ความเคลื่อนไหวล่าสุดของรัฐบาลสหรัฐฯ ต่อกรณีแคมเปญโฆษณาจากรัสเซียบนโซเชียลมีเดียแทรกแซงการเลือกตั้งประธานาธิบดีปี 2016 ขณะนี้ออกกฎหมายการโฆษณาออนไลน์ออกมาโดยมีเนื้อหาคร่าวๆ คือ โซเชียลมีเดียนั้นๆ ต้องเปิดเผยสำเนาการโฆษณาที่เกี่ยวข้องกับการเมือง ข้อมูลผู้ใช้ที่ถูกกำหนดเป็นเป้าหมายของโฆษณาเหล่านี้ ข้อมูลองค์กรที่ซื้อโฆษณา และค่าใช้จ่าย เปิดเผยให้สาธารณชนทราบ

Uber กำลังเผชิญปัญหาอีกครั้งคราวนี้เป็นประเทศกรีซ หลังรัฐบาลกำลังร่างกฎหมายฉบับใหม่เพื่อควบคุมแอปเรียกรถ (Ride-Hailing) โดยสื่อท้องถิ่นรายงานว่า กฎหมายฉบับดังกล่าวจะบีบให้แอปเรียกรถทั้ง Uber และ Taxibeat สตาร์ทอัพของกรีซ เซ็นสัญญาจ้างรถแท็กซี่มาให้บริการผ่านแอปเป็นเวลา 3 ปี

หากกฎหมายฉบับนี้ผ่านเท่ากับว่า Uber จะเปลี่ยนสถานะจากคนกลางเป็นนายจ้างเต็มรูปแบบ ซึ่งส่งผลต่อทั้งการจดทะเบียนบริษัทและภาษี โดยสื่อท้องถิ่นระบุด้วยว่ารัฐบาลกำลังถูกกดดันจากกลุ่มคนขับรถแท็กซี่ โดย Taxibeat ได้ยื่นคำร้องคัดค้านการร่างกฎหมายฉบับใหม่นี้แล้ว พร้อมผู้ที่เห็นด้วยที่ลงชื่อกว่า 30,000 คน

ประเทศเม็กซิโกได้เสนอร่างกฎหมายใหม่ เพื่อการกำกับดูแลในภาคอุตสาหกรรมเทคโนโลยีการเงินโดยเฉพาะ รวมถึงเงินสกุลเงินคริปโตอย่าง Bitcoin ด้วย

Enrique Pena Nieto ประธานาธิบดีเม็กซิโกเตรียมจะนำเสนอร่างกฎหมายดังกล่าวให้กับวุฒิสภาก่อน 20 กันยายนนี้ โดยจุดมุ่งหมายคือเพื่อรับรองความมั่นคงทางการเงินและต่อต้านการฟอกเงินและการจัดหาเงินทุนของเหล่าหัวรุนแรง ซึ่งจะทำให้เม็กซิโกเป็นหนึ่งในประเทศที่มีกฎหมายกำกับดูแลด้านนี้อย่างจริงจัง

ความเคลื่อนไหวของร่าง พ.ร.บ. ฟินเทค (ร่าง พ.ร.บ.ส่งเสริมการประกอบธุรกิจด้วยเทคโนโลยีทางการเงิน) ขณะนี้คือกำลังอยู่ระหว่างรับฟังความเห็น ผ่านเว็บไซต์ของสำนักงานเลขาธิการวุฒิสภา

การสร้างกฎระเบียบให้สามารถควบคุมการคุกคามออนไลน์ หรือ cyberbullying เป็นเรื่องสำคัญ และควรทำ แต่ยังหาจุดกึ่งกลางไม่ได้ระหว่างควบคุมการคุกคามออนไลน์ กับควบคุมเสรีภาพทางความคิดเห็นบนโลกออนไลน์ กลุ่มสนับสนุนความเป็นส่วนตัวบนออนไลน์

กลุ่มสิทธิดิจิทัล หรือ Digital rights group Electronic Frontier Foundation (EFF) พูดถึงกฎหมายเรื่องคุกคามออนไลน์ในวอชิงตันว่า แทนที่จะแก้ปัญหา กลับควบคุมเสรีภาพในโลกออนไลน์เสียมากกว่า โดย EFF เห็นว่า กฎหมายเรื่องการสื่อสารอิเล็กทรอนิกส์ จนทำให้ผู้อื่นอับอาย ลำบากใจนั้นกินขอบเขตกว้างขวางเกินไปจนกระทบเสรีภาพ EFF ยกตัวอย่างการแสดงความเห็น หรือรีวิวใน Yelp แบบไม่ระบุตัวตน คือต้องการให้ร้านอาหารปรับปรุงคุณภาพ

รัฐบาลอังกฤษมีแผนขยายกฎหมายคุ้มครองข้อมูล เพิ่มสิทธิประชาชนในข้อมูลของตัวเองมากขึ้น และป้องกันการเกิดอาชญากรรมทางข้อมูล ให้สิทธิ์ประชาชนเรียกร้องไปยังบริษัทให้ลบข้อมูลของตนเองออกได้ หากองค์กรใดไม่ปฏิบัติตาม จะถูกปรับถึง 17 ล้านปอนด์ หรือไม่ต่ำกว่า 4% ของปริมาณเงินหมุนเวียนในบริษัท

รัฐบาลระบุว่ากฎหมายคุ้มครองข้อมูลใหม่จะช่วยให้เกิดประโยชน์ คือ

ปัญหาเรื่องอุปกรณ์ IoT ไม่ได้อัพเดตแพตช์ความปลอดภัย จนกลายเป็นช่องโหว่ให้ถูกแฮ็กและถูกใช้เป็น botnet จู่โจมคนอื่นต่อไป กำลังทวีความรุนแรงมากขึ้นเรื่อยๆ และที่ผ่านมาก็ยังไม่เห็นแนวโน้มว่า ผู้ผลิตอุปกรณ์ IoT สนใจจะอัพเดตแพตช์ให้สินค้าที่วางขายไปแล้วมากนัก

ล่าสุดมีวุฒิสมาชิกของสหรัฐกลุ่มหนึ่ง เสนอร่างกฎหมาย Internet of Things Cybersecurity Improvement Act of 2017 เพื่อใช้กลไกทางกฎหมายมาแก้ปัญหาแล้ว

เนื้อหาของร่างกฎหมายฉบับนี้แบ่งออกเป็น 3 ส่วนหลัก

สิงคโปร์เพิ่งปรับกฎหมายรองรับรถโดยสารส่วนบุคคล (private-hire) เช่น Uber และ GrabCar แต่ตอนนี้ก็มีข้อขัดแย้งกับกฎหมายอีกครั้งเมื่อรถโดยสารเหล่านี้ไปรับงานรับส่งสินค้า แต่กฎหมายขนส่งทางบกสิงคโปร์กลับไม่เปิดช่องให้ทำได้หากไม่มีผู้โดยสารถือสินค้าไปด้วย

ความกังวลหลักๆ ของเทคโนโลยีรถไร้คนขับ โดยเฉพาะรถบรรทุกไร้คนขับคือการจะเข้ามาแย่งงานคนขับรถบรรทุก ทำให้สหภาพแรงงานทีมสเตอร์ (The International Brotherhood of Teamsters) ที่รวมแรงงานของสหรัฐและแคนาดา ล็อบบี้ภาครัฐขัดขวางการออกกฎหมายสนับสนุนรถบรรทุกไร้คนขับ

การล็อบบี้ค่อนข้างประสบความสำเร็จ โดยเมื่อสัปดาห์ที่แล้วคณะกรรมการว่าด้วยพลังงานและการพาณิชย์ของรัฐสภาผ่านกฎหมายที่สนับสนุนรถยนต์ไร้คนขับอย่างเป็นเอกฉันท์ แต่มีผลบังคับใช้กับรถยนต์ที่มีน้ำหนักไม่เกิน 1 หมื่นปอนด์เท่านั้น ซึ่งเท่ากับว่ารถบรรทุกไม่ได้ครอบคลุมไปด้วย

รัฐสภามาเลเซียมีมติผ่านร่างแก้ไขกฎหมาย 2 ฉบับได้แก่กฎหมายว่าด้วยการขนส่งทางบกและกฎหมายที่ว่าด้วยการออกใบอนุญาตรถยนต์สาธารณะ ที่ทำให้การให้บริการของ Uber และ Grab Car ถูกกฎหมาย

จากการแก้กฎหมายดังกล่าว มาเลเซียได้จัดสรรประเภทธุรกิจใหม่ขึ้นมาเพื่อรองรับ Ride-Hailing โดยเฉพาะในชื่อ Intermediation Business License ซึ่งทั้ง Uber, Grab Car หรือผู้ให้บริการอื่นๆ ที่จะทำธุรกิจนี้ต้องขอใบอนุญาตประกอบธุรกิจประเภทนี้

ก่อนหน้านี้มาเลเซียเผชิญปัญหาคล้ายกับบ้านเรา คือภาครัฐประกาศว่าทั้ง Uber และ Grab Car ให้บริการอย่างผิดกฎหมาย ขณะเดียวกันก็ถูกกลุ่มสมาคมแท็กซี่รวมตัวประท้วง หลังทราบข่าวว่ารัฐบาลกำลังพิจารณาให้บริการ Ride-Hailing ถูกกฎหมาย

ที่ผ่านมาเราเห็นความพยายามของภาครัฐ ในการรณรงค์หรือแม้แต่จัดสรรพื้นที่ให้ผู้คนเดินเล่นโทรศัพท์มือถืออย่างมีความรับผิดชอบต่อตัวเองและคนรอบข้าง

แต่ทว่าล่าสุดฮอนโนลูลู เมืองหลวงของเกาะฮาวาย กลายเป็นเมืองแรกในสหรัฐที่ผ่านกฎหมายลงโทษ คนที่เดินเล่นโทรศัพท์มือถือขณะข้ามถนนด้วยการปรับตั้งแต่ 15-99 เหรียญ ซึ่งจะถูกปรับมากหรือน้อยก็ขึ้นอยู่กับว่าทำผิดซ้ำมากน้อยแค่ไหน แต่ก็มีการยกเว้นกรณีก้มหน้ากดเบอร์ฉุกเฉินตอนข้ามถนน

กฎหมายนี้จะมีผลบังคับใช้ตั้งแต่ 25 ตุลาคมนี้เป็นต้นไป

ประธานาธิบดีวลาดิเมียร์ ปูติน อนุมัติผ่านกฎหมายให้ผู้ให้บริการเครือข่ายในรัสเซียบล็อคการเข้าถึง VPN และเว็บไซต์ที่ช่วยให้เข้าถึง VPN ในรัสเซียได้ กฎหมายบังคับใช้ 1 พฤศจิกายนนี้

สำนักข่าว RIA ระบุว่า Leonid Levin หัวหน้าคณะกรรมการนโยบายข้อมูลของ DUMA หรือ สภาล่างของรัฐสภา บอกว่า กฎหมายดังกล่าวมีไว้เพื่อป้องกันไม่ให้ประชาชนเข้าถึงเนื้อหาที่ผิดกฎหมาย

นอกจากมาตรการแบน VPN แล้ว รัฐบาลยังอนุมัติกฎหมายอื่นที่กำหนดว่าแอพแชทต้องระบุตัวตนผู้ใช้ผ่านหมายเลขโทรศัพท์ ที่มีผลบังคับใช้ในเดือนมกราคม 2018 มาตรการนี้ยังกำหนดให้ผู้ให้บริการเครือข่ายจำกัดการเข้าถึงของผู้ใช้หากมีการแพร่กระจายเนื้อหาที่ผิดกฎหมายด้วย

รัฐบาลออสเตรเลียอ้างว่าเพื่อความมั่นคง ปลอดภัย ควรปล่อยให้รัฐสามารถเข้าถึงข้อมูลได้ เพราะอาจเป็นข้อมูลของกลุ่มสุดโต่ง หรือกลุ่มที่เตรียมจะก่ออาชญากรรม แม้ผู้เชี่ยวชาญจะเตือนว่า การทำให้การเข้ารหัสจากปลายทางถึงปลายทาง หรือ end-to-end encryption อ่อนแอลง จะทำให้ตำรวจสามารถดักฟังได้และอาจทำให้แฮกเกอร์โจมตีข้อมูลได้ง่ายด้วย

Ben Evardone สส.ฟิลิปปินส์และประธานกรรมาธิการด้านการเงินและธนาคารเสนอกฎหมายเพิ่มโทษการก่อวินาศกรรมทางเศรษฐกิจให้เป็นโทษร้ายแรง มีโทษสูงสุดถึงจำคุกตลอดชีวิต และค่าปรับ 1-5 ล้าน PHP

กฎหมายนี้กำหนดการก่อวินาศกรรมไว้ 3 รูปแบบ ได้แก่

• การขโมยข้อมูลบัตร (skimming) 50 ใบขึ้นไป
• แฮกระบบธนาคาร
• เข้าถึงบัญชีธนาคารโดยไม่ได้รับอนุญาต 50 บัญชีขึ้นไป

ฟิลิปปินส์มีปัญหากับระบบไอทีทางการเงินบ่อยครั้งใน เมื่อเดือนที่แล้ว Bank of the Philippine Islands ก็เพิ่งมีความผิดพลาดจนต้องปิดธนาคารไปหลายวัน แต่ไม่มีรายงานว่าความผิดพลาดเกิดจากการแฮกข้อมูลแต่อย่างใด

ชีวิต jaywalker (คนที่ข้ามถนนอย่างผิดกฎหมาย) จะไม่ง่ายอีกต่อไป เพราะหน่วยงานจราจรในเซี่ยงไฮ้ใช้ระบบจดจำใบหน้าตามทางม้าลาย ป้องกันไม่ให้คนข้ามถนนโดยไม่รอสัญญาณไฟ จากที่ทดลองระบบนำร่องมาตั้งแต่เดือนพฤษภาคมที่ผ่านมา พบว่า ทันทีที่ไฟสัญญาณเป็นสีแดง ระบบจะเริ่มบันทึก และจากการทดลองนำร่อง ระบบได้บันทึกใบหน้าและข้อมูลผู้กระทำผิดแล้ว 300 ราย

แค่บันทึกข้อมูลและตามเก็บค่าปรับ ยังไม่เพียงพอที่จะทำให้คนกลัวการกระทำผิด เจ้าหน้าที่จึงเตรียมปรินท์รูปคนผิด พร้อมระบุชื่อไปติดตามป้ายรถเมล์ และยังมีค่าปรับตามกฎหมายอีก 20 หยวน

ช่วงนี้มีคนแชร์ข่าวเรื่อง "Google/Facebook ยอมจ่ายภาษีในออสเตรเลีย กว่า 2 พันล้านเหรียญ" ซึ่งมีความคลาดเคลื่อนในรายละเอียดอยู่พอสมควร บวกกับกระแสความพยายามเก็บภาษีบริษัทออนไลน์ต่างชาติของบ้านเรา ทาง Blognone จึงคิดว่าเป็นโอกาสดีที่จะขยายความในเรื่องนี้ครับ

อย่างแรกเลยคือข่าวการเก็บภาษีของออสเตรเลียไม่ใช่ข่าวใหม่ เพราะกฎหมายผ่านสภาตั้งแต่เดือนมีนาคม 2017 และเพิ่งมีผลบังคับใช้ในวันที่ 1 กรกฎาคม 2017 มันจึงถูกนำมาพูดถึงอีกครั้ง

อย่างที่สองคือ Google/Facebook ไม่ได้จู่ๆ หันมา "ยอมจ่ายภาษี" ให้กับออสเตรเลียแบบง่ายๆ แต่จริงๆ แล้วมันคือกฎหมายฉบับใหม่ของออสเตรเลีย ที่พยายามเก็บภาษีบริษัทข้ามชาติทุกราย ไม่ใช่แค่ Google/Facebook ตามที่เป็นข่าว

ในขณะที่บ้านเรากำลังพยายามควบคุมสื่อภายใต้ OTT สุดสัปดาห์ที่ผ่านมา รัฐสภาเยอรมนีเพิ่งผ่านกฎหมายฉบับใหม่ที่ชื่อว่า Netzwerkdurchsetzungsgesetz หรือ Network Enforcement Act ซึ่งมีลักษณะในการจัดการกับสื่อโซเชียลมีเดีย ที่ไม่ยอมลบข้อความ Hate Speech หรืออะไรก็ตามที่ผิดกฎหมายเยอรมนี หลังได้รับแจ้งภายใน 24 ชม.

โทษปรับของสื่อไม่ว่าจะเฟซบุ๊ก, ทวิตเตอร์หรือ YouTube ที่ไม่ยอมลบข้อความ Hate Speech ภายในระยะเวลาดังกล่าว มีโทษปรับขั้นต่ำ 5 ล้านยูโร (ราว 190 ล้านบาท) และสูงสุดถึง 50 ล้านยูโร (ราว 1,900 ล้านบาท) ส่วนข้อความหรือเนื้อหาไหนที่เข้าข่ายรุนแรงแต่ไม่ชัวร์ว่าผิดกฎหมายหรือไม่ จะมีกระบวนตรวจสอบภายใน 7 วัน (ต้นทางไม่ได้ระบุว่าใครตรวจสอบ)

Albert Cheng นักจัดรายการวิทยุและอดีตสส.ฮ่องกงช่วงปี 2004-2008 เขียนบทความลงหนังสือพิมพ์ South China Morning Post วิจารณ์กฎหมายฮ่องกงว่ากำลังปิดทางนวัตกรรมไปเสียทุกทาง นับแต่ Uber ที่คนขับมีโทษปรับถึง 5,000 ดอลลาร์ฮ่องกง พร้อมโทษจำคุก 3 เดือน ด้าน Airbnb เองก็ผิดกฎหมายเพราะกำหนดให้เช่าอย่างน้อย 28 วันจึงไม่ต้องขอใบอนุญาตโรงแรม

Cheng ยกตัวอย่างสิงคโปร์ที่ปรับกฎหมายรองรับ Uber และญี่ปุ่นที่ปรับกฎหมายให้รองรับการเช่าบ้านระยะสั้นอย่าง Airbnb การปรับกฎหมายเหล่านี้ช่วยให้รัฐบาลสามารถควบคุมบริการได้ดีขึ้น มีความปลอดภัย ในกรณีบ้านเช่าเองก็มีความสะอาดเรียบร้อยพร้อมๆ กับสนับสนุนการท่องเที่ยว

ถึงแม้ถนนเมือง Austin รัฐเท็กซัสจะมีรถไร้คนขับของ Google (ตั้งแต่สมัยยังไม่ได้แยกเป็น Waymo) มาวิ่งเป็นปีๆ แล้วก็ตาม แต่การทดสอบดังกล่าวเพิ่งจะมาถูกกฎหมายของเท็กซัสเมื่อสัปดาห์ที่ผ่านมา หลังผู้ว่าการรัฐผ่านกฎหมายฉบับใหม่ที่อนุญาตให้รถไร้คนขับทดสอบบนถนน

กฎหมายระบุเงื่อนไขบางประการเอาไว้ว่า รถไร้คนขับจะต้องปฏิบัติตามกฎจราจร, มีประกันภัย, บันทึกวิดีโอ และบริษัทเป็นผู้รับผิดชอบความเสียหายที่เกิดขึ้น

อย่างไรก็ตามเงื่อนไขข้างต้นถูกวิจารณ์ว่าไม่มีการบังคับให้มนุษย์ต้องนั่งควบคุมอยู่ในรถด้วย รวมถึงเรียกร้องให้มีระบุเงื่อนไขของประกันบนรถไร้คนขับ ว่าจะต้องดีกว่ารถยนต์ที่ใช้กันอยู่ทั่วไป

สภาสูงประเทศญี่ปุ่นอนุมัติให้ Airbnb และบริการห้องเช่าประเภทเดียวกันนี้ เป็นบริการให้เช่าห้องพักถูกกฎหมายของประเทศญี่ปุ่นแล้ว อนุญาตให้เจ้าของบ้านให้นักท่องเที่ยวเช่าพักได้ถึง 180 วันต่อปี โดยผู้ให้เช่าต้องลงทะเบียนกับหน่วยงานท้องถิ่นด้วย

Knight First Amendment Institute องค์กรปกป้องเสรีภาพสื่อและเสรีภาพในการแสดงออก ได้ส่งจดหมายเปิดผนึกไปยังทำเนียบขาว เพื่อเรียกร้องให้ประธานาธิบดีโดนัล ทรัมป์ ปลดบล็อคผู้ใช้ทวิตเตอร์ หลังเจ้าของแอคเคาท์ดังกล่าวไม่เห็นด้วยและวิจารณ์ทรัมป์ก่อนจะถูกประธานาธิบดีบล็อค โดยระบุว่าการกระทำดังกล่าวผิดรัฐธรรมนูญ

การรับฟังความเห็นประชาชน เป็นแนวทางหลักของระบอบประชาธิปไตย ความเห็นประชาชนบนโซเชียลมีเดียคือเสียงสะท้อนชั้นดี แต่ข้อมูลความเห็นมีปริมาณมหาศาล และยังซับซ้อนมากกว่า"เห็นด้วย" และ "ไม่เห็นด้วย" รัฐบาลไต้หวันจึงใช้เครื่องมือชื่อว่า Pol.is ปลดล็อกบังคับใช้กฎหมายที่ติดค้างมานานหลายปี

Pol.is เป็นสตาร์ทอัพจากสหรัฐฯ ทำเครื่องมือสำรวจความเห็นสาธารณะบนโลกออนไลน์ที่ใช้ AI ประมวลข้อมูลออกมาเป็นแผนที่และกราฟแผนภูมิให้เข้าใจง่าย Pol.is ช่วยให้รัฐบาลไต้หวันแก้ปัญหาทางตันเรื่องกฎหมายควบคุมแอลกอฮอล์มาแล้ว หลังจากต้องชะงักอยู่ตรงนั้นมานานถึงหกปี เพราะอยู่ระหว่างรับฟังความเห็นประชาชนว่าควรบังคับใช้รูปแบบใด

เกิดเหตุเด็กหญิงชาวเยอรมันวัย 15 ฆ่าตัวตาย พ่อแม่ของเด็กอยากทราบสาเหตุที่ลูกฆ่าตัวตาย ด้วยการพยายามเข้าไปยังแอคเคาท์ Facebook ของลูกสาวเพื่อดูประวัติการแชท ล่าสุดศาลอุทธรณ์ของเยอรมันตัดสินว่าพ่อแม่ไม่มีสิทธิ์ดังกล่าว

ตอนแรก ศาลชั้นต้นตัดสินว่าพ่อแม่มีสิทธิ์เข้าถึง Facebook ของลูกสาวได้ โดยระบุว่าข้อมูลสามารถสืบทอดได้โดยไม่คำนึงถึงเนื้อหา แต่ทาง Facebook ขออุทธรณ์การตัดสิน ซึ่งศาลอุทธรณ์ก็ตัดสินว่าพ่อแม่ไม่มีสิทธิ์เข้าถึงเนื้อหาใน Facebook ของลูกสาว เนื่องจาก Facebook ทำสัญญาการใช้งานกับตัวผู้ใช้ (ลูกสาว) ไม่ใช่พ่อแม่ และข้อมูลการติดต่อพูดคุยกับผู้อื่นของลูกสาวไม่สามารถสืบทอดได้

สองปีหลังจากร่าง พ.ร.บ.ว่าด้วยการรักษาความมั่นคงปลอดภัยไซเบอร์เปิดเผยออกสู่สาธารณะ โดยให้อำนาจเจ้าหน้าที่อย่างกว้างขวาง ให้สั่งให้ส่งเอกสาร, บัญชี, หรือหลักฐานใดๆ รวมถึงการดักฟังการสื่อสารได้ทุกรูปแบบโดยไม่มีการกำหนดเงื่อนไขเอาไว้ในตัวพ.ร.บ. ล่าสุดร่างฉบับใหม่ก็เปิดเผยออกมาแล้ว

พ.ร.บ.มั่นคงไซเบอร์จะสร้างคณะกรรมการรักษาความมั่นคงปลอดภัยไซเบอร์แห่งชาติ (กปช.) คณะกรรมการที่มีอำนาจอย่างกว้างขวางทั้งการดักฟังและการสั่งการหน่วยงานต่างๆ ท้้งรัฐและเอกชน

เว็บไซต์ Bangkok Post รายงานว่าตำรวจกำลังเพ่งเล็งคนที่ดูรูปและอ่านคอนเทนต์ผิดกฎหมาย แม้ไม่ได้กดไลค์กดแชร์ ก็อาจมีความผิดเช่นกัน