Canonical ประกาศออก Ubuntu 24.04 LTS โค้ดเนม Noble Numbat ซึ่งถือเป็นรุ่นซัพพอร์ตระยะยาว LTS รุ่นที่ 10 ของ Ubuntu ด้วย (รุ่นแรกคือ 6.04 LTS)

ของใหม่ใน Ubuntu 24.04 LTS มีจำนวนมาก ได้แก่

Canonical ผู้พัฒนาหลักโครงการ Netplan ออกรุ่น 1.0 พร้อมใช้งานเต็มตัว และ API ของ libnetplan1 จะเสถียรแล้ว

ก่อนหน้า Canonical ผลักดัน Netplan มาตั้งแต่ Ubuntu 16.10 โดยต้องการให้คอนฟิกง่าย ใช้ภาษา YAML สำหรับคอนฟิก แต่ที่ผ่านมาบนเดสก์ทอปนั้นยังใช้ NetworkManager อยู่ แต่แพตช์ให้แสดงคอนฟิกจาก Netplan ได้ด้วย แต่ตั้งแต่ Ubuntu 23.10 เริ่มแก้ให้ NetworkManager เป็นเพียงหน้ากากที่เขียนคอนฟิกเป็น Netplan เท่านั้น

Netplan 1.0 เพิ่มฟีเจอร์รองรับงานเดสก์ทอปมากขึ้น เช่น การรองรับ WPA2 และ WPA3 พร้อมกัน, รองรับการคอนฟิกย่านคลื่นตามประเทศ สำหรับฝั่งเซิร์ฟเวอร์มีคำสั่ง --diff เพื่อแสดงความแตกต่างระหว่างคอนฟิกในไฟล์กับคอนฟิกในระบบ

Canonical ประกาศนโยบายรีวิวทุกแพ็กเกจที่ส่งเข้าระบบ Snap Store หรือรู้จักกันในชื่อ Snapcraft (สำหรับใช้ใน Ubuntu) ด้วยมนุษย์ หลังจากถูกโจมตีด้วยการส่งแพ็กเกจแอพ crypto wallet ปลอมเข้ามาในระบบ และมีผู้ใช้ถูกขโมยเหรียญคริปโตไปบ้างแล้ว

การลงทะเบียนแพ็กเกจ snap ใหม่จำเป็นต้องกรอกฟอร์ม อธิบายรูปแบบการทำงานของแพ็กเกจ และรอการรีวิวจากวิศวกรของ Canonical ก่อน (ใช้เวลา 2 วันทำการ) เมื่อผ่านแล้วจึงสามารถส่งแพ็กเกจเข้าระบบได้

การโจมตีคลังซอฟต์แวร์ยอดนิยมเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นเรื่อยๆ ในช่วงหลัง โดยเคสล่าสุดคือ PyPI ถึงขั้นต้องปิดรับแพ็กเกจใหม่ชั่วคราว และคลังอื่นๆ อย่าง GitHub, RubyGems, npm ก็เจอปัญหาแบบนี้กันถ้วนหน้า

บริษัท Canonical ประกาศขยายเวลาการซัพพอร์ต Ubuntu รุ่นซัพพอร์ตระยะยาว LTS เพิ่มขึ้นจากเดิมสูงสุด 10 ปีเป็น 12 ปี

การซัพพอร์ต Ubuntu LTS มีโครงสร้างดังนี้

Canonical ประกาศออกคอนเทนเนอร์ Ubuntu ขนาดเล็กพิเศษที่เรียกว่า "chiselled" เข้าสถานะ GA (general availability) อย่างเป็นทางการ

แนวคิดของ chiselled container คือการสกัดส่วนที่ไม่จำเป็นออกจากคอนเทนเนอร์ (ตามความหมายของคำว่า chisel ที่แปลว่าสิ่ว แต่ในที่นี้คือชื่อตัวจัดการแพ็กเกจของ Canonical) เหลือแค่ตัวแอพพลิเคชันและรันไทม์ที่เกี่ยวข้องเท่านั้น ไม่ต้องมีส่วนแพ็กเกจ ไลบรารี และซอฟต์แวร์อื่นของระบบปฏิบัติการติดมาด้วย ทำให้คอนเทนเนอร์มีขนาดเล็กลงมาก นำไปใช้ข้ามดิสโทรได้ และปลอดภัยกว่าเดิมเพราะลดพื้นที่การถูกโจมตีลง

บริษัท Canonical ประกาศรายละเอียดการทำ Ubuntu Core เวอร์ชันเดสก์ท็อป ที่ใช้แพ็กเกจแบบ Snap ทั้งหมด

Canonical มีดิสโทร Ubuntu Core มาตั้งแต่ปี 2014 โดยมีแนวคิดว่าแอพถูกอย่างถูกรันในคอนเทนเนอร์ (Docker/LXC) เพื่อเป็น sandbox ที่ปลอดภัย อัพเกรดและย้อนคืนได้ง่าย แต่ช่วงแรกยังจำกัดการใช้งานเฉพาะอุปกรณ์ IoT ที่ต้องใช้วิธีอัพเดตอัตโนมัติ

Canonical เรียกระบบปฏิบัติการที่มีแนวคิดนี้ว่า immutable operating system มีคุณสมบัติทั้งหมด 4 ข้อคือ

Canonical เตรียมออกดิสโทร Ubnutu Desktop ที่ใช้แพ็กเกจแบบ Snap ล้วนๆ ในปีหน้า 2023 โดยแยกเป็นอีกเวอร์ชันจากดิสโทรเดิมที่ใช้ระบบแพ็กเกจแบบ .deb

ข้อมูลนี้มาจาก Oliver Grawert ทีมงานของ Canonical ที่ไปตอบคอมเมนต์ในเว็บ OMG Ubuntu

Canonical เปิดตัว Ubuntu 22.04 LTS เวอร์ชัน real-time สำหรับอุปกรณ์ฝังตัวภาคอุตสาหกรรมที่จำเป็นต้องมีการตอบสนองทันที

จุดต่างของ Real-time Ubuntu จาก Ubuntu เวอร์ชันปกติคือเปลี่ยนมาใช้เคอร์เนลลินุกซ์ 5.15 แบบเรียลไทม์ (real-time kernel) ที่ใช้แพตช์ PREEMPT_RT มีค่า latency ต่ำ (เริ่มทดสอบ Beta มาตั้งแต่ปีที่แล้ว) และปรับแต่งมาให้เหมาะกับชิปของ NVIDIA, Intel, MediaTek, AMD-Xilinx ที่ใช้กันแพร่หลายในภาคอุตสาหกรรม (รองรับทั้ง Arm และ x86)

ผู้ที่ต้องการใช้ real-time kernel จำเป็นต้องเสียเงินเป็นสมาชิก Ubuntu Pro หรือซื้อผ่าน App Store ของ Ubuntu ได้เช่นกัน

Ubuntu Pro เป็นบริการ subscription ของบริษัท Canonical ที่ขยายเวลาดูแลแพตช์ความปลอดภัยให้แพ็กเกจซอฟต์แวร์ต่างๆ ของระบบนานเป็น 10 ปี เทียบกับดิสโทร LTS เวอร์ชันฟรีที่ซัพพอร์ตนาน 5 ปี (รูปแบบคล้ายกับ RHEL subscription ของฝั่ง Red Hat) โดยมีราคาเริ่มต้นที่ 225 ดอลลาร์ต่อเซิร์ฟเวอร์ต่อปี

ล่าสุด Canonical ประกาศแจกฟรี Ubuntu Pro สำหรับผู้ใช้งานส่วนตัว (personal license) จำนวนไม่เกิน 5 เครื่อง เพื่อขยายฐานลูกค้าให้มาลองใช้งานกันมากขึ้น

Canonical ประกาศรองรับ Ubuntu บนชิป Apple M1 ผ่าน Multipass ซึ่งเป็นระบบจัดการ virtualization ของ Canonical เอง

ก่อนหน้านี้ เครื่องแมคที่เป็น Apple M1 ยังไม่รองรับลินุกซ์อย่างเต็มที่นัก และการรันผ่าน virtualization อย่าง VirtualBox/VMware ยังไม่สมบูรณ์มากพอ แนวทางของ Canonical คือสร้าง Multipass ซอฟต์แวร์จัดการ virtualization ที่ใช้ระบบของ OS เอง (KVM บนลินุกซ์, Hyper-V บนวินโดวส์, HyperKit บนแมค) แล้วจัดการเรื่องอิมเมจและการติดตั้งให้อัตโนมัติ ผู้ใช้ไม่ต้องยุ่งกับการคอนฟิก VM เอง

Canonical เปิดตัว Ubuntu Frame ระบบปฏิบัติการแบบคัสตอมสำหรับอุปกรณ์ kiosk จอสัมผัส หรือป้ายโฆษณาดิจิทัล

Ubuntu Frame เป็นการนำแกนของ Ubuntu Core มารวมกับโซลูชันการแสดงผลจอภาพข้ามเครื่องจากระยะไกล (graphic server) รองรับแอพหลากหลายรูปแบบ ได้แก่ GTK 3/4, Qt 5/6, Flutter, Electron, SDL2 รวมถึง HTML5 และ Java

จุดเด่นของ Ubuntu Frame คือเป็นโซลูชันที่พร้อม จัดการเรื่องการแสดงผลและอินพุตมาให้แล้ว นักพัฒนามีหน้าที่แค่สร้างแอพไปรันเท่านั้น บวกด้วยฟีเจอร์ด้านความปลอดภัย การจัดการที่เป็นระบบแพ็กเกจ Snap รันอยู่ในคอนเทนเนอร์

Canonical ประกาศนโยบายซัพพอร์ต Ubuntu เวอร์ชัน LTS (Long-term Support) รุ่นเก่าที่ออกไปแล้ว จากเดิม 5 ปี ขยายสองเท่าเป็น 10 ปี (ระยะเวลาซัพพอร์ตสำหรับลูกค้าองค์กรเดิม 8 ปี ขยายเป็น 10 ปี)

การเปลี่ยนแปลงนี้จะมีผลกับ Ubuntu LTS สองรุ่นก่อนคือ 14.04 LTS (หมดระยะซัพพอร์ตปี 2019 ขยายเป็น 2024) และ 16.04 LTS (หมดระยะซัพพอร์ตปี 2021 ขยายเป็น 2026) ถือเป็นการปลุกชีพกลับคืนมาใหม่ ส่วน LTS รุ่นใหม่ๆ คือ 18.04 LTS และ 20.04 LTS ได้ระยะซัพพอร์ตนาน 10 ปีอยู่แล้ว จึงไม่มีอะไรเปลี่ยนแปลง

Canonical ประกาศว่า Ubuntu รองรับซีพียูสถาปัตยกรรม RISC-V ที่กำลังมาแรงในช่วงนี้ โดยเริ่มจากบอร์ดของ SiFive บริษัทของทีมผู้ก่อตั้ง RISC-V

Canonical บอกว่าสถาปัตยกรรม RISC-V ที่เป็นสถาปัตยกรรมเปิด มีความสำคัญมากขึ้นเรื่อยๆ จึงร่วมมือกับทีม SiFive พอร์ต Ubuntu มารันบนบอร์ดเหล่านี้ ที่ผ่านมาบอร์ด RISC-V สามารถรันลินุกซ์ได้อยู่แล้ว แต่การสนับสนุนอย่างเป็นทางการ การันตีการแก้บั๊กและออกแพตช์ความปลอดภัย ถือเป็นปัจจัยสำคัญให้นักพัฒนาเลือกใช้ RISC-V ในการสร้างผลิตภัณฑ์มากยิ่งขึ้น

นอกจากข่าว Flutter ออกเวอร์ชัน 2.0 กูเกิลยังประกาศรายชื่อพันธมิตรชุดใหญ่มาพร้อมกัน และให้ตัวเลขว่าตอนนี้มีแอพและแพ็กเกจ Flutter รวมแล้วกว่า 150,000 รายการ

รายที่โดดเด่นที่สุดหนีไม่พ้นไมโครซอฟท์ ที่ประกาศเข้ามาช่วยพัฒนา Flutter โดยเฉพาะการนำมาใช้กับอุปกรณ์ 2 จออย่าง Surface Duo สิ่งที่ไมโครซอฟท์เข้ามาช่วยทำคือ MediaQuery หรือการให้แอพ Flutter สามารถสอบถามไปยังอุปกรณ์ที่รันว่ามีหน้าจอแบบไหน มีรอยบาก (cutout) หรือบานพับ (hinge) หรือไม่ สถานะตอนนั้นกางจอออกหรือพับอยู่ เพื่อให้วาด UI ได้ตรงจุด

Canonical ออก Ubuntu Core 20 ดิสโทรลินุกซ์สำหรับอุปกรณ์ฝังตัวและ IoT ที่ดัดแปลงมาจาก Ubuntu 20.04 LTS

จุดเด่นของ Ubuntu Core คือการปรับแต่งมาเพื่ออุปกรณ์ขนาดเล็ก ตัดส่วนที่ไม่จำเป็นเพื่อลดพื้นที่การโจมตี (minimal attack surface) มีฟีเจอร์ความปลอดภัยหลายอย่างตั้งแต่ secure boot, full disk encryption, secure device recovery และแอพทั้งหมดจะถูกรันแยก (isolated) เพื่อไม่ให้โจมตีมาถึง OS ได้

Canonical ยังระบุว่าทำงานร่วมกับผู้ผลิตชิปและบริษัทผู้ผลิตฮาร์ดแวร์หลายราย เพื่อการันตีว่ากระบวนการอัพเดตทั้งหมดจะราบรื่น

Ubuntu Core รองรับทั้งสถาปัตยกรรม ARM และ x86 โดยมีพาร์ทเนอร์เข้าร่วมหลายราย เช่น Bosch Rexroth, Dell, ABB, Rigado, Plus One Robotics, Jabil, Intel, Raspberry Pi

กูเกิลประกาศความร่วมมือกับ Canonical พัฒนาให้ Flutter รองรับการสร้างแอพบนลินุกซ์

หลังจากตีตลาดแอพมือถือมาได้พอสมควร ก้าวต่อไปของ Flutter คือการเขียนเว็บและแอพเดสก์ท็อป โดยเริ่มจาก macOS เป็นแพลตฟอร์มเดสก์ท็อปตัวแรก

ทีมงาน Flutter อธิบายกระบวนการซัพพอร์ตแอพเดสก์ท็อป ว่าเริ่มจากปรับเอนจินให้รองรับเมาส์และคีย์บอร์ด รวมถึงการขยายขนาดหน้าต่าง (ซึ่งบนมือถือไม่จำเป็นต้องทำ) จากนั้นจึงเก็บรายละเอียด ปรับคอมโพเนนต์บางตัวให้ UI เหมาะกับเดสก์ท็อป และเชื่อมกับฟีเจอร์หรือสไตล์เฉพาะของ OS

จากประเด็น Linux Mint ประกาศไม่ใช้แพ็กเกจ Snap ตาม Ubuntu ตัวแทนของบริษัท Canonical ก็ออกมาชี้แจงแล้วว่า Chromium เป็น Snap มาตั้งแต่ Ubuntu 19.10 แล้ว ไม่ใช่เพิ่งเปลี่ยนในเวอร์ชัน 20.04 LTS

ส่วนเหตุผลที่ทำแพ็กเกจ Chromium เป็น Snap เพียงอย่างเดียวเป็นเพราะ

Linux Mint เป็นดิสโทรลินุกซ์ที่ได้รับความนิยมมากขึ้นเรื่อยๆ โดยตัวมันพัฒนาต่อมาจาก Ubuntu อีกทีหนึ่ง แต่ล่าสุดทีมพัฒนา Linux Mint ประกาศไม่ใช้ ระบบแพ็กเกจแบบ Snap ที่ Ubuntu พยายามผลักดันแล้ว

เมื่อพูดถึงคอนเทนเนอร์ เรามักนึกถึง Docker แต่ในตลาดก็ยังมีเทคโนโลยีคอนเทนเนอร์ตัวอื่นๆ เช่น LXC (Linux Containers) ซึ่งเป็นเทคโนโลยีที่ Docker ใช้ในช่วงแรกๆ ด้วย

โครงการ LXC พัฒนาต่อมาเป็น LXD ที่เพิ่มเครื่องมือและ API จัดการคอนเทนเนอร์แบบ LXC เข้ามา โครงการ LXC/LXD เป็นโอเพนซอร์ส ที่มีสปอนเซอร์หลักคือ Canonical บริษัทแม่ของ Ubuntu (LXD เป็นส่วนหนึ่งของ Ubuntu เวอร์ชัน LTS ทุกตัว)

Canonical บริษัทผู้อยู่เบื้องหลัง Ubuntu Linux เปิดตัวแพลตฟอร์มใหม่ชื่อว่า Anbox Cloud สำหรับการรัน Android บนคลาวด์ในภาคองค์กร

Anbox Cloud จะนำ Android มาเป็น guest OS สำหรับการรันแอปแบบคอนเทนเนอร์ ตัวอย่างการใช้งานก็มีตั้งแต่ cloud gaming, แอปสำหรับใช้งานในองค์กร, การทดสอบซอฟต์แวร์ และ virtualization อุปกรณ์มือถือ ซึ่ง Anbox Cloud สามารถใช้งานบน public cloud หรือ private cloud ก็ได้

ตัว Anbox Cloud ใช้เทคโนโลยีต่าง ๆ ของ Canonical และรัน Android บนเคอร์เนล Ubuntu 18.04 LTS และใช้ LXD system container เป็นผู้ดูแลความปลอดภัยและ isolate ตัวคอนเทนเนอร์

เหตุการณ์นี้ต้องย้อนต้นเรื่องไปถึงปี 2012 ที่ Ubuntu 12.10 เริ่มพ่วงโฆษณาสินค้าจาก Amazon เข้ามาในระบบค้นหา เพื่อเป็นช่องทางสร้างรายได้ให้ Canonical อีกทางหนึ่ง

แน่นอนว่าผู้ใช้ย่อมคัดค้าน และ Canonical ยอมปรับให้สามารถปิดการส่งข้อมูลกลับไปยัง Amazon ได้ แต่ข้อตกลงนี้ยังคงอยู่ต่อมาอีกยาวนาน ในรูปแบบของไอคอน Amazon พรีโหลดมาที่ตัว launcher

เวลาผ่านมา 8 ปี ข้อตกลงระหว่าง Canonical กับ Amazon ดูเหมือนจะหมดอายุแล้ว เพราะใน Ubuntu เวอร์ชันถัดไป 20.04 Focal Fossa ถอดไอคอน Amazon ออกไปเรียบร้อยแล้ว (Canonical และ Amazon ไม่ได้แถลงการณ์ใดๆ ในเรื่องนี้)

Ubuntu ประกาศขาย Ubuntu Pro Images for AWS อิมเมจ Ubuntu รุ่น LTS 3 รุ่น ได้แก่ 14.04, 16.04, และ 18.04 โดยเพิ่มฟีเจอร์ความปลอดภัยเพิ่มเติม ได้แก่

Ubuntu 19.10 โค้ดเนม Eoan Ermine ได้ออกรุ่นจริงแล้ว โดยฟีเจอร์ใหม่ที่มาพร้อมกับอัพเดตครั้งนี้ได้แก่

Canonical บริษัทแม่ของ Ubuntu ประกาศข่าวเกี่ยวกับการซัพพอร์ต Kubernetes ชุดใหญ่เมื่อสัปดาห์ที่แล้ว

ของสำคัญคือ MicroK8s เป็นแพ็กเกจ Kubernetes ในฟอร์แมต Snap ที่ Ubuntu และดิสโทรอื่นๆ ใช้งาน ช่วยให้การติดตั้ง Kubernetes บนดิสโทรลินุกซ์ทำได้ง่ายเพียงแค่คำสั่งเดียว และอัพเดตอัตโนมัติเมื่อมีเวอร์ชันใหม่

นอกจากนี้ Canonical ยังประกาศซัพพอร์ต kubeadm เครื่องมือจัดการคลัสเตอร์ Kubernetes ให้ครอบคลุมถึงลูกค้าองค์กรที่จ่ายเงินซื้อผ่านบริการ Ubuntu Advantage

Ubuntu 18.10 โค้ดเนม Cosmic Cuttlefish ออกรุ่นจริงแล้ว ของใหม่มีดังนี้