JetBrains ยังเดินหน้าสร้าง IDE ใหม่ในวงศาคณาญาติของตัวเองอยู่ตลอดเวลา (ใครจำชื่อได้หมดบ้าง?) IDE ตัวใหม่ล่าสุดชื่อว่า Aqua สำหรับงาน test automation ทั้งสามระดับคือ unit test, web API test, UI test

JetBrains Aqua รองรับการทำงานหลายภาษา (เช่น JVM, Kotlin, Python, JavaScript, TypeScript) มีเครื่องมือสำหรับการทดสอบประเภทต่างๆ มาใช้ครบครัน เช่น มี HTTP client ในตัว, มีตัวจัดการฐานข้อมูล, Docker, test management system (TMS), web inspector สำหรับ UI automation

ฝั่งของการทดสอบโปรแกรม มีตัวช่วยรัน unit test ตามเฟรมเวิร์คยอดนิยมต่างๆ เช่น JUnit, TestNG, Pytest, Jest, Mocha และดูผลลัพธ์ได้จากตัว IDE แบบ tree view

GitHub ประกาศเปิดบริการ Codespaces สภาพแวดล้อมการพัฒนาที่รันในคลาวด์ นักพัฒนาเขียนโค้ดและคอมไพล์ได้จากเบราว์เซอร์ ให้กับผู้ใช้ GitHub ทุกคนฟรี มีโควต้าใช้งานเดือนละ 60 ชั่วโมง

เดิมที GitHub Codespaces ยังรองรับเฉพาะ VS Code เป็น IDE แค่อย่างเดียว ล่าสุด GitHub จับมือกับ JetBrains รองรับ IDE ทุกตัวของค่าย JetBrains แล้ว หากมีไลเซนส์ของฝั่ง JetBrains อยู่แล้วก็นำมาใช้บน Codespaces ได้เลย (รายละเอียด)

หลังเปิดตัวแอพ Fleet ที่เป็น IDE ขนาดเบามาแข่งกับ VS Code ผ่านมาเกือบ 1 ปีเต็ม JetBrains ก็เพิ่งเปิดให้คนทั่วไปดาวน์โหลด Fleet แบบ Public Preview มาทดลองใช้งานกัน (หน้าดาวน์โหลด)

Fleet เป็นการนำเอนจินเบื้องหลังของ IntelliJ Platform มาใส่ UI ใหม่ และปรับสถาปัตยกรรมของแอพมาเป็นแบบ distributed ให้สามารถรัน Fleet แบบรีโมทได้ง่าย

ภาษา Kotlin ได้รับความนิยมมากขึ้นเรื่อยๆ หลังกูเกิลเลือกเป็นภาษาหลักในการสร้างแอพบน Android ถึงขั้นมีบางองค์กร เช่น Netflix เริ่มผลักดันการใช้ Kotlin เขียนแอพมือถือทั้ง Android/iOS ไปพร้อมกันเลย

ทีม JetBrains เองก็รับลูกแนวทางนี้ และพัฒนาออกมาเป็น SDK ชื่อว่า Kotlin Multiplatform Mobile (KMM) ที่ตอนนี้เข้าสถานะ Beta แล้ว

ยุคสมัยที่ของแพงทุกหย่อมหญ้า ล่าสุด JetBrains ประกาศขึ้นราคาค่าสมาชิก IDE และเครื่องมือพัฒนาซอฟต์แวร์ของบริษัทยกแผง

JetBrains บอกว่าไม่ขึ้นราคามานาน 7 ปี ตอนนี้จำเป็นต้องขึ้นราคาแล้ว ราคาใหม่จะมีผลวันที่ 1 ตุลาคม 2022 ซึ่งลูกค้าสามารถซื้อแพ็กเกจราคาเก่าสะสมไว้ได้นานถึง 3 ปี (เท่ากับซื้อก่อน 1 ตุลาคม ได้ราคาเดิมไปอีก 3 ปี แต่ต้องจ่ายก้อนใหญ่ตั้งแต่แรกทั้งหมด)

จากการสำรวจราคาบนหน้าเว็บ JetBrains ซอฟต์แวร์ยอดนิยมคือ IntelliJ IDEA รุ่น Ultimate ราคาเก่าคือ 149 ดอลลาร์ต่อปี ราคาใหม่ขึ้นเป็น 169 ดอลลาร์ต่อปี ส่วนแพ็กเกจใหญ่ครบเซ็ตคือ All Products Pack (ได้ IDE ครบทุกตัวของบริษัท) ขึ้นราคาจาก 249 ดอลลาร์ต่อปีเป็น 289 ดอลลาร์ต่อปี

JetBrains ออก IntelliJ IDEA 2022.1 เป็นเวอร์ชันใหญ่ตัวแรกของปี 2022 มีฟีเจอร์ใหม่ที่สำคัญคือ Dependency Analyzer ช่วยจัดการและวิเคราะห์แพ็กเกจซอฟต์แวร์ (ในที่นี้รองรับ Maven และ Gradle) เพื่อแก้ปัญหาเรื่องเวอร์ชันทับซ้อน (conflict resolution และ configurations correction)

นอกจากประเด็นเรื่องเวอร์ชันแล้ว IntelliJ ยังสามารถตรวจเช็คช่องโหว่ความปลอดภัยของแพ็กเกจที่เรียกใช้ได้ด้วย (ผ่านฐานข้อมูล Checkmarx Software Composition Analysis) โดยฟีเจอร์นี้ต้องเป็น IntelliJ IDEA Ultimate แบบเสียเงินถึงใช้งานได้

คนที่ใช้ IDE ของค่าย JetBrains คงคุ้นเคยกับแอพ JetBrains Toolbox ที่ใช้จัดการอัพเดตซอฟต์แวร์ จัดการเวอร์ชัน และโปรเจคต์ที่ทำงานค้างอยู่ ปัจจุบันแอพตัวนี้มีผู้ใช้มากกว่า 1 ล้านคนต่อเดือน ตามฐานผู้ใช้ IDE ของ JetBrains

ล่าสุดทีมของ JetBrains ออกมาเล่าเบื้องหลังการเปลี่ยนแอพ Toolbox ที่เดิมเขียนด้วย C++/React/Chromium มาเป็น Kotlin 100% ซึ่งถือเป็นตัวอย่างการเปลี่ยนผ่านของ JetBrains ที่หันมาใช้ภาษาของตัวเองกับแอพเดสก์ท็อปด้วย

JetBrains เปิดตัว Compose Multiplatform เฟรมเวิร์คสำหรับเขียน UI ของภาษา Kotlin เวอร์ชันเสถียร 1.0 พร้อมแล้วสำหรับงานโปรดักชัน

Compose Multiplatform เป็นการเขียน UI ของ Kotlin ด้วยภาษาแบบ declarative ตามสมัยนิยม โดยทำงานได้ข้าม 2 แพลตฟอร์มคือ แอพเดสก์ท็อปและเว็บแอพ ส่วน Kotlin บน Android ใช้เฟรมเวิร์ค Jetpack Compose ของกูเกิล ที่ JetBrains ระบุว่าเป็นพี่น้องกัน มี API ส่วนใหญ่เหมือนกัน สามารถแชร์คอมโพเนนต์ข้ามกันได้ และหากมีแอพ Android ที่เขียนด้วย Jetpack Compose อยู่แล้วก็สามารถนำมารันบนเดสก์ท็อปได้ง่ายมาก

JetBrains เปิดตัวโปรแกรมแก้ไขโค้ด (editor) ในชื่อ Fleet ที่เน้นการนำงานง่ายๆ ได้อย่างรวดเร็วไม่กินเครื่อง แต่เปิดโหมดสมาร์ตได้ภายหลังเพื่อให้มันทำงานเป็น IDE เต็มรูปแบบ

ในโหมด editor นั้น Fleet สามารถไฮไลต์โค้ดได้, มีระบบเติมโค้ดอย่างง่ายๆ แต่เมื่อกดเปิดโหมดสมาร์ต จะวิเคราะห์โค้ดได้อย่างละเอียด เพิ่มตัวเติมโค้ดแบบฉลาด, ตัวช่วย refactor โค้ด, รองรับการดีบั๊กโค้ด ตอนนี้รองรับภาษา Java, Kotlin, Python, Go, JavaScript, Rust, TypeScript, และ JSON ในอนาคตเตรียมรองรับ PHP, C++, C#, และ HTML เพิ่มเติม

JetBrains พบว่าหลังจากพัฒนา IDE มา 20 ปี โปรแกรมเมอร์จำนวนมากต้องการฟีเจอร์มากบ้างน้อยบ้างตามโอกาส บางทีก็ต้องการแก้โค้ดเร็วๆ บางทีก็ต้องการ IDE เต็มรูปแบบ จึงเกิดเป็น Fleet ออกมา

เมื่อประมาณ 3 เดือนที่แล้ว JetBrains เปิดตัวโลโก้ใหม่ของ Kotlin ที่ยังเป็นตัว K แบบของเดิม แต่เปลี่ยนจากสีส้ม-น้ำเงิน มาเป็นการไล่สีม่วง-น้ำเงินแทน พร้อมปรับรูปแบบฟอนต์ (typeface) มาใช้ฟอนต์ JetBrains Sans ให้เข้าชุดกับผลิตภัณฑ์อื่นๆ ของบริษัท

JetBrains ให้เหตุผลว่าคู่สีเดิมดูล้าสมัย และการใช้แถบสี (stripe) ก็ดูไม่เป็นเอกลักษณ์ จึงตัดสินใจเปลี่ยนสีให้เหมือน Facebook Messengerให้ดูสว่างและสดใสขึ้น กลายเป็นการไล่สี (gradient) แบบที่เห็น

JetBrains เจ้าพ่อแห่งวงการ IDE เติบโตมาจากสาย Java โดยผลิตภัณฑ์เรือธงคือ IntelliJ แต่ภายหลังก็ขยายมาทำ IDE สำหรับภาษาอื่นๆ ด้วย

หลายคนอาจไม่รู้ว่า JetBrains ทำ IDE สาย .NET กับเขาด้วยในชื่อว่า Rider ที่ออกครั้งแรกในปี 2017 เน้นใช้เขียน C#, ASP.NET, Xamain, WinForms และเทคโนโลยีสายไมโครซอฟท์

อย่างไรก็ตาม การที่โลกของเกมนิยมใช้ภาษา C# จาก Unity ทำให้ JetBrains ออก Rider for Unity มาจับตลาดนักพัฒนาเกมด้วย และเมื่อไปได้ดีกับ Unity ก็ตามมาด้วย Rider for Unreal Engine ที่เป็นภาษา C++ ส่งผลให้ Rider กลายเป็น IDE ที่รองรับเอนจินเกมยอดนิยมทั้งสองค่าย

บริษัท JetBrains สร้างชื่อมาจาก IntelliJ ซอฟต์แวร์ IDE สำหรับภาษา Java แต่ภายหลังก็ใช้วิธีวางตัว IntelliJ Platform เป็นแพลตฟอร์มกลางสำหรับพัฒนา IDE เฉพาะทาง ต่อยอดเป็น IDE ตัวอื่นๆ ของตัวเองอีกที เช่น PyCharm (Python), PhpStorm (PHP), GoLand (Go), RubyMine (Ruby)

ล่าสุด JetBrains เปิดตัว IDE ใหม่ (อีกแล้ว) ชื่อ DataSpell สำหรับงานสาย data science โดยเฉพาะ ลักษณะเดียวกับ RStudio ของสายภาษา R แต่ในระยะแรกเน้นที่ภาษา Python เป็นหลัก

นอกจาก ผลสำรวจโปรแกรมเมอร์ปี 2021 ของ JetBrains ยังมีการสำรวจเครื่องมือทำงานร่วมกันออนไลน์ (Best Collaboration Tools 2021) ที่มีผู้ตอบแบบสำรวจมากถึง 47,000 คน (ส่วนหนึ่งคือโปรแกรมเมอร์ 31,743 คนที่ตอบแบบสำรวจแรก)

แบบสำรวจนี้แยกเป็นเครื่องมือทั่วไป (online collaboration tools) และเครื่องมือสำหรับนักพัฒนาซอฟต์แวร์ (software development collaboration tools)

เครื่องมือทำงานทั่วไป

JetBrains ออกรายงานสำรวจข้อมูลนักพัฒนาประจำปี 2021 จากผู้ตอบแบบสอบถาม 31,743 คนใน 183 ประเทศ มีข้อมูลที่น่าสนใจดังนี้

ตลาดซอฟต์แวร์ CI/CD เป็นอีกตลาดที่ได้รับความนิยมสูงในช่วงหลัง มีผู้เล่นหลายรายเข้ามาในตลาดนี้ เช่น GitLab, CircleCI, Travis CI, Atlassian Bamboo รวมถึงซอฟต์แวร์โอเพนซอร์สอย่าง Jenkins และ Tekton

ทิศทางช่วงหลังของ CI/CD คือเราเริ่มเห็นบริการผ่านคลาวด์ (managed service) กันมากขึ้น เช่น GitLab ที่มีเวอร์ชันคลาวด์มานาน หรือสายคลาวด์มาทำเองอย่าง Google Cloud Build กับ GitHub Actions

JetBrains เจ้าของ IDE ชื่อดังตระกูล IntelliJ ก็มีซอฟต์แวร์ด้านนี้คือ TeamCity มานานแล้ว แต่ที่ผ่านมามีเฉพาะเวอร์ชัน on premise ตอนนี้ก็ต้านกระแสไม่อยู่ ต้องออก TeamCity Cloud มาบ้าง

JetBrains ประกาศหยุดรองรับระบบปฏิบัติการ 32 บิต (ทั้งลินุกซ์และวินโดวส์) กับ IDE ทุกตัวของบริษัท ได้แก่ AppCode, Clion, DataGrip, GoLand, IntelliJ IDEA, PhpStorm, PyCharm, Rider, RubyMine, WebStorm

IDE ที่อิงอยู่บน IntelliJ เวอร์ชัน 2021.1 ถือเป็นเวอร์ชันสุดท้ายที่ยังรองรับระบบปฏิบัติการ 32 บิต ถัดจากนี้ไปคือเวอร์ชัน 2021.2 จะใช้งานไม่ได้แล้ว

JetBrains บอกว่าระบบปฏิบัติการ 32 บิตมีคนใช้งานน้อยลงมากแล้ว จึงตัดสินใจหยุดรองรับ เพื่อนำทรัพยากรไปรองรับสถาปัตยกรรมใหม่ๆ เช่น AArch64 (ARM64) แทน

กลายเป็นธรรมเนียมของซอฟต์แวร์รุ่นใหม่ๆ ไปแล้ว ที่เปลี่ยนมาออกรุ่นใหม่ตามระยะเวลาที่แน่นอน แทนการอิงฟีเจอร์ใหญ่ๆ ที่อาจไม่รู้ว่าต้องรอนานแค่ไหนถึงพร้อม ตัวอย่างของภาษาโปรแกรมที่เปลี่ยนมาใช้ระบบนี้คือ Java (ทุก 6 เดือน), .NET (ทุก 1 ปี), Python (ทุก 1 ปี)

JetBrains ออก Kotlin เวอร์ชัน 1.4 ซึ่งทิ้งช่วงห่างจากเวอร์ชัน 1.3 เกือบ 2 ปี ธีมหลักของเวอร์ชันนี้คือการปรับปรุงคุณภาพ และแก้บั๊กด้านประสิทธิภาพของ Kotlin กว่า 60 ตัว ทำให้การเปิดโปรเจค Kotlin ขนาดใหญ่ หรือการไฮไลท์ซอร์สโค้ดรวดเร็วขึ้นมาก (ต้องใช้กับ IntelliJ IDEA 2020.1+ หรือ Android Studio 4.1+ ขึ้นไป)

JetBrains ผู้พัฒนา IDE และสร้างภาษา Kotlin เปิดเผยผลสำรวจ The State of Developer Ecosystem ประจำปี 2020 ซึ่งเป็นการรายงานปีที่ 4 จากการสอบถามนักพัฒนา 19,696 คน ใน 18 ประเทศ มีประเด็นที่น่าสนใจดังนี้

• Python แซง Java ในแง่ภาษาที่มีการใช้งานในช่วง 12 เดือน แต่ถ้าวัดภาษาหลักที่ใช้งาน Java ยังสูงกว่า
• JavaScript ยังเป็นภาษาอันดับหนึ่งที่มีการใช้งาน (70% ของผู้ตอบแบบสำรวจ)
• Go, Kotlin และ Python เป็น 3 อันดับภาษา ที่นักพัฒนามีแผนจะใช้งานในอนาคตมากที่สุด

ชุมชนโปรแกรมเมอร์ภาษา Go เผยผลสำรวจข้อมูลของนักพัฒนาสาย Go ประจำปี 2019 ซึ่งมีผู้ตอบมา 10,975 คน ทำให้เราเห็นทิศทางของ Go ว่าใครใช้ทำอะไรกันบ้าง

JetBrains ผู้พัฒนา IDE ชื่อดังหลายตัว เปิดตัวฟอนต์ใหม่ JetBrains Mono ที่ออกแบบมาเพื่อการเขียนโค้ดโดยเฉพาะ

ฟอนต์ตัวนี้เป็นฟอนต์ความกว้างคงที่ (monospace) ตามชื่อ จุดเด่นที่ต่างจากฟอนต์อื่นคือปรับขนาดความสูงของตัวพิมพ์เล็ก (lowercase) ให้สูงกว่าปกติ เพื่อให้โปรแกรมเมอร์อ่านโค้ดได้ง่ายขึ้น

JetBrains ประกาศออกแพลตฟอร์มการพัฒนาด้วยภาษา Kotlin เวอร์ชัน 1.3 มีของใหม่ดังนี้

การผลักดันภาษา Kotlin กับแพลตฟอร์ม Android ดูจะจุดกระแสติดและสร้างความนิยมให้กับ Kotlin เพิ่มจากเดิมมาก (สถิติของกูเกิลคือ 27% ของแอพ Android ยอดนิยม 1,000 อันดับแรกใช้ Kotlin)

ล่าสุดกูเกิลจึงจับมือกับ JetBrains ผู้ประดิษฐ์ภาษา Kotlin ตั้งมูลนิธิ Kotlin Foundation ขึ้นมาเป็นองค์กรกลางในการพัฒนาแล้ว

Kotlin Foundation มีหน้าที่หลัก 3 อย่างคือ

ภาษา Kotlin ได้รับความสนใจอย่างมากในปีนี้ หลังจาก Android ประกาศซัพพอร์ตเป็นภาษาที่สองถัดจาก Java

Kotlin เป็นภาษาที่สร้างโดยบริษัท JetBrains โดยเริ่มแรกมันถูกออกแบบมาเป็นภาษาที่ทำงานบน Java Platform (JVM) และถัดมาคือการทำงานบน Android เป็นแพลตฟอร์มที่สอง ทั้งสองแพลตฟอร์มยังเป็นการคอมไพล์แบบไบต์โค้ดที่รันบน virtual machine อีกทีหนึ่ง

ล่าสุด JetBrains เปิดตัว Kotlin/Native ที่สามารถคอมไพล์ Kotlin เป็นไบนารีโดยตรง โดยยังมีสถานะเป็นรุ่นพรีวิว

ทีมงาน JetBrains ส่งอีเมลถึงผู้ที่ใช้งานให้รีบอัพเดต IDE สาย IntelliJ ของ JetBrains โดยเร็ว แม้ยังไม่มีรายงานการถูกโจมตีผ่านทางช่องโหว่ระดับรุนแรงที่เป็นที่มาของการอัพเดตครั้งนี้ก็ตาม

ช่องโหว่นี้พบในเว็บเซิร์ฟเวอร์ที่มาพร้อม IDE สามารถเป็นช่องทางให้ผู้ไม่หวังดีใช้เทคนิค CSRF (cross-site request forgery) เพื่อเข้าถึงแฟ้มข้อมูลระบบได้ รวมถึงช่องโหว่ในส่วนควบคุม CORS ทำให้เข้าถึง API ภายใน หรือแม้แต่ข้อมูลที่จัดเก็บโดย IDE ได้