โครงการ Thunderbird เกิดขึ้นพร้อมกับ Firefox (ยุคแรกใช้ชื่อ Firebird) แต่ภายหลังถูกทอดทิ้ง ไม่ได้รับความสนใจจาก Mozilla เท่ากับ Firefox และต้องเปลี่ยนมาออกรุ่นใหม่ปีละแค่รุ่นเดียว จนกระทั่งปี 2020 Mozilla ตั้งหน่วยงานลูกชื่อ MZLA Technologies ขึ้นมารับผิดชอบ Thunderbird และเพิ่มทรัพยากรบุคคลให้บ้าง ทำให้โครงการเริ่มกลับมาได้รับความสนใจอีกครั้ง

ล่าสุด ทีมพัฒนา Thunderbird ประกาศแผน 3 ปี ว่ามีเป้าหมายหลัก 3 อย่างคือ

Mozilla ออก Firefox เวอร์ชัน 109 มีการเปลี่ยนแปลงสำคัญคือ

Mozilla ผู้พัฒนาเบราว์เซอร์ไฟร์ฟอกซ์ประกาศตั้งเซิร์ฟเวอร์ Fediverse โดยใช้โดเมน Mozilla.Social พร้อมกับระบุว่าการมีโซเชียลเน็ตเวิร์คที่ไร้ศูนย์กลางนั้นเป็นเรื่องจำเป็น ระบบจะเริ่มเปิดทดสอบต้นปี 2023

เซิร์ฟเวอร์ Fediverse เปิดให้ผู้ใช้ในเว็บต่างๆ สามารถติดตามกันไปมาข้ามเว็บได้ โดยมีเซิร์ฟเวอร์แต่ละตัวรองรับโปรโตคอล ActivityPub สำหรับแจ้งโพสเนื้อหาใหม่, แก้ไขเนื้อหาเดิม, หรือลบเนื้อหา

Mozilla วิจารณ์ว่าโลกโชเชียลแบบรวมศูนย์นั้นให้รางวัลกับเนื้อหาที่เป็นพิษแล้วเรียกว่า engagement และการแก้ไขปัญหานี้ต้องอาศัยการลงทุนอีกมาก ที่ผ่านมา Mozilla มีรายได้จากการใส่บริการค้นหาในเบราว์เซอร์เป็นส่วนใหญ่ แต่ก็พยายามขยายการให้บริการไปยังบริการเสียเงินอื่นๆ เช่น บริการ VPN

วันนี้ Common Voice ของ Mozilla ซึ่งเป็นโครงการรับบริจาคเสียงเพื่อทำชุดข้อมูลเสียงสาธารณะสำหรับระบบรู้จำเสียง ได้เปิดรับบริจาคเสียงภาษาลาวแล้ว โดยภาษาลาวเป็นภาษาในตระกูลภาษาขร้า-ไท (Kra–Dai languages) ภาษาที่สองถัดจากภาษาไทยใน Common Voice

คนไทย/คนลาว ที่สามารถอ่านข้อความอักษรลาวได้ สามารถเข้าไปร่วมบริจาคได้ครับ โดยเข้าไปที่ https://commonvoice.mozilla.org/lo

สำหรับวิธีการบริจาคเสียงง่าย ๆ เพียงแค่กดปุ่มไมโครโฟน จะเห็นข้อความให้อ่าน ให้กดอัด แล้วพูดตามข้อความกำหนด แล้วกดหยุด หากประโยคที่ได้มาไม่ถูกใจสามารถกดข้ามได้ เสร็จแล้วกด ส่ง ได้

Mozilla ประกาศถอดใบรับรองของบริษัท TrustCor ผู้ให้บริการออกใบรับรองรายเล็กออกจากฐานข้อมูล root CA หลังมีรายงานว่า TrustCor มีความเกี่ยวข้องกับบริษัท Measurement Systems ผู้ให้บริการซอฟต์แวร์ด้านความปลอดภัยที่สร้าง SDK เก็บข้อมูลส่วนบุคคลผู้ใช้จากซอฟต์แวร์จำนวนมาก จนกูเกิลต้องไล่ถอดแอปออกจาก Google Play นับสิบรายการ

ทาง TrustCor ยืนยันว่าเป็นคนละบริษัทกับ Measurement Systems แต่ทั้งสองบริษัทก็มีผู้บริหารที่ทำงานข้ามบริษัทไปมา ทั้งสองบริษัทจดทะเบียนในปานามาในช่วงเวลาใกล้ๆ กัน และยังใช้ศูนย์ข้อมูลแห่งเดียวกัน

Gabriele Svelto วิศกรของ Mozilla เขียนบล็อกเล่าถึงทริกการลดอัตราการแครชของไฟร์ฟอกซ์บนวินโดวส์ที่ใช้ตั้งแต่เวอร์ชั่น 105 ว่าสาเหตุสำคัญของการแครชอย่างหนึ่งคือแรมหมดทั้งแรมจริงๆ และไฟล์ swap ของระบบปฎิบัติการ

ปกติแล้วหากหน่วยความจำหมดทั้งหน่วยความจำจริงๆ และ swap นั้นระบบปฎิบัติการจะคืนค่า error เมื่อซอฟต์แวร์ร้องขอหน่วยความจำเพิ่มเติม จากนั้นตัวโปรแกรมก็จะปิดตัวเองไป

แต่ในไฟร์ฟอกซ์ 105 ทีมพัฒนาเปลี่ยนกลไกส่วนนี้ในวินโดวส์ เนื่องจากวินโดวส์มีความสามารถเพิ่มขนาดไฟล์ swap ได้เองเมื่อพื้นที่ใกล้เต็ม ดังนั้นหากตัวเบราว์เซอร์รออีกสักหน่อยแล้วขอหน่วยความจำอีกครั้งก็มักจะขอได้

หลังจากที่ภาษาไทย เราได้ช่วยกันผลักดันให้โครงการ Common Voice ของ Mozilla เปิดรับบริจาคเสียงภาษาไทยได้เป็นที่สำเร็จเมื่อ 1 ปีก่อน มาวันนี้ขอเชิญชวนคนไทย/คนลาวที่อ่านหรือพิมพ์ภาษาลาวได้ มาช่วยกันผลักดันให้ Common Voice เปิดรับบริจาคเสียงภาษาลาวกัน

Firefox ออกอัพเดตเวอร์ชัน 106 มีของใหม่เพิ่มมาหลายรายการดังนี้

• แก้ไขกรอกข้อมูลในฟอร์ม PDF ได้ รวมทั้งตั้ง Firefox เป็นแอปเปิดไฟล์ PDF พื้นฐานบน Windows ได้
• รองรับ Text Recognition ในรูปภาพ สำหรับ macOS 10.15 หรือรุ่นใหม่กว่า
• พิน Firefox โหมด Private สำหรับเรียกทันที ใน Windows 10 และ Windows 11
• โหมด Private ใช้ธีม Dark เป็นค่าเริ่มต้น เพื่อให้ผู้ใช้งานสังเกตได้ชัดเจนขึ้น
• Firefox View หน้าแรกเมื่อเปิดเบราว์เซอร์ แสดงรายการแท็บที่เคยปิดไป รวมทั้งแท็บที่เปิดบนอุปกรณ์อื่นและซิงก์มา

ที่มา: Mozilla

Firefox ออกอัพเดตเวอร์ชัน 105 โดยมีการแก้ไขที่สำคัญคือลดปัญหาใช้หน่วยความจำจนหมดบน Linux ตลอดจนแก้ปัญหา การทำงานเมื่อเหลือหน่วยความจำไม่มากบนระบบปฏิบัติการอื่น

ส่วนฟีเจอร์ใหม่เป็นรายการเล็กน้อย เช่น เพิ่มตัวเลือกสั่งพิมพ์หน้าปัจจุบันในพรีวิว, swipe สองนิ้วบนทัชแพดไปทางซ้ายหรือขวา เพื่อ Back-Forward รองรับบน Windows แล้ว, ปรับปรุงการเสิร์ชเร็วขึ้น 2 เท่า

ที่มา: Mozilla

Mozilla ได้เก็บข้อมูลการแนะนำวิดีโอของ YouTube จากกลุ่มผู้ใช้จำนวน 20,000 ราย เพื่อศึกษาประสิทธิภาพการคัดกรองเนื้อหาเมื่อผู้ใช้กดปุ่ม “dislike” “not interested” “stop recommending channel” และ “remove from watch history” โดยการใช้ RegretsReporter ซึ่งเป็นบราวเซอร์ของบริษัทที่เมื่อผู้ใช้กดปุ่มดังกล่าวบน YouTube จะแสดงผลมาที่ Mozilla ด้วย รวมถึงใช้การจับคู่วิดีโอที่ผู้ใช้กดให้หยุดแนะนำและวิดีโอที่มีเนื้อหาคล้ายกันที่ YouTube ยังคงแนะนำอยู่ ซึ่ง Mozilla ศึกษาวิดีโอที่ YouTube แนะนำกว่า 500 ล้านวิดีโอ

Common Voice เป็นโครงการที่ Mozilla ซึ่งเป็นองค์กรไม่แสวงหาผลกำไร ได้สร้างขึ้นเพื่อแก้ปัญหาการขาดแคลนชุดข้อมูลเสียงที่เป็นสาธารณสมบัติ (ไม่มีลิขสิทธิ์) ที่ทุกคน ทุกหน่วยงาน สามารถมีส่วนร่วมและใช้เพื่อสอนระบบ AI ต่าง ๆ เช่นระบบพิมพ์ด้วยเสียงได้

ปัจจุบันในภาษาไทยมีจำนวนเสียงที่บันทึกแล้ว 393 ชั่วโมง แต่ตรวจสอบไปเพียง 154 ชั่วโมง (ไม่ถึงครึ่งของจำนวนเสียงที่บันทึกไว้ทั้งหมด) ในขณะที่ชุดข้อมูลรอบถัดไปจะตัดรอบในวันที่ 7 กันยายน 2565 นี้ เราจึงต้องการให้ทุกคนเข้ามาร่วมตรวจสอบเสียงง่าย ๆ โดยไม่ต้องโหลดแอปใด ๆ ตามขั้นตอนด้านล่างนี้

Firefox ออกอัพเดตเวอร์ชัน 104 มีรายการของใหม่ดังนี้

• รองรับการแสดงซับไตเติ้ลในโหมด Picture-in-Picture ของ Disney+
• Profiler รองรับการแสดงการใช้ซีพียูของแต่ละเว็บไซต์ รองรับเฉพาะ Apple M1 และ Windows 11
• ปรับปรุงการ scroll หน้าจอ
• ลดการใช้พลังงาน เมื่อย่อหน้าต่างลง

ที่มา: Mozilla

Mozilla ได้ตรวจสอบความเป็นส่วนตัวของข้อมูลในแอปพลิเคชันบันทึกรอบเดือนและแอปพลิเคชันติดตามการตั้งครรภ์ พบว่าส่วนใหญ่ไม่ผ่านมาตรฐานความเป็นส่วนตัวข้อมูล

Mozilla ตรวจสอบรวม 20 แอปและอุปกรณ์สวมใส่ที่สามารถติดตามรอบเดือนและการตั้งครรภ์ได้อีก 5 อุปกรณ์ ผลการสำรวจพบว่ามีเพียงอุปกรณ์สวมใส่ทั้ง 5 ได้แก่ Garmin, Fitbit, Apple Watch, Oura Ring และ Whoop Strap ร่วมกับแอปพลิเคชัน 2 แอปเท่านั้นที่ผ่านมาตรฐานของ Mozilla ได้แก่ Euki และ Natural Cycles และมีเพียงแอปพลิเคชัน Euki เท่านั้นที่ได้สถานะ Best Of (มีความเป็นส่วนตัวสูงที่สุด) ส่วนอีก 18 แอปขึ้นสถานะ Privacy Not Included (ไม่มีความเป็นส่วนตัว)

ท่านผู้อ่านที่ติดตาม Blognone มานานแล้ว น่าจะพอจำกันได้ถึงธรรมเนียมปฎิบัติระหว่างทีม Firefox และ Microsoft Edge/Internet Explorer ที่จะส่งเค้กให้กัน เมื่ออีกทีมได้ผ่านหลักไมล์สำคัญของการพัฒนาเบราว์เซอร์ (ดูตัวอย่างเค้กจากข่าวเก่า 1, 2)

ล่าสุดเนื่องในโอกาสที่ไมโครซอฟท์ได้ประกาศปลดเกษียณ Internet Explorer ทีม Firefox ก็ไม่พลาดที่จะร่วมแสดงความยินดีให้ทีม MS Edge/IE ด้วยการส่งเค้กตามธรรมเนียม

Mozilla Thunderbird ออกเวอร์ชันใหม่ 102 ตามรอบการออกปีละครั้ง (นับเวอร์ชันตาม Firefox แต่เวอร์ชันที่ออกก่อนหน้านี้คือ Thunderbird 91 แล้วข้ามมา 102 เลย) มีของใหม่หลายอย่าง

• ปรับไอคอนและสีของโฟลเดอร์ใหม่
• Address Book ตัวใหม่ หน้าตาสวยกว่าเดิม ไม่ดูล้าสมัยแล้ว
• เพิ่มทูลบาร์ขนาดเล็กที่ด้านซ้ายมือสุด (Spaces Toolbar) ใช้สลับระหว่างอีเมล ปฏิทิน สมุดที่อยู่ แชท ฯลฯ (ปิดได้ถ้าไม่ต้องการ)
• Message Header แถบแสดงหัวอีเมล ปรับแต่งได้มากขึ้น เช่น แสดงภาพของคนส่ง แสดงปุ่มเฉพาะไอคอน
• Import/Export Wizard ตัวใหม่

Firefox ประกาศใช้งาน Total Cookie Protection แยกการเก็บ cookie ของแต่ละเว็บไซต์ออกจากกัน เป็นค่าดีฟอลต์ หลังเริ่มทดสอบมาตั้งแต่ต้นปี 2021 และเปิดใช้เป็นดีฟอลต์กับ Firefox Focus บน Android ในช่วงต้นปี 2022

แนวทางของ Total Cookie Protection คือแยกถังเก็บคุกกี้ของแต่ละเว็บไซต์ออกจากกัน ไม่ให้เว็บไซต์มองเห็นว่าในเบราว์เซอร์มีคุกกี้ของเว็บอื่นหรือไม่ ช่วยป้องกันเรื่องการตามรอยข้ามเว็บได้ (เช่น Facebook จะไม่เห็นว่าเราไปเข้าเว็บอื่นอันไหนอีกบ้าง ก็จะไม่สามารถยิงโฆษณาที่ตรงกับความสนใจของเราได้)

Mozilla ออกปลั๊กอิน Firefox Translations สำหรับใช้งานบนเบราว์เซอร์ Firefox เพื่อแปลภาษา มีจุดเด่นคือรองรับการแปลแบบออฟไลน์ ไม่ต้องส่งข้อมูลไปที่เซิร์ฟเวอร์เวลาแปล แต่ผู้ใช้งานต้องดาวน์โหลดชุดภาษาที่จะแปลก่อนในครั้งแรก

โครงการ Firefox Translations ได้รับการสนับสนุนผ่านเงินทุนจาก Project Bergamot ของอียู ร่วมกับ University of Edinburgh, Charles University, University of Sheffield และ University of Tartu เพื่อสร้างเอ็นจินแปลภาษาที่ทำงานได้จบในอุปกรณ์

อย่างไรก็ตาม การทำงานของปลั๊กอินยังค่อนข้างจำกัด โดยรองรับการแปลระหว่างภาษาอังกฤษกับอีก 12 ภาษา เช่น สเปน เยอรมัน อิตาลี โปรตุเกส รัสเซีย ฯลฯ ยังไม่รองรับภาษาไทย

หลายคนอาจลืมโปรแกรมอีเมล Thunderbird กันไปแล้ว เพราะเงียบไปมากในช่วงหลัง แต่ล่าสุด Ryan Lee Sipes ผู้จัดการผลิตภัณฑ์ของ Thunderbird เปิดเผยว่ากำลังพัฒนาแอพบนมือถืออยู่ ซึ่งจะเริ่มจาก Android ก่อน ส่วน iOS อาจจะตามมาใน 1-2 ปีหลังจากนี้

ตอนนี้ยังไม่มีหน้าตาของ Thunderbird for Android ออกมาให้เห็น โดย Sipes ใช้คำว่า "Mobile app is coming soon." และขยายความว่าแอพมือถือมีความสำคัญเป็นอันดับสอง รองจากการปรับ UI ของ Thunderbird บนเดสก์ท็อปให้ใช้ง่ายขึ้น

ปัจจุบัน Thunderbird อยู่ภายใต้การดูแลของ MZLA Technology อีกหน่วยงานของ Mozilla Foundation แต่เป็นคนละหน่วยกับ Mozilla Corporation ที่ดูแล Firefox

Firefox ออกเวอร์ชัน 100 ตามหลัง Chrome ไม่นาน ของใหม่ในเวอร์ชันนี้ได้แก่

หลังจากที่ผมเขียนมาร่วมกันบริจาคเสียงพูดภาษาไทยด้วย Mozilla Common Voice ลง Blognone ครบ 1 ปี บทความนี้ผมจะมาเขียนบทความว่าเกิดอะไรขึ้นบ้าง เมื่อได้รับเสียงภาษาไทยบริจาคจำนวนมากถึง 300 กว่าชั่วโมง แต่ก็ยังคงต้องการรับบริจาคเสียงกับตรวจเสียงเพิ่มเติม

หลังจากที่ทาง Mozilla ปล่อยชุดข้อมูล Common Voice รุ่นที่ 7 ออกมา ทางสถาบันวิจัยปัญญาประดิษฐ์ประเทศไทย ได้เทรนโมเดล Automatic Speech Recognition ภาษาไทยโดยวัดประสิทธิภาพจาก Common Voice ที่แบ่งใหม่พบว่า มีความแม่นยำทัดเทียมกูเกิลแล้ว ซึ่งถือเป็นโมเดล Automatic Speech Recognition ภาษาไทยที่มีประสิทธิภาพมากตัวหนึ่ง

Mozilla ออกอัพเดต Firefox เวอร์ชัน 99 มีของใหม่ดังนี้

• เมื่อเข้า ReaderMode สามารถใช้ปุ่มลัดสั่งอ่านออกเสียง โดยกด n
• เพิ่มการค้นหาอักษรที่มีเครื่องหมายกำกับเสียง (diacritic) ใน PDF viewer
• บน Linux จำกัด process ของเว็บคอนเทนต์ ไม่ให้เข้าถึง X Window (X11)
• รองรับ Autofill และจับภาพบัตรเครดิต สำหรับผู้ใช้ในเยอรมนีและฝรั่งเศส

ที่มา: Mozilla

MDN หรือชื่อเดิม Mozilla Developer Network เป็นคลังเอกสารอ้างอิงสำหรับนักพัฒนาเว็บมายาวนาน เปิดตัวบริการแบบพรีเมียม MDN Plus เพื่อเป็นช่องทางหารายได้มาสนับสนุน MDN อีกทางหนึ่ง หลังจาก Mozilla ประสบปัญหาทางการเงินในปี 2020 จนต้องปลดคนฝ่าย MDN ออกบางส่วน

หลัง Mozilla ประสบปัญหาในการดูแลรักษา MDN ทำให้ในปี 2021 ไมโครซอฟท์และกูเกิลเข้ามาช่วยบริจาคเงินให้โครงการไปต่อได้ ส่วนการออกแพ็กเกจ MDN Plus ก็ถือเป็นวิธีการหารายได้เพิ่มอีกทางนั่นเอง

สมาชิก MDN Plus จะได้ฟีเจอร์ชุดแรกคือ

Mozilla ออก Firefox 98 การเปลี่ยนแปลงสำคัญของเวอร์ชันนี้คือพฤติกรรมการดาวน์โหลดไฟล์ โดย Firefox จะเลิกถามแล้วว่าเราต้องการทำอะไรกับไฟล์นั้น

สิ่งที่เปลี่ยนคือ Firefox เลิกขึ้นหน้าต่างมาถามแล้ว แต่จะทำตามค่าดีฟอลต์ที่เราตั้งไว้สำหรับไฟล์นั้น (เช่น เปิดด้วย Firefox, เปิดด้วยโปรแกรมอื่น, เซฟลงดิสก์) ผู้ใช้สามารถเปลี่ยนค่าได้เองใน Settings/Preferences

กูเกิลและ Mozilla ร่วมกันออกประกาศเตือนสำหรับนักพัฒนาและผู้ดูแลเว็บไซต์ เนื่องจากทั้งเบราว์เซอร์ Chrome และ Firefox กำลังเข้าสู่เลขเวอร์ชัน 3 หลัก คือ 100 ในเวลาอันใกล้นี้

ปัญหาสำคัญที่ทำให้ทั้งสองบริษัทออกมาประกาศ คือเว็บไซต์อาจใช้วิธี parsing ตัวเลขเวอร์ชันเบราว์เซอร์ที่ส่งมาจาก User Agent (UA) โดยฮาร์ดโค้ดเป็นเลข 2 หลักเอาไว้ ซึ่งขั้นตอนนี้ใช้สำหรับการตรวจสอบความเข้ากันของเบราว์เซอร์กับเว็บไซต์ เมื่อค่าตัวเลขเปลี่ยนเป็น 3 หลัก ก็อาจเกิดปัญหาได้ ซึ่งปัญหานี้ก็เคยเกิดขึ้นเมื่อ 12 ปีที่แล้ว ตอนเบราว์เซอร์ขยับเลขเวอร์ชันเป็น 2 หลักที่เวอร์ชัน 10

กำหนดการออกอัพเดตเวอร์ชัน 100 ของทั้งสองเบราว์เซอร์เป็นดังนี้

เมื่อวันที่ 8 กุมภาพันธ์ที่ผ่านมา Mozilla ผู้พัฒนา Firefox ได้ประกาศผ่านบล็อกว่า กำลังทำงานร่วมมือกับ Meta เพื่อเสนอตัวชี้วัดระบุที่มาของโฆษณาที่ชื่อว่า Interoperable Private Attribution หรือ IPA เพื่อติดตามและวัดอัตราความสำเร็จของการยิงโฆษณาออนไลน์โดยที่ยังเคารพความเป็นส่วนตัวของผู้ใช้งาน

IPA มีเป้าหมายให้ผู้ลงโฆษณาสามารถระบุที่มาของโฆษณาได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยที่ไม่สามารถติดตามหรือกำหนดโปรไฟล์ผู้ใช้งานได้

หลังจากที่ทาง Mozilla ออกประกาศมา ได้เกิดกระแสแง่ลบออกมาจำนวนมาก นอกจากนั้นยังมีคนพบว่าประกาศดังกล่าวไม่ได้ประกาศในทวิตเตอร์ของ Mozilla เหมือนกับประกาศอื่น ๆ ที่ผ่านมา