ลินุกซ์ มีอายุครบ 30 ปีในวันนี้ (25 สิงหาคม 2021) หลัง Linus Torvalds นักศึกษาชาวฟินแลนด์ โพสต์ข้อความเปิดตัวลินุกซ์ในบอร์ด comp.os.minix
ตอนแรก ลินุกซ์เป็นแค่โครงการส่วนตัวของ Torvalds เท่านั้น (เจ้าตัวเขียนเล่าเรื่องไว้ในหนังสือ Just for Fun ในปี 2002 ซึ่งมีฉบับแปลเป็นภาษาไทยด้วย) แต่ด้วยพลังของโลกโอเพนซอร์สก็ผลักดันให้ลินุกซ์กลายเป็นระบบปฏิบัติการสำคัญของโลกอย่างที่เราเห็นกันในทุกวันนี้
Grafana Labs บริษัทผู้พัฒนาซอฟต์แวร์แดชบอร์ด Grafana และ Prometheus ประกาศระดมทุน Series C มูลค่า 220 ล้านดอลลาร์ ตอนนี้มูลค่าบริษัทอยู่ที่ 3 พันล้านดอลลาร์แล้ว
Grafana เพิ่งระดมทุน Series A ในปี 2019 และ Series B ในปี 2020 มูลค่าบริษัทเพิ่มถึง 10 เท่าในรอบ 2 ปีที่ผ่านมา ปัจจุบันบริษัทมีพนักงานเกือบ 500 คนใน 40 ประเทศทั่วโลก
การระดมทุนรอบนี้ทำให้ Grafana ประกาศ "อัพเกรด" แพ็กเกจการใช้งานแบบฟรี เพิ่มจำนวนแดชบอร์ดเป็น 3 อัน, ปริมาณสตอเรจเก็บ log เพิ่มอีก 50GB และขยายเมทริก Prometeus เพิ่มเป็น 10,000 ซีรีส์
AlmaLinux โครงการทดแทน CentOS หลัง Red Hat เปลี่ยนนโยบาย ประกาศว่าได้รับการสปอนเซอร์จากจากไมโครซอฟท์ เพื่อกระจายการใช้งานไปยังลูกค้า Azure
ไมโครซอฟท์ได้นำอิมเมจของ AlmaLinux ขึ้นบน Azure Marketplace และตั้งเครือข่าย mirror สำหรับแจกจ่ายไฟล์อัพเดตและแพ็กเกจของ AlmaLinux สำหรับผู้ใช้ Azure ทั่วโลก โดยทีมงาน AlmaLinux ยังเป็นผู้อัพเดตและซัพพอร์ตอิมเมจที่อยู่บน Azure โดยตรง
Debian 11.0 โค้ดเนม "Bullseye" (ตุ๊กตาม้าใน Toy Story) เข้าสถานะเสถียรหลังพัฒนามานาน 2 ปีกว่า ระบบปฏิบัติการจะใช้ได้นาน 5 ปี
ของใหม่ใน Debian 11 คือเป็น Debian รุ่นแรกที่รองรับระบบไฟล์ exFAT ที่ใช้ใน SD card, รองรับเครื่องพิมพ์ผ่านโปรโตคอล IPP-over-USB
แพ็กเกจซอฟต์แวร์ของ Debian 11 ก็ปรับให้ใหม่ขึ้น ฝั่งเดสก์ท็อปมีให้เลือกหลากหลาย Gnome 3.38, KDE Plasma 5.20, LXDE 11, MATE 1.24, Xfce 4.16 แพ็กเกจซอฟต์แวร์อื่นได้แก่ GIMP 2.10.22, Inkscape 1.0.2, LibreOffice 7.0, PHP 7.4 เป็นต้น
บริษัทไอทีรายใหญ่ 5 บริษัท ได้แก่ Facebook, Google, Isovalent, Microsoft, และ Netflix ประกาศตั้ง eBPF Foundation ภายใต้ Linux Foundation เพื่อดูแลการพัฒนาของโครงการ eBPF โมดูลสำหรับการตรวจสอบค่าภายในของเคอร์เนล
eBPF เป็นโมดูลอเนกประสงค์ที่ใส่ไว้ในเคอร์เนลลินุกซ์ตั้งแต่ปี 2014 ความพิเศษคือมันเป็นโมดูลที่รับโค้ดจากภายนอกเข้าไปรันในเคอร์เนลเพื่อเก็บค่าต่างๆ เพื่อให้นักพัฒนาแอปพลิเคชั่นมองเห็นการทำงาน แทนที่ต้องรอให้เคอร์เนลแสดงค่าบางส่วนออกมาทางช่องทางต่างๆ เพื่อให้ระดับ userspace เห็นตามความจำเป็น การเปิดช่องทาง eBPF ทำให้นักพัฒนาสามารถสร้างโปรแกรมใหม่ๆ เพื่อสังเกตการทำงานในระดับเคอร์เนลอย่างละเอียด
อินเทลมีสินค้าชิ้นสำคัญในสายซอฟต์แวร์คือ Intel C++ Compiler ที่รีดประสิทธิภาพซีพียูได้ดีกว่าคอมไพล์เลอร์โอเพนซอร์สทั่วไป แต่ปีนี้อินเทลก็เตรียมย้ายเอนจินภายในของคอมไพล์เลอร์นี้ไปใช้ LLVM แทนแล้ว
LLVM เป็นโครงการที่มีโครงการย่อยๆ อยู่จำนวนมาก เช่น คอมไพล์เลอร์ภาษา C++ นั้นมีโครงการ Clang เป็นตัวคอมไพล์ภาษา (frontend) อยู่ โดยอินเทลจะพัฒนาให้ LLVM สามารถออปติไมซ์โค้ดได้ดีขึ้น โดยโค้ดส่วนหนึ่งจะส่งกลับเข้าโครงการ LLVM แต่บางส่วนจะเก็บไว้กับคอมไพล์เลอร์ Intel oneAPI เท่านั้น
หลังจาก AWS ประกาศแยกโครงการ OpenSearch ออกจาก Elasticsearch โดยใช้ซอร์สโค้ดที่เป็นไลเซนส์แบบ Apache 2.0 มาพัฒนาต่อ ทั้งสองฝั่งก็เริ่มมีฟีเจอร์ต่างกันไปเรื่อยๆ อย่างไรก็ดีไคลเอนต์ที่ใช้ฟีเจอร์พื้นฐานส่วนมากก็ยังเชื่อมต่อกับเซิร์ฟเวอร์ได้ทั้งสองตัว แต่เดือนที่ผ่านมา Elastic ก็เพิ่มโค้ดตรวจสอบว่าเชื่อมต่อกับ Elasticsearch จริงหรือไม่ ทำให้ไคลเอนต์ที่เคยเชื่อมต่อกับ OpenSearch ได้กลับใช้งานไม่ได้เมื่ออัพเดตไลบรารี
ประเด็นเรื่องความปลอดภัยของแพ็กเกจซอฟต์แวร์โอเพนซอร์ส ที่ถูกใช้เป็น dependency ในโครงการต่างๆ กลายเป็นจุดสนใจมากขึ้นเรื่อยๆ (ข่าวเก่าของ npm และ PyPI)
ล่าสุด GitLab ออกเครื่องมือตัวใหม่ชื่อ Package Hunter ช่วยสแกนหาช่องโหว่ความปลอดภัยของแพ็กเกจที่ใช้งานในโปรเจค
วิธีทำงานของ Package Hunter คือลองติดตั้งแพ็กเกจที่เราเรียกใช้จริงๆ ในสภาพแวดล้อม sandbox แล้วเฝ้าระวังดูว่ามีการเรียก system call อะไรบ้าง (การสแกนระบบใช้ Falco) ตอนนี้ยังรองรับเฉพาะแพ็กเกจของ Node.js และ Ruby Gems
CNCF องค์กรผู้ดูแลโครงการโอเพนซอร์สที่เกี่ยวข้องกับ Kubernetes รายงานถึงการสำรวจอัตราการพัฒนาซอฟต์แวร์โครงการต่างๆ ภายใต้ความดูแลของ CNCF โดยสำรวจจากมิติของอัตราการ commit, อัตราการส่ง pull request (PR), และจำนวนนักพัฒนาที่เข้าร่วมในช่วงปี 2020 ที่ผ่านมา
โครงการหลักของ CNCF คือ Kubernetes นั้นนำห่างในทุกมิติ โดยอัตราการพัฒนาเข้าใกล้ลินุกซ์ มีนักพัฒนาร่วมพัฒนาประมาณ 4,300 คนแต่จำนวน commit และ PR ยังน้อยกว่ามาก
Odoo บริษัทด้านซอฟต์แวร์ ERP/CRM โอเพนซอร์สจากประเทศเบลเยียม ประกาศข่าวการเข้ามาซื้อหุ้นมูลค่า 180 ล้านยูโรจาก Summit Partners ทำให้มูลค่ารวมของบริษัทตอนนี้อยู่ในระดับยูนิคอร์น (เกิน 1 พันล้านดอลลาร์) แล้ว
ธุรกรรมรอบนี้เป็น Summit Partners เข้ามาซื้อหุ้นจากผู้ถือหุ้นเดิม (ด้วยมูลค่าที่สูงขึ้นจนเป็นยูนิคอร์น) โดยไม่ได้ระดมทุนเข้าบริษัทเพิ่ม ซึ่ง Odoo ให้เหตุผลว่าไม่ได้ต้องการเงินเพิ่ม เนื่องจากบริษัทมีกำไร มีกระแสเงินสดเหลือเฟือ และมีอัตราการเติบโตปีละ 60%
Apache Cassandra ฐานข้อมูล big data / NoSQL ออกเวอร์ชัน 4.0 ซึ่งเป็นการออกเวอร์ชันใหญ่ครั้งแรกในรอบ 6 ปี (เวอร์ชัน 3.0 ออกปี 2015)
ของใหม่ใน Cassandra 4.0 ได้แก่
Linkerd ซอฟต์แวร์สำหรับสร้างบริการแบบ service mesh เลื่อนสถานะของโครงการภายใต้ Cloud Native Computing Foundation (CNCF) สู่ระดับ Graduated ที่แสดงว่าโครงการมีกระบวนการชัดเจน มีกระบวนการเปิดกว้างต่อชุมชนภายนอก
เงื่อนไขของการเข้าสู่สถานะ Graduated ของ CNCF จะต้องมี committer จากองค์กรอย่างน้อยสององค์กร มีกระบวนการตรวจสอบความปลอดภัยโค้ดเป็นระยะ และมีการใช้งานเป็นวงกว้างโดยองค์กรที่ใช้งานเปิดเผยตัวชัดเจน พร้อมกับได้รับการยอมรับจากกรรมการของ CNCF ด้วยเสียงโหวตแบบ supermajority
AIS Business ประกาศความร่วมมือกับ IBM Thailand เปิดบริการ Open Source Support Service ให้คำปรึกษาเกี่ยวกับซอฟต์แวร์โอเพนซอร์สสำหรับลูกค้าองค์กรในไทย
บริการนี้เป็นการให้คำปรึกษาด้านโอเพนซอร์สในภาพรวม ตัวอย่างซอฟต์แวร์ที่ระบุชื่อคือ MongoDB, Kubernetes, Red Hat OpenShift ซึ่งไม่น่าแปลกใจนัก เพราะ IBM ยุคใหม่มี OpenShift เป็นศูนย์กลาง
ผมสอบถามไปยัง AIS ได้ข้อมูลว่าบริการนี้จะซัพพอร์ตลูกค้าในไทย บนคลาวด์ยี่ห้อใดก็ได้ ไม่จำเป็นต้องใช้คลาวด์ของ AIS แต่ AIS จะถือเป็นผู้ให้บริการคลาวด์ในประเทศรายแรกที่มีบริการให้คำปรึกษาด้านโอเพนซอร์สเต็มรูปแบบ
OpenSearch โครงการที่ AWS แยกตัวมาจาก Elasticsearch ออกเวอร์ชัน 1.0 ถือว่ามีสถานะเป็น general availability (GA) พร้อมใช้งานจริงในโปรดักชัน
OpenSearch เป็นการ fork โครงการ Elasticsearch 7.10.2 กับ Kibana 7.10.2 มาพัฒนาเอง หลังจาก Elastic บริษัทผู้พัฒนา Elasticsearch ตัดสินใจเปลี่ยนไลเซนส์เมื่อต้นปี 2021 เพราะมองว่าบริษัทคลาวด์นำซอฟต์แวร์เหล่านี้ไปใช้งานฟรีๆ ทำให้ Elastic ไม่สามารถทำรายได้เท่าที่ควร
การเปลี่ยนแปลงใน OpenSearch 1.0 คือเริ่มถอดโค้ดที่เป็นเชิงพาณิชย์ (proprietary) ออก, เพิ่มการรองรับสถาปัตยกรรม ARM64 for Linux
mitmproxy พรอกซี่สำหรับแสดงข้อมูลการเชื่อมต่อเว็บแบบเข้ารหัส ออกเวอร์ชั่น 7.0 รองรับโปรโตคอลใหม่ๆ เช่น HTTP/2, WebSocket และการเชื่อมต่อ TCP เปล่าๆ ไม่เข้ารหัส
ในเวอร์ชั่นนี้ไคลเอนต์เช่นเบราว์เซอร์สามารถเชื่อมต่อแบบ HTTP/2 เข้าไปยัง mitmproxy หลังจากนั้น mitmproxy จะส่งต่อไปยังเซิร์ฟเวอร์แบบ HTTP/1
จุดแก้ไขสำคัญอีกอย่างหนึ่งคือการรองรับ WSL โดยเวอร์ชั่นนี้สามารถแสดงหน้าจอคอนโซลบนวินโดวส์ได้ถูกต้องแล้ว
ที่มา - mitmproxy
ไมโครซอฟท์เปิดซอร์สโค้ดดิสโทรลินุกซ์ที่ใช้ภายในบริษัท CBL-Mariner (CBL ย่อมาจาก Common Base Linux) ซึ่งปัจจุบันถูกใช้งานอยู่บน Azure
CBL-Mariner เป็นดิสโทรลินุกซ์ที่ออกแบบมาสำหรับงานคลาวด์และ edge computing ใช้ได้ทั้งภายในคอนเทนเนอร์และเป็นโฮสต์ แนวทางการออกแบบเน้นแกน OS ขนาดเล็ก ต้องการแรมและดิสก์น้อย บูตเร็ว แล้วสามารถเพิ่มแพ็กเกจที่ต้องการ (เป็น RPM) ในตอนสร้างอิมเมจ
ไมโครซอฟท์บอกว่าได้แรงบันดาลใจจาก Linux from Scratch และใช้ไฟล์ SPEC สำหรับสร้างแพ็กเกจมาจาก Fedora กับโครงการ Photon OS ของ VMware
Amazon ประกาศโอเพนซอร์สเอนจินเกม Lumberyard ของตัวเอง โดยใช้ชื่อโครงการใหม่ว่า Open 3D Engine (O3DE) และยกให้อยู่ในการดูแลของ Linux Foundation
Linux Foundation จะตั้งองค์กรลูกชื่อ Open 3D Foundation ขึ้นมารับผิดชอบการพัฒนา Open 3D Engine โดยมีบริษัทอื่นๆ เข้าร่วมอีกเป็นจำนวนมาก เช่น Adobe, Here, Huawei, Intel, Niantic, Red Hat และบริษัทเกมอีกจำนวนหนึ่ง
เมื่อเดือนเมษายนที่ผ่านมา Audacity ซอฟต์แวร์ตัดต่อเสียงแบบโอเพนซอร์ส ถูกซื้อกิจการโดย Muse Group บริษัทซอฟต์แวร์สายดนตรี เจ้าของเว็บไซต์ Ultimate Guitar และซอฟต์แวร์ MuseScore, MuseClass, ToneBridge ซึ่งหลายตัวเป็นโอเพนซอร์ส
จุดเริ่มต้นของ Muse Group มาจากชาวรัสเซีย Eugeny Naidenov สร้างเว็บไซต์ Ultimate Guitar ในปี 1998 และกลายเป็นเว็บไซต์ยอดนิยมของคนเล่นกีตาร์ จากนั้น Ultimate Guitar ออกเวอร์ชันแอพมือถือในปี 2007 และขยายตัวด้วยการซื้อกิจการแอพหลายตัวนับตั้งแต่ปี 2012 เป็นต้นมา แล้วเปลี่ยนชื่อเรียกตัวเป็น Muse Group ในช่วงปลายปี 2020
Canonical ประกาศว่า Ubuntu รองรับซีพียูสถาปัตยกรรม RISC-V ที่กำลังมาแรงในช่วงนี้ โดยเริ่มจากบอร์ดของ SiFive บริษัทของทีมผู้ก่อตั้ง RISC-V
Canonical บอกว่าสถาปัตยกรรม RISC-V ที่เป็นสถาปัตยกรรมเปิด มีความสำคัญมากขึ้นเรื่อยๆ จึงร่วมมือกับทีม SiFive พอร์ต Ubuntu มารันบนบอร์ดเหล่านี้ ที่ผ่านมาบอร์ด RISC-V สามารถรันลินุกซ์ได้อยู่แล้ว แต่การสนับสนุนอย่างเป็นทางการ การันตีการแก้บั๊กและออกแพตช์ความปลอดภัย ถือเป็นปัจจัยสำคัญให้นักพัฒนาเลือกใช้ RISC-V ในการสร้างผลิตภัณฑ์มากยิ่งขึ้น
Eclipse IDE ปัจจุบันออกเวอร์ชันใหม่ทุกไตรมาส ออกเวอร์ชัน 2021-06 มีการเปลี่ยนแปลงสำคัญคือ
นอกจากตัวโปรแกรมแล้ว องค์กรแม่คือ Eclipse Foundation ที่ปัจจุบันมีโครงการในสังกัดมากขึ้น ยังได้ตั้งคณะทำงาน Eclipse IDE Working Group ขึ้นมาเพื่อโฟกัสกับกระบวนการพัฒนาตัว Eclipse IDE ชัดเจนกว่าเดิม โดยมีสมาชิกเป็นตัวแทนจากบริษัทใหญ่ๆ เช่น IBM, SAP, VMware, Renesas อยู่ในคณะทำงานด้วย
Terraform ซอฟต์แวร์ที่ใช้กำหนดคอนฟิกเซิร์ฟเวอร์ด้วยแนวคิด infrastructure as code ออกเวอร์ชัน 1.0 ถือเป็นก้าวสำคัญนับจากออกเวอร์ชันแรกในปี 2014
Terraform พัฒนาโดยบริษัท HashiCorp ในซานฟรานซิสโก (บริษัทชื่อญี่ปุ่น เพราะผู้ก่อตั้งเป็นลูกครึ่งญี่ปุ่น-สหรัฐ) ที่โด่งดังจากการสร้าง Vagrant ซอฟต์แวร์ด้าน virtualization มาก่อน
แนวคิดของ Terraform คือการเขียนคอนฟิกเป็นโค้ด (declarative configuration files) ที่เรียกว่าภาษา HashiCorp Configuration Language (HCL) เพื่อให้ซอฟต์แวร์อ่านไฟล์เหล่านี้ได้ ทำงานอัตโนมัติได้ ช่วยให้การจัดการเครื่องจำนวนมากๆ ง่ายขึ้น ลดความผิดพลาดของมนุษย์ลง (ซอฟต์แวร์ตัวอื่นๆ ในลักษณะเดียวกันคือ Chef, Puppet, Ansible เป็นต้น)
ถึงแม้โลกแห่งการแชทพัฒนาไปไกลเท่าไร แต่ระบบแชทแบบดั้งเดิมคือ Internet Relay Chat (IRC) ก็ยังมีคนใช้อยู่มาก โดยเฉพาะชุมชนโอเพนซอร์สที่เติบโตมาในช่วงเดียวกับยุค IRC ทำให้เหล่านักพัฒนาสายโอเพนซอร์สนิยมตั้งห้องคุยกันใน IRC
เครือข่ายเซิร์ฟเวอร์ IRC ที่ได้รับความนิยมมายาวนานกว่า 20 ปีคือ Freenode ที่บริหารโดยอาสามัครภาคเอกชน แต่ในรอบเดือนที่ผ่านมา ก็มีความขัดแย้งในชุมชน Freenode จนสต๊าฟส่วนใหญ่ลาออกมาตั้งเครือข่ายเซิร์ฟเวอร์ใหม่ Libera Chat กันแทน และโครงการโอเพนซอร์สดังๆ ก็ย้ายหนีจาก Freenode กันเกือบหมด
ทีมงาน XgeneCloud โครงการโอเพนซอร์สสำหรับสร้าง API จากฐานข้อมูล เปิดตัวซอฟต์แวร์ใหม่คือ NocoDB ซอฟต์แวร์เลียนแบบ AirTable โดยใช้ฐานข้อมูลใดก็ได้
ตัว NocoDB รองรับเอนจินด้านหลังเป็น MySQL, PostgreSQL, SQL Server, sqlite, และ MariaDB ฟีเจอร์หลักคือการแปลงฐานข้อมูลให้เป็นสเปรดชีทเพื่อให้ผู้ใช้ทั่วไปทำงานได้ง่าย'
ฟีเจอร์อื่นๆ ของ NocoDB เช่น การแปลงข้อมูลเป็น Kanban, ปฎิทิน, ออกแบบฟอร์มสำรวจความเห็น สามารถแปลงข้อมูลทั้งหมดเพื่อใช้งานผ่าน API แบบ REST หรือแบบ GraphQL ก็ได้
สามารถดาวน์โหลดได้จาก GitHub หรือรันผ่าน Docker สัญญาอนุญาตเป็นแบบ AGPL ทำให้ต้องเปิดเผยส่วนที่แก้ไขหากเปิดให้บริการภายนอกองค์กร
โปรแกรมวาดภาพแบบเวกเตอร์ Inkscape ออกเวอร์ชัน 1.1 ถือเป็นการอัพเกรดใหญ่ครั้งแรกนับจาก Inkscape 1.0 เมื่อเดือนพฤษภาคม 2020 มีของใหม่หลายอย่างดังนี้
AlmaLinux หนึ่งในโครงการดิสโทรทดแทน CentOS ออกรุ่น 8.4 ตามหลัง RHEL 8.4 มาอย่างรวดเร็ว
นอกจาก AlmaLinux แล้ว เรายังมีทางเลือกอื่นๆ ใช้ทดแทน RHEL เวอร์ชันของ Red Hat อีก เช่น Oracle Linux ก็ออกเวอร์ชัน 8.4 มาพร้อมกัน ส่วน RockyLinux โครงการของผู้ก่อตั้ง CentOS ที่เริ่มต้นช้ากว่า เพิ่งออกรุ่นทดสอบเป็น 8.3 Beta อยู่ ณ ตอนนี้
การที่โครงการทดแทนทั้ง AlmaLinux และ Oracle Linux สามารถกลับมาออกเวอร์ชันเทียบ RHEL 8.4 ได้ในเวลาเพียงไม่กี่วัน ถือเป็นสัญญาณดีของผู้ใช้ CentOS เดิมว่าชีวิตยังมีทางออกอยู่