ได้ใช้งานเคอร์เนลกันนานขนาดนั้น การลดระยะเวลาดูแลยังช่วยลดภาระของ maintainer ลงได้อย่างมากด้วย

เคอร์เนลลินุกซ์เวอร์ชัน 6.6 ปรับสถานะของระบบไฟล์ ReiserFS เป็น "ล้าสมัย" (obsolete) และเตรียมถอดออกในอนาคต 2-3 ปีข้างหน้า

ReiserFS เป็นระบบไฟล์ที่พัฒนาโดย Hans Reiser ออกครั้งแรกในปี 2001 และมีฟีเจอร์ทันสมัย (ในยุคนั้น) เช่น การทำ journaling จนทำให้บางดิสโทรของยุคนั้นอย่าง SUSE Linux Enterprise นำไปใช้งานเป็นระบบไฟล์หลัก (เลิกใช้ในปี 2006)

เมื่อวันที่ 16 สิงหาคม 1993 Ian A Murdock ประกาศในกลุ่ม comp.os.linux.development ว่าเขากำลังพัฒนา Debian Linux Release ใกล้เสร็จ หลังจากใช้งาน SLS Linux และไม่พอใจหลายอย่าง

ประกาศครั้งนั้นวางแนวทางของ Debian เอาไว้หลายอย่าง เช่น

• ซอฟต์แวร์ใน Debian จะใหม่สดเสมอ กระบวนการอัพเกรดทำได้โดยง่าย
• กระบวนการติดตั้งทำได้ง่าย เพียงตอบคำถามไม่กี่ข้อ
• สามารถใช้งานได้โดยไม่ต้องมีอินเทอร์เน็ต ยังสามารถอัพเดตและติดตั้งซอฟต์แวร์เพิ่มได้
• มีการเขียนเอกสารไว้อย่างละเอียด

แนวทางการอัพเดตแพ็กเกจอย่างต่อเนื่อง ทำให้ Debian กลายเป็นดิสโทรพื้นฐานสำหรับดิสโทรยอดนิยมเช่น Ubuntu ขณะที่ในโลก container เอง Debian ก็ยังคงได้รับความนิยมอย่างสูง

CIQ, Oracle, และ SUSE กลุ่มผู้แจกจ่ายลินุกซ์ดิสโทรที่ใช้ CentOS เป็นฐาน ประกาศก่อตั้ง Open Enterprise Linux Association (OpenELA) เพื่อพัฒนาดิสโทรที่เข้ากันได้กับ RHEL ต่อไป แม้ทาง Red Hat จะไม่เปิดโค้ดของ RHEL ให้แล้วก็ตาม

ภายในปีนี้ OpenELA จะเริ่มปล่อยซอร์สโค้ดสำหรับ EL8 และ EL9 และในอนาคตอาจจะย้อนกลับไปซัพพอร์ต EL7 อีกด้วย

สถิติผู้ใช้งาน Steam ประจำเดือนกรกฎาคม 2023 มีการเปลี่ยนแปลงน่าสนใจคือ สัดส่วนผู้ใช้งานลินุกซ์แซงหน้า macOS ได้สำเร็จเป็นครั้งแรก

ผู้ใช้งาน Windows ยังครองส่วนแบ่งสูงถึง 96.21% ลดลงจากเดิมเล็กน้อย, macOS 1.84% และลินุกซ์รวมทุกดิสโทร 1.96%

อัตราการใช้งานที่เพิ่มขึ้นของลินุกซ์เกิดจากความนิยมของ Steam Deck นั่นเอง โดยระบบปฏิบัติการของ Steam Deck ดัดแปลงมาจาก Arch Linux ซึ่งตอนนี้มีสัดส่วนการใช้งานรวม (นับ Arch Linux ทั้งหมด) ที่ 0.16% ของผู้ใช้ Steam ทั้งหมด ตามมาด้วย Ubuntu 22.04 ที่ 0.14%

โครงการ Debian ประกาศรองรับซีพียูสถาปัตยกรรม RISC-V อย่างเป็นทางการ (riscv64 is now an official Debian architecture) หลังจากมีให้ใช้งานแบบพอร์ต (Debian port) มาระยะหนึ่งแล้ว

ประกาศนี้มาไม่ทัน Debian 12 Bookworm ที่ออกเมื่อเดือนที่แล้ว ดังนั้นเราจะได้ใช้ RISC-V ใน Debian stable เวอร์ชันหน้าคือ Debian 13 Trixie ที่จะออกในปี 2025 แต่ถ้าใครรีบด่วนก็สามารถทดลองใช้จาก Debian Sid ก่อนได้

AlmaLinux โครงการลินุกซ์ที่สร้างขึ้นทดแทน CentOS ประกาศแนวทางว่าจะไม่เอาเรื่องเข้ากันได้กับ RHEL ได้แบบ 100% ทดแทนได้แบบ 1:1 แล้ว แต่จะรักษาความเข้ากันได้ในระดับ Application Binary Interface (ABI) compatible คือแอพที่สร้างมารันบน RHEL จะสามารถรันบน AlmaLinux ได้อย่างไม่มีปัญหา

AlmaLinux บอกว่าผู้ใช้ทั่วไปจะไม่ได้รับผลกระทบมากนัก เพราะจะยังได้รับแพตช์ความปลอดภัยในเวลารวดเร็วเช่นเดิม รันแอพที่ออกแบบมาบน RHEL ได้เหมือนเดิม แต่จะไม่เหมือนกับ RHEL เป๊ะๆ ชนิดบั๊กต่อบั๊กอีกแล้ว ข้อดีของแนวทางนี้คือ AlmaLinux อาจแก้บั๊กได้เร็วกว่า RHEL ด้วยซ้ำ และการแก้บั๊กของ AlmaLinux จะเพิ่มคอมเมนต์ในซอร์สโค้ดด้วยว่านำแพตช์มาจากที่ใด ช่วยให้โครงการโปร่งใสมากขึ้น

SUSE บริษัทซอฟต์แวร์โอเพนซอร์ส ประกาศพัฒนาลินุกซ์ต่อจาก RHEL ของ Red Hat แม้ว่าจะมี SUSE Linux Enterprise (SLE) เป็นดิสโทรหลักอยู่แล้วก็ตาม โดยโครงการใหม่ที่แยกออกมาจาก RHEL นี้จะดูแลโดยมูลนิธิด้านโอเพนซอร์สภายนอก เพื่อดูแลว่าสามาารถใช้งานซอร์สโค้ดร่วมกันได้ โดยทาง SUSE จะลงทุน 10 ล้านดอลลาร์ในโครงการนี้ภายในระยะเวลาหลายปีข้างหน้า

สำนักข่าว WebProNews ได้รายงานว่า ลินุกซ์เดสท็อปครองส่วนแบ่งตลาดเกิน 3% ได้เป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์โดยอ้างอิงจากข้อมูล Statcounter ที่รายงานส่วนแบ่งตลาดของระบบปฏิบัติการเดสท็อปทั่วโลก เดือนมิถุนายนปีนี้ ลินุกซ์เดสท็อปครองส่วนแบ่งตลาดมากถึง 3.07% ได้เป็นครั้งแรกในตลอดช่วงเวลากว่า 30 ปีของลินุกซ์

จากสถิติของเดือนมิถุนายน อันดับแรก คือ Windows ครอง 68.23% อันดับสอง MacOS ครอง 21.32% อันดับสาม Chrome OS ครอง 4.13% และอันดับสี่ลินุกซ์ครอง 3.07%

Oracle ประกาศพัฒนา Oracle Linux ต่อแม้จะไม่สามารถใช้โค้ดของ RHEL ได้อีกต่อไป หลังจาก Red Hat ปิดการเข้าถึงซอร์สโค้ด พร้อมกับเชิญดิสโทรอื่นๆ มาใช้โค้ดของ Oracle Linux

ที่ผ่านมา Oracle Linux ก็เป็นหนึ่งในดิสโทรที่ใช้โค้ดจาก RHEL มาคอมไพล์ แต่หลังจากนี้ทาง Oracle ก็จะพัฒนาแยกออกไปเอง แต่ยังสัญญาว่าจะคงความเข้ากันได้ให้ดีที่สุดเท่าที่เป็นไปได้ หากมีจุดไหนไม่เข้ากันทาง Oracle ก็จะถือว่าเป็นบั๊กและพยายามแก้ปัญหาให้

Red Hat Enterprise Linux 7 (RHEL 7) จะสิ้นสุดอายุขัยในวันที่ 30 มิถุนายน 2024 (RHEL มีระยะซัพพอร์ต 10 ปีเต็มหลังออกครั้งแรก เป็นสุตร 5+5 คือ 5 ปีแรกซัพพอร์ตเต็มรูปแบบ 5 ปีหลังมีเฉพาะแพตช์ความปลอดภัยและแก้บั๊ก)

เมื่อพ้นระยะ 10 ปีแล้ว ลูกค้าที่ย้ายเวอร์ชันใหญ่ไม่ทัน สามารถเสียเงินเพิ่มเพื่อซื้อซัพพอร์ตแบบพิเศษ Extended Life Cycle Support (ELS) ได้อีก 2 ปี (ถึงกลางปี 2026)

ล่าสุด Red Hat ประกาศยืดอายุซัพพอร์ต RHEL 7 แบบ ELS ให้เป็น 4 ปี (ถึงกลางปี 2028) และขยายการแพตช์ช่องโหว่จากเดิมเฉพาะระดับร้ายแรง (critical) เพิ่มมาเป็นระดับสำคัญ (important) ให้ด้วย โดยการขยายเวลา 4 ปีครั้งนี้ถือเป็นรอบพิเศษมีครั้งเดียว (one-time) ส่วนการซัพพอร์ต ELS ของ RHEL 8 และ 9 จะเพิ่มเป็น 3 ปี

หลังจาก Red Hat ไม่ปล่อยซอร์สโค้ด RHEL ก็ส่งผลกระทบต่อดิสโทรปลายน้ำที่นำโค้ดไปคอมไพล์ต่อ โดยตัวสำคัญสองตัว คือ AlmaLinux และ Rocky Linux ก็ออกมายืนยันว่าจะมีอัพเดตต่อไป

ทางฝั่ง AlmaLinux นั้นระบุว่าจะนำแพตช์มาจากหลายแหล่ง เช่น CentOS Stream และ Oracle Linux (ซึ่งเดิมใช้แพตช์จาก RHEL เหมือนกัน) นอกจากนี้แถลงของ AlmaLinux ยังตอบโต้แถลงของ Red Hat ที่ระบุว่าดิสโทร rebuild ไม่ได้สร้างคุณค่า โดยระบุว่าชุมชน AlmaLinux ช่วยดูแลแพลตฟอร์ม อย่าง Respberry Pi ส่งโค้ดกลับโครงการต้นน้ำหลายโครงกร และดูแลโครงการใน EPEL ที่เป็นแพ็กเกจนอกเหนือจากที่ Red Hat ดูแลอยู่จำนวนมาก

Debian ดิสโทรลินุกซ์ยอดนิยมที่เป็นต้นน้ำของการพัฒนาดิสโทรจำนวนมาก ประกาศออกเวอร์ชั่น 12 ในชื่อ Bookworm ที่เป็นตัวละครใน Toy Story 3 โดยรวมเวอร์ชั่นนี้ใช้เวลาพัฒนา 1 ปี 9 เดือน 28 วัน และจะได้รับซัพพอร์ตไปอีก 5 ปี

ความเปลี่ยนแปลงสำคัญ ตามแพ็กเกจที่ปรับในเวอร์ชั่นนี้ เช่น systemd 252, linux 6.1, nginx 1.22, php 8.2, postgresql 15, vim 9.0 เวอร์ชั่นนี้ยกเลิกซัพพอร์ตชิปในกลุ่ม i586 อย่างเป็นทางการ แม้ว่าจะรองรับชุดคำสั่ง x86 แบบ 32 บิตอยู่แต่ก็ต้องการตระกูล i686 หรือ Pentium Pro ขึ้นไปเท่านั้น

บริษัท Canonical ประกาศรายละเอียดการทำ Ubuntu Core เวอร์ชันเดสก์ท็อป ที่ใช้แพ็กเกจแบบ Snap ทั้งหมด

Canonical มีดิสโทร Ubuntu Core มาตั้งแต่ปี 2014 โดยมีแนวคิดว่าแอพถูกอย่างถูกรันในคอนเทนเนอร์ (Docker/LXC) เพื่อเป็น sandbox ที่ปลอดภัย อัพเกรดและย้อนคืนได้ง่าย แต่ช่วงแรกยังจำกัดการใช้งานเฉพาะอุปกรณ์ IoT ที่ต้องใช้วิธีอัพเดตอัตโนมัติ

Canonical เรียกระบบปฏิบัติการที่มีแนวคิดนี้ว่า immutable operating system มีคุณสมบัติทั้งหมด 4 ข้อคือ

Canonical เตรียมออกดิสโทร Ubnutu Desktop ที่ใช้แพ็กเกจแบบ Snap ล้วนๆ ในปีหน้า 2023 โดยแยกเป็นอีกเวอร์ชันจากดิสโทรเดิมที่ใช้ระบบแพ็กเกจแบบ .deb

ข้อมูลนี้มาจาก Oliver Grawert ทีมงานของ Canonical ที่ไปตอบคอมเมนต์ในเว็บ OMG Ubuntu

เมื่อปี 2020 Red Hat ช็อควงการด้วยการหยุดทำ CentOS 8 และตัดจบอายุซัพพอร์ตที่สิ้นปี 2021 บีบให้ผู้ใช้งาน CentOS 8 ต้องย้ายไปใช้ RHEL 8 แบบเสียเงิน หรือดิสโทรทางเลือกอื่นๆ แทน

ปัญหาเรื่อง CentOS 8 ยุติไปแล้ว แต่ยังมีกลุ่มผู้ใช้ CentOS 7 เวอร์ชันก่อนหน้าที่ไม่ถูก Red Hat ตัดจบแบบเดียวกัน ได้อายุซัพพอร์ตนาน 10 ปี ซึ่งจะครบกำหนดในวันที่ 30 มิถุนายน 2024 เป็นระเบิดเวลาลูกต่อไป

ทางเลือกของผู้ใช้ CentOS 7 ในปัจจุบันไม่สามารถอัพเกรดเป็น CentOS 8 ตรงๆ ได้อีกแล้ว การย้ายระบบให้ทันเส้นตายจึงไม่ง่ายนัก โดยเฉพาะผู้ใช้งานบนคลาวด์ ที่ต้องปิด VM, ลบ VM ทิ้ง แล้วสร้างใหม่เท่านั้น

สัปดาห์ที่ผ่านมา ไมโครซอฟท์เปิดตัวดิสโทรลินุกซ์ของตัวเอง Azure Linux อย่างเป็นทางการ (general availability) มันจะถูกใช้เป็นโฮสต์ในการรันคอนเทนเนอร์บนบริการ Azure Kubernetes Service (AKS) ทำให้ AKS มีโฮสต์เป็นลินุกซ์ด้วยแล้ว

จริงๆ แล้วโครงการ Azure Linux ไม่ใช่ของใหม่ เพราะทดสอบมาสักพักแล้วในชื่อโค้ดเนม CBL-Mariner หลังจากทดสอบมานาน 2 ปีก็ได้ฤกษ์เปิดให้คนทั่วไปใช้กัน

Ubuntu ออกเวอร์ชัน 23.04 โค้ดเนม Lunar Lobster กุ้งมังกรแห่งดวงจันทร์ มีของใหม่ดังนี้

• ตัวติดตั้ง Subiquity Installer ใช้งานกับฝั่งเดสก์ท็อปแล้ว (ก่อนหน้านี้ใช้เฉพาะฝั่งเซิร์ฟเวอร์) สามารถทำ autoinstall configuration ช่วยให้การติดตั้ง Ubuntu Desktop กับพีซีจำนวนมากๆ ในองค์กรทำได้ง่ายขึ้น
• รองรับการล็อกอินของผู้ใช้งานผ่าน Azure Active Directory (Azure AD) ได้ในตัว สำหรับองค์กรที่ใช้ Microsoft 365 หรือ Azure อยู่แล้ว ก็นำบัญชีเหล่านี้มาล็อกอินเดสก์ท็อป Ubuntu ได้เลยทันที
• GNOME 44, แพ็กเกจ Snap รองรับการอัพเดตอัตโนมัติ โดยจะดาวน์โหลดไฟล์มาเบื้องหลัง และรออัพเดตหลังปิดแอพแล้ว, แอดมินสามารถสั่งหยุดการอัพเดตอัตโนมัติของแอพเป็นรายตัวได้
• แพ็กเกจ Steam แบบ snap เข้าสถานะเสถียร และรวมแพ็กเกจที่จำเป็นให้รันเกมได้ โดยไม่ต้องเพิ่มแหล่งซอฟต์แวร์ PPA ภายนอก

ที่มา - Ubuntu