Special Report

อาคาร กสท บางรัก (อาคาร 30 ชั้นติดริมแม่น้ำเจ้าพระยา) เป็นอาคารโทรคมนาคม และเครือข่ายที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย ภายในประกอบด้วย

  • บริษัท Internet Data Center เปิดพื้นที่ให้บริการรับฝากวางเครื่องเซิร์ฟเวอร์ และให้บริการเชื่อมต่อโครงข่ายอินเทอร์เน็ตไปพร้อมๆ กัน
  • ศูนย์แลกเปลี่ยนเส้นทางอินเทอร์เน็ตภายในประเทศไทยหลัก ของ กสท (CAT NIX)
  • ศูนย์แลกเปลี่ยนเส้นทางอินเทอร์เน็ตต่างประเทศหลัก ของ กสท (CAT THIX หรือเรียกอีกชื่อว่า IIG)
  • ระบบการเชื่อมต่อการสื่อสารผ่านสายใยแก้วนำแสง (fiber optic) ของบริษัทโทรคมนาคม (ทั้งอินเทอร์เน็ต โทรศัพท์ และโทรศัพท์มือถือ) เกือบทุกรายในประเทศ
  • มหาวิทยาลัย ศูนย์การศึกษา สำนักงาน และส่วนพื้นที่ให้เช่าอื่นๆ (มีกระทั่งถ่ายทำละครในอาคารนี้ด้วยนะ!)

อาคารมีระบบสาธารณูปโภคพื้นฐานครบครันสำหรับการเปิดให้บริการศูนย์ข้อมูลระดับ 4 อยู่แล้ว ซึ่งมีข้อบังคับว่าจะต้องมี

  • ระบบไฟฟ้าหลัก จากอย่างน้อย 2 โรงไฟฟ้า
  • ระบบสำรองไฟฟ้า (UPS)
  • เครื่องปั่นไฟฟ้า
  • ระบบเชื่อมต่อเครือข่ายหลายเส้นทาง (Multiple uplinks) ผ่านสายเคเบิลใยแก้วนำแสง (Fiber optic cable) -- จากข้อมูลที่มี มีสายไฟเบอร์ลากมาที่ตึกนี้ไม่ต่ำกว่า 50 เส้น (ตัวเลขเป๊ะๆ ไม่เปิดเผย)

ในการนี้ก็มีผู้ให้บริการภายนอก ที่เชื่อมต่อผ่านมายัง CAT NIX/IIG ทั้งสองรายอยู่พอสมควร (ดูข้อมูลได้จาก แผนภาพอินเทอร์เน็ตประเทศไทย) โดยมีการเชื่อมต่อภายนอกที่สำคัญๆ ประมาณนี้ครับ (ข้อมูลเมื่อวันที่ 7 พฤศจิกายนที่ผ่านมาครับ)

  • ทรูอินเทอร์เน็ต เชื่อมต่อหา IIG 58.5Gbps (50%) ใช้เป็นเส้นทางหลักสำหรับให้บริการลูกค้าตามบ้านทั่วไป
  • Proen เชื่อมต่อไป TOT-NIX 10Gbps, TIG-DIX 5Gbps
  • Otaro เชื่อมต่อไป ทรูอินเทอร์เน็ต 10Gbps, TOT-NIX 20Gbps
  • ISSP เชื่อมต่อไป TIG-DIX 4Gbps
  • ISPIO เชื่อมต่อไป TIG-DIX 10Gbps, TOT-NIX 40Gbps

upic.me

ข้อสังเกตใหญ่มากคือ ISP หลายรายไม่มีการเชื่อมต่อหากันโดยตรง หรือผ่านบริการ NIX รายอื่นเลย หลายรายยังคงพึ่งพา CAT NIX อยู่เป็นหลัก โดยมีเส้นทางผ่าน NIX รายอื่นเป็นเส้นทางสำรองขนาดเล็กเท่านั้น ดังเช่นต่อไปนี้ (ในกรอบสีแดงเป็นส่วนข้อมูลที่แสดงว่ามีการใช้งานผ่าน CAT NIX ครับ)

upic.me
ภาพตัวอย่างการส่งข้อมูลจากทรูอินเทอร์เน็ต ไปยังเครือข่ายของ TOT ในสภาวะปกติ

upic.me
ภาพตัวอย่างการส่งข้อมูลจาก 3BB ไปยังเครือข่ายของ TOT ในสภาวะปกติ

ส่วนการเชื่อมต่อภายในตึก เนื่องจากมีผู้ให้บริการศูนย์ข้อมูลอยู่หลายราย ทำให้แต่ละรายก็มีวิธี รูปแบบ ความจุ และความสามารถในการให้บริการแตกต่างกันออกไปแล้วแต่ผู้ให้บริการครับ

เมื่ออาคารนี้เป็นศูนย์รวมการเชื่อมต่อทั้งภายในประเทศและต่างประเทศ ทำให้เว็บไซต์ชื่อดังเป็นจำนวนมากเลือกที่จะเช่าพื้นที่วางเครื่องเซิร์ฟเวอร์ เพื่อให้ผู้ใช้งานสามารถเข้าใช้งานได้เร็วที่สุด เช่น dek-d.com, manager.co.th, voicetv.co.th รวมถึงระบบโทรคมนาคมของเครือข่ายโทรศัพท์มือถือหลายๆ เจ้า และระบบเครือข่ายอินเทอร์เน็ตของ CAT เองด้วย

ในสภาวะปกติทางอาคารมีการเตรียมพร้อมรับมือภัยพิบัติต่างๆ เช่น น้ำท่วม ไฟไหม้ หรือแม้กระทั่งเหตุการณ์อย่างสายไฟเบอร์ถูกตัด ตามมาตรฐานของศูนย์ข้อมูลชั้นนำทั่วไปอยู่แล้วครับ ซึ่งที่ผ่านมา (ไม่นับเหตุการณ์ที่บาง ISP ล่มเอง) ตัวอาคารเองก็ถือว่าสามารถให้บริการได้ตามมาตรฐานที่ควรจะเป็น แต่คงไม่ใช่เหตุการณ์ที่ "เครื่องปั่นไฟฟ้าถูกถอดวงจรแผงควบคุม" แน่นอน เมื่อกระแสไฟฟ้าถูกตัด ไฟฟ้าสำรองก็อยู่ได้ไม่นาน เครื่องปั่นไฟทำงานไม่ได้ ก็ทำให้อุปกรณ์ทั้งหมดดับลงไปครับ ส่วนผลกระทบที่เกิดขึ้นก็ประมาณนี้ครับ

  • ระบบอินเทอร์เน็ตภายในประเทศผ่าน CAT NIX ใช้การไม่ได้ทั้งหมด (ข้อมูลจาก ISP อื่น เส้นทางที่วิ่งไปหา NIX หายจากอินเทอร์เน็ตไปเลย 100%)
  • ระบบอินเทอร์เน็ตออกต่างประเทศผ่าน CAT IIG ใช้การไม่ได้เกือบทั้งหมด (ตรวจสอบจาก ISP ต่างประเทศยังเหลือเส้นทางอยู่พอสมควร)
  • ช่องทางออกต่างประเทศของทรูอินเทอร์เน็ตตามบ้านก็ใช้การไม่ได้ไปด้วยบางส่วน ทำให้หลายๆ คนเข้าใช้งานเว็บไซต์ต่างประเทศไม่ได้ไปพักใหญ่ๆ
  • อินเทอร์เน็ตของ CAT ล่มทั้งประเทศ (ระบบหลักอยู่ที่นี่)
  • บริการโทรศัพท์มือถือ my by cat ล่มเป็นวงกว้าง (น่าจะทั้งประเทศ), Truemove-H ล่มหลายพื้นที่ (เข้าใจว่ามีระบบสำคัญๆ บางอย่างที่เชื่อมต่อมาจาก CAT)
  • ศูนย์ข้อมูลที่อยู่ภายในอาคารทั้งหมดไม่สามารถให้บริการได้
  • เว็บไซต์จำนวนมาก (ตัวเลขประมาณการโดยผู้เขียนคือระดับหลักหมื่น) รวมถึงบริการบนอินเทอร์เน็ตอื่นๆ ที่อยู่ภายในอาคารไม่สามารถใช้งานได้โดยสิ้นเชิง
  • บริการ CDN ของเว็บไซต์ต่างประเทศหลายตัวไม่สามารถเข้าใช้งานได้ เนื่องจากพึ่งการส่งเส้นทางรับส่งข้อมูลบนอินเทอร์เน็ต และมีการจำกัดเครือข่ายที่เข้าใช้งานไว้ แต่เส้นทางเปลี่ยนจนเกิดการส่งไปยังเครื่องเซิร์ฟเวอร์ที่อยู่เครือข่ายอื่นที่ไม่ได้ตั้งค่ารับการเชื่อมต่อไว้
  • การสื่อสารข้ามเครือข่ายบางส่วน (เช่น TOT กับ 3BB , TOT กับ True) ต้องวิ่งผ่านเส้นทางต่างประเทศทำให้ใช้งานได้ช้าลง หรือไม่สามารถเชื่อมต่อกันได้เลย
  • หลังจากไฟฟ้ากลับมาปกติ พบว่ามีอุปกรณ์บางส่วนชำรุดเสียหาย ทำให้เสียเวลาซ่อมแซมและเปลี่ยนอุปกรณ์นานขึ้นไปอีก

ส่วนที่ไม่ได้รับผลกระทบ หรือได้รับผลกระทบน้อยมากมีประมาณนี้ครับ

  • การใช้งานเว็บไซต์ต่างประเทศจากอินเทอร์เน็ตอื่นที่ไม่ใช่ทรู
  • สำหรับผู้ให้บริการโทรศัพท์มือถือค่ายอื่นๆ
  • AIS ใช้โครงข่ายหลักของ SBN ที่เชื่อมต่อหาทุก IX อยู่แล้ว
  • Dtac มีการเชื่อมต่อสำรองผ่าน CSLoxinfo IX ที่ก็เชื่อมต่อครบทุก IX เช่นกัน
  • การใช้งานเว็บไซต์ที่มีโครงข่ายเป็นของตัวเอง หรืออยู่กับผู้ให้บริการรายอื่นที่มีการเชื่อมต่อหลายเส้นทาง ไม่ได้อยู่ในอาคารนี้ และไม่ได้ต้องเรียกใช้ข้อมูลจากเครื่องที่อยู่ภายในอาคาร

ทิ้งท้ายกันด้วยสิ่งที่ควรปรับปรุงหลังจากนี้ คือมาตรการรักษาความปลอดภัยเชิงกายภาพของระบบสาธารณูปโภคสำคัญสำหรับการให้บริการศูนย์ข้อมูล ไม่ควรให้ใครเข้ามาตัดระบบได้ง่ายๆ แบบครั้งนี้ครับ

Hiring! บริษัทที่น่าสนใจ

CP AXTRA Public Company Limited - Lotus's company cover
CP AXTRA Public Company Limited - Lotus's
CP AXTRA Lotus's is revolutionizing the retail industry as a Retail Tech company.
Token X company cover
Token X
Blockchain, ICO, Tokenization, Digital Assets, and Financial Service
Carmen Software company cover
Carmen Software
Hotel Financial Solutions
Next Innovation (Thailand) Co., Ltd. company cover
Next Innovation (Thailand) Co., Ltd.
We are web design with consulting & engineering services driven the future stronger and flexibility.
United Information Highway Co., Ltd. company cover
United Information Highway Co., Ltd.
UIH is Thailand’s leading Digital Infrastructure and Solution Provider for Business
KKP Dime company cover
KKP Dime
KKP Dime บริษัทในเครือเกียรตินาคินภัทร
Kiatnakin Phatra Financial Group company cover
Kiatnakin Phatra Financial Group
Financial Service
Fastwork Technologies company cover
Fastwork Technologies
Fastwork.co เว็บไซต์ที่รวบรวม ฟรีแลนซ์ มืออาชีพจากหลากหลายสายงานไว้ในที่เดียวกัน
Thoughtworks Thailand company cover
Thoughtworks Thailand
Thoughtworks เป็นบริษัทที่ปรึกษาด้านเทคโนโยลีระดับโลกที่คว้า Great Place to Work 3 ปีซ้อน
Iron Software company cover
Iron Software
Iron Software is an American company providing a suite of .NET libraries by engineer for engineers.
CLEVERSE company cover
CLEVERSE
Cleverse is a Venture Builder. Our team builds several tech companies.
Nipa Cloud company cover
Nipa Cloud
#1 OpenStack cloud provider in Thailand with our own data center and software platform.
CDG GROUP company cover
CDG GROUP
Provider of IT solutions to public, state, and private sectors in Thailand for over 56 years
Bangmod Enterprise company cover
Bangmod Enterprise
The leader in Cloud Server and Hosting in Thailand.
CIMB THAI Bank company cover
CIMB THAI Bank
MOVING FORWARD WITH YOU - CIMB is the leading ASEAN Bank
Bangkok Bank company cover
Bangkok Bank
Bangkok Bank is one of Southeast Asia's largest regional banks, a market leader in business banking
Gofive company cover
Gofive
“We create world-class software experience”
KBTG - KASIKORN Business-Technology Group company cover
KBTG - KASIKORN Business-Technology Group
KBTG - "The Technology Company for Digital Business Innovation"
Siam Commercial Bank Public Company Limited company cover
Siam Commercial Bank Public Company Limited
"Let's start a brighter career future together"
Icon Framework co.,Ltd. company cover
Icon Framework co.,Ltd.
Global Standard Platform for Real Estate แพลตฟอร์มสำหรับธุรกิจอสังหาริมทรัพย์ครบวงจร มาตรฐานระดับโลก
REFINITIV company cover
REFINITIV
The Financial and Risk business of Thomson Reuters is now Refinitiv
H LAB company cover
H LAB
Re-engineering healthcare systems through intelligent platforms and system design.
LTMH TECH company cover
LTMH TECH
LTMH TECH มุ่งเน้นการพัฒนาผลิตภัณฑ์ที่สามารถช่วยพันธมิตรของเราให้บรรลุเป้าหมาย
Seven Peaks company cover
Seven Peaks
We Drive Digital Transformation
Wisesight (Thailand) Co., Ltd. company cover
Wisesight (Thailand) Co., Ltd.
The Best Choice For Handling Social Media · High Expertise in Social Data · Most Advanced and Secure
MOLOG Tech company cover
MOLOG Tech
We are Modern Logistic Platform, Specialize in WMS, OMS and TMS.
Data Wow Co.,Ltd company cover
Data Wow Co.,Ltd
We enable our clients to realize increased productivity by solving their most complex issues by Data
LINE Company Thailand company cover
LINE Company Thailand
LINE, the world's hottest mobile messaging platform, offers free text and voice messaging + Call
LINE MAN Wongnai company cover
LINE MAN Wongnai
Join our journey to becoming No.1 food platform in Thailand

ขอบคุณสำหรับสรุปครับ

เสริมด้วยข่าวอีกหนึ่ง แต่อันนั้นมันพื้นที่เฉพาะของเค้าเลยทำได้ พื้นที่ที่ใช้รวมกันแบบนี้คงลำบาก พาทัวร์ Google Data Center ดูระบบรักษาความปลอดภัยศูนย์ข้อมูล

เรื่องน่าเศร้าของวงการ Security (ไม่ใช่ Network Security นะ) ของเมืองไทยเลยคือ ไม่เห็นต้องลอบเข้าไปในตึก เข้าทางดาดฟ้า เหวี่ยงตัวข้ามตึก ปีกตึกด้วยตีนตะขาบ แฮกรหัสเข้าตึก แฮกรหัสกดลิฟท์ ไม่ต้องฝ่าดงเลเซอร์ ไม่ต้องตัดสัญญาณกันผู้บุกรุก ก็สามารถโจมตีเครือข่ายอะไรแบบนี้ได้ง่ายๆแล้ว... น่าเศร้าจริงๆ

ผมเคยเข้าไปใน Data Center ของ มาเล ที่เมือง jaya เมื่อสามปีก่อน

คล้ายๆ นิคมอุตสาหกรรม ของบ้านเรา แต่ security ดีกว่า

ก่อนไป โทรแจ้งไปที่ center กลางก่อนว่าจะไปทำ data ที่ตึกใหน ?
ขับรถเข้าไป ต้องแลกบัตร ที่หน้าทางเข้าก่อน 1 ใบ
ขับรถไปถึง ตึก (มีหลายตึก แยกห่างๆ กัน) แลกบัตร หน้าตึกอีกรอบ
ลงจากรถ เดินไปที่ตึก รอยาม เดินมาเปิดประตูให้ เปิดเองไม่ได้
เดินเข้าเครื่องสแกน ฝากของ
ยามจะเปิดประตูให้แค่ ห้องที่มี server เครื่องนั้น อยู่เท่านั้น

Data Center แยก fiber optic เดินเข้าตึกของใครของมัน
ไฟฟ้า แยกเส้นของใครของมัน
ตึกตั้ง ห่างกัน ปลูกต้นไม้ ล้อมรอบ

ของไทย บาย แค่ท แค๊ด แคท แคท เทเลคอม

เอาทุกอย่างตั้งแต่สากกะเบือยันเรือรบมารวมตึกเดียว
มีกองละครอยู่ชั้นล่าง ใครเข้าใครออกไม่รู้ มั่วไปหมด
สาย fiber ลากมารวมกัน เหยียบ 100 เส้น เมนสวิส เร้าเต้ออะไร อยู่จุดเดียวกันหมด
สายไฟ รับมาจากสองที่ ก็จริงแต่ สายไฟเมน ก็ห้อยโชว์อยู่แถวๆ ข้างตึกนั่นแหละ

ฝากวางเครื่อง บางครั้งยัดใส่ rack เดียวกัน เผลอทำล้มที ล้มทั้ง rack เครื่องข้างๆ down ด้วย
เคยได้ยิน admin บ่นเครื่อง web การ์ตูนของอีตาศร (ตุรกี) ว่า ดูด แบนวิท
จนสวิสล้มแล้วล้มอีก จนเค้าต้องแยก rack ให้ต่างหาก

เทียบกันดู ความเป็นมือ อาชีพในการจัดการ ยังห่างไกล เพื่อนบ้านอีก ล้านปีแสง

jane Mon, 12/02/2013 - 04:33

ตอนที่ CAT & TOT ล่ม

ผมคิดตามข่าวได้เหลือเพียง IRC/Facebook/G+

เพราะเหลือแต่บริการ IPv6 ที่ใช้งานได้

IPv6 re-route ออกเส้นทางวิจัยของ UniNET ที่เช่าเชื่อมต่อตรงเฉพาะเข้าสู่ APAN/Internet2

นี่เป็น 0day ที่ DDOS ระบบเครือข่ายส่วนใหญ่ได้ ไม่ต้องใช้ความรู้เครือข่ายใดๆเลย

ผมว่าประเทศเราควรเปลี่ยนแนวคิดเรื้่องการทำร้ายประชาชนตอนก่อม๊อบได้แล้วนะ

บุกรุกอาคารราชการ ปกติ เขารวบตัวจับโยนเข้าคุกเลยไม่ใช่เหรอครับ
ถ้าขัดขืนก็ใช้กำลัง มันก็น่าจะเป็นอย่างนั้นไม่ใช่เหรอ

แต่พอเป็นม๊อบ จะทำอะไรก็ได้ทั้งนั้น
ถ้าตำรวจหรือทหารทำร้าย ตำรวจกับทหารผิด

เอ้า นิมันอะรายก๊านนนน

เห็นภาพเป็นแบบนี้ยิ่งไม่เปลี่ยนใหญ่เลยครับ ทำทีกระทบกันอย่างเป็นวงกว้าง กดดันรัฐบาลได้ดียิ่งนัก
พอสักพักพอถึงเวลาเลือกตั้งก็ยังเลือกกลับเข้ามาอีก เพราะต้องเอาไว้ถ่วงดุลกับอีกฝ่าย ประชาชนก็ได้แต่กลืนเลือดเอาไว้
กลืนนาน ๆ ก็ลืม ชินขากันไปหมด

ตอนนี้อยู่ในสถานการณ์แย่กับแย่กว่า เลือกอันไหนกันดี
จะให้ทำแบบวิสัยทรรศน์ของ blognone ก็ไม่ไหว ถ้าอยากได้ต้องทำเอง(ตั้งพรรคเอง) 555

คนส่วนใหญ่เขาไม่เชื่อ Blognone กันหรอกครับ เขาเชื่อ

"จากการสอบถามจากวิศวกรหลายท่าน บางท่านจบจากต่างประเทศในเรื่องระบบความปลอดภัยบนโลกอินเตอร์เนตรวมทั้งผู้ดูแล website ที่ล่มหลายๆ คน" ต่างหาก

จับโกหกกสท โทรคมนาคม!!!

ผมส่งให้น้องผมที่รู้เรื่อง Network ไม่มากนักอ่านแล้วก็ขำสุดๆ
แต่คนส่วนใหญ่เขาเลือกที่จะเชื่อกัน แชร์กันไป 6000 กว่าคน.....

อันนี้ผมยังสงสัยอยู่ เพราะว่าการตัดไฟทั้งตึกมันต้องรู้ตำแหน่งแน่นอนว่าตรงไหนที่เป็น single point of failure ของระบบไฟฟ้าอาคาร ทั้ง circuit และ location การถอดแค่ generator control มันไม่ได้ทำให้ไฟดับนะครับ

งานนี้มันต้องตัดไฟทั้ง 2 source และระบบไม่สามารถจ่ายไฟจาก generator เข้าระบบได้ด้วย ถึงจะสำเร็จครับ

แต่ทั้งนี้ ยังไม่ข้อมูลสรุปออกมาว่า ตัดไฟที่ไหน ตัดยังไง มีแต่ข่าวออกว่า control generator โดนถอดออกไปทำให้จ่ายไฟหลังจากไฟดับแล้วไม่ได้

ปล. generator ของ CAT นี่เลี้ยงตึกไหวแน่นอน เพราะว่าเคยมีเหตุที่ต้องใช้งานผ่าน gen ตัวนี้มาแล้วเมื่อปี หรือว่าสองปีก่อนครับ

line Mon, 12/02/2013 - 11:26

ท่านประธาน CAT มีคำชี้แจงอะไรหรือยังครับ
เกี่ยวกับกรณีไฟดับที่ตึกบางรัก...

ผมคิดเอาเองว่าคงเก็บหลักฐานไว้ดำเนินคดีมั้งครับ เพราะมันเป็นไปไม่ได้เลยที่จะไม่มีกล้องวงจรปิด ใครเข้ามา หน้าตาเป็นยังไง ทำอะไรคงเห็นหมด

ถ้าหลักฐานชัดเจน กล้องวงจรปิด ข้อมูลการเข้าประตู ประจักษพยาน เดียวผลมันก็รู้เองแหละ
แต่ตอนนี้ผมเห็นโทษกันไปซะละ

เข้าใจว่าหมายถึงตึก CAT Tower บางรักนะครับ

เท่าที่ทราบ ตราบใดที่ generator ยังไม่พัง และน้ำมันไม่หมด (เค้าจะมีรถน้ำมันจากปั้มใกล้ๆ มาส่งให้เรื่อยๆ ตาม contact ที่ทำไว้) ก็อยู่ไปได้ตลอดครับ

ส่วนพวก UPS ที่เป็นด่านหน้าก่อน generator จะทำงาน ก็แล้วแต่ IDC ครับ บ้างก็ 15 นาที บ้างก็ครึ่งชั่วโมงครับ

อย่างนึงที่ผมสงสัย คนเขียนมึนหรือป่าว?? คือ

ข้อสังเกตใหญ่มากคือ ISP หลายรายไม่มีการเชื่อมต่อหากันโดยตรง หรือผ่านบริการ NIX รายอื่นเลย แม้กระทั่ง 3 เครือข่ายใหญ่ที่สุดอย่าง 3BB TOT หรือทรูอินเทอร์เน็ตก็ตาม ต่างก็ใช้การเชื่อมต่อผ่าน CAT NIX ในการรับส่งข้อมูลระหว่างกันทั้งสิ้น (3BB กับทรูอินเทอร์เน็ตมีการเชื่อมต่อผ่าน Jastel IX แต่ไม่มีบนแผนที่อินเทอร์เน็ต)

แต่ดูจากภาพที่ผู้เขียนอ้างอิง ซึ่งมันมาจาก Thailand Domestic Internet Exchange (Credit: NECTEC) TOT (TOT-IX) กับ ทรูอินเทอร์เน็ต (TIG-IX) ก็ท่อแลกเปลี่ยนข้อมูลกันอยู่แล้วนี่ครับ?? แล้วที่ป้าย 20Gbps ที่เชื่อมระหว่าง TOT-IX กับ TIG-IX มันคืออะไรครับ?? ใครช่วยอธิบายได้บ้าง? ส่วนที่รูปข้างล่างนั้นคือ เมื่อ DNS Server ของทาง ทรูอินเทอร์เน็ต reslove ข้อมูลได้ว่า Server นั้นอยู่ที่ TOT เขาก็ reroute ไป TOT ได้เลยผ่านเส้น TOT-IX กับ TIG-IX ซึ่งเป็น Domestic Internet Exchage ที่ทำกันไว้ ไม่ต้องทำผ่าน International Internet Gateways

ส่วน 3BB กับ TOT ก็เช่นกันครับ เขามีท่อเชื่อมต่อระหว่างกัน ประมาณ 10Gbps ลองไปไล่หาดูดีๆ BB Connect-IX กับ TOT-IX ครับ

สรุปคือ ISP ส่วนมากต่อท่อหากันหมดครับ ไม่ใช่ต้องเชื่อมต่อผ่าน CAT อย่างเดียวครับ

คำถามคือ?
ผมเคยได้ยินว่า CAT เคยมีศูนย์ที่บางรัก กับที่แจ้งวัฒนะนี่ครับ แต่ทำไมเกิดเหตุการณ์ครั้งนี้ถึงส่งผลกระทบไปหมดเลย? เกิดอะไรขึ้นกับศูนย์ที่แจ้งวัฒนะ?

ทำไมเครื่องปั่นไฟฟ้าถึงถูกถอดออกไปได้ง่ายๆ ซึ่งตามมาตรฐานแล้ว เครื่องปั่นไฟฟ้าควรติดตั้งในที่ๆ เข้าถึงได้ยากมากๆ ถึงมากที่สุด

ตอนนี้ คำถามที่ผมเริ่มถามกลับตัวเอง เมื่อเจอข่าวนี้คือ Blognone อนุมัติเสนอข่าวเป็นกลางมากแค่ไหน กับข่าวที่มีผลกระทบมาจากการเมือง หรือการประท้วงครั้งนี้ครับ? เข้าใจว่าเป็น "บล็อกเกอร์" ไม่ใช่สื่อมลชนครับ

โดยส่วนตัว ระบบที่ที่ทำงานในไทยตอนนี้ มีทั้ง 3 ค่ายใหญ่ คือ CAT-TOT-TRUE และเชื่อมต่อกับสาขาผ่าน Hybrid Cloud ไปแล้ว เลยไม่ได้รับผลกระทบมากนัก(หากไฟฟ้า ไม่ดับซะก่อน)

เส้นทางระหว่าง IX-IX ค่อนข้างพิเศษนิดนึงครับ มันเป็นการใช้งานข้าม transit provider 2 ราย การใช้งานแบบ ISP -> IX -> IX -> ISP จะมีไม่มาก (เห็นได้จาก traceroute) ซึ่งการใช้งานเส้นทางที่ว่านี่ต้องขึ้นอยู่กับการเจรจาของ ISP ว่าจะมีการวิ่งผ่าน IX สองชั้นกันได้รึเปล่า (ในทางเทคนิคทำได้ครับ) ส่วนนี้ผมไม่มีข้อมูล และช่วงที่ล่มผมก็ไม่ได้ทดสอบเก็บไว้ เพราะมัวแต่สำรวจความเสียหายกับทำแผนกู้คืนระบบอยู่

ส่วน CAT แจ้งวัฒนะ แทบไม่มีใครไปเชื่อมต่อด้วยเลยครับ เพราะเป็นศูนย์ข้อมูลใหม่ และอะไรหลายๆ อย่างยังไม่ดีเท่าที่ตึกบางรักครับ

เครื่องปั่นไฟ : จริงๆ แล้วเค้าให้ตั้งในที่ที่ "เข้าถึงได้สะดวก" และ "มีมาตรการรักษาความปลอดภัยเฉพาะ" ลักษณะเดียวกับโรงไฟฟ้านะครับ ไม่ใช่เข้าถึงยาก... เพราะมันต้องเข้าไปเติมน้ำมัน และเผื่อ auto start ไม่ทำงานก็ต้องเข้าไป start เองด้วย สิ่งที่มีปัญหาในครั้งนี้คือมาตรการรักษาความปลอดภัยครับ

ส่วนเรื่องสุดท้าย : ผมเขียนข่าวนี้เฉพาะรายละเอียดและปัญหาทางเทคนิครวมถึงผลกระทบที่เกิดขึ้น ซึ่งไม่เกี่ยวกับเรื่องการเมืองใดๆ ทั้งสิ้น เพราะฉะนั้นผมว่าข่าวนี้เป็นกลางทางการเมืองนะครับ หรือมีประโยคไหนที่กระทบฝ่ายไหนฝ่ายหนึ่งลองยกตัวอย่างมาได้เลยคัรบ ยินดีปรับแก้ครับ

งั้นต่อไป CAT คงต้อง Review ศูนย์ที่แจ้งวัฒนะแล้วล่ะครับ
ผมอ่านแล้ว มีความรู้สึก มันเหมือนเขียนความข้างเดียวครับ ช่วยแก้ไขให้มีความรอบด้าน+เสริมความรู้ให้กับคนที่เขาไม่รู้ด้วยนะครับ (ถ้ามีเวลา) จักเป็นพระคุณอย่างสูง ขอบคุณครับ

ป.ล. ผมก็ไม่อยากเห็น ผู้ชุมนุม หรือ รัฐบาล มาอุ้มเซิร์ฟเวอร์ของ Blognone ไปเหรอนะครับ ฮา....

ถ้าคิดว่าเขาตกอะไรไปก็บอกให้ชัดครับ

ไม่ใช่พอบทความไม่ถูกใจแล้วเที่ยวโวยวายแบบไม่รู้จะแก้ให้ยังไง

ในฐานะผู้ดูแลเว็บนะครับ ว่า Blognone ไม่ใช่เว็บที่จะมาเรียกร้องให้คนอื่นทำอย่างที่คุณถูกใจ เราให้คุณค่ากับคนทำงานไม่ใช่คนเรียกร้อง

ถ้าจะผลักให้ผมไปอยู่ข้างไหน ผมคงต้องบอกว่าผมอยู่ข้าง server และระบบเครือข่ายที่ดับไปนะครับ

แค่พูดว่าระบบมันเป็นยังไง ดับแล้วเกิดอะไรขึ้น นี่มันเกี่ยวกับการเมืองตรงไหนครับ?

ป่าวครับ ผมไม่ได้จะผลักไปอยู่ข้างไหนนะครับ - -" และไม่ได้เรียกร้องอะไรนะครับ ไม่เกี่ยวน่ะดีแล้วครับ แต่ผมงงกับประโยคนี้ ประโยคเดียว "ISP หลายรายไม่มีการเชื่อมต่อหากันโดยตรง หรือผ่านบริการ NIX รายอื่นเลย" ซึ่งผมอ่านแล้วเข้าใจว่า ทุก ISP ต้องทำการเชื่อมต่อผ่าน CAT เท่านั้น และพอผมกลับไปอ่านในแผนที่ Domestic ก็งงไงครับ เพราะมันมีเส้นระยะหว่าง IX ด้วยกันด้วย แล้วยิ่งงงเข้าไปใหญ่ เมื่อเจอภาพสกรีนช็อต traceroute ทั้ง 2 ภาพ ซึ่งก็ไม่ได้อธิบายว่า มันผ่าน CAT หรือไม่? ทำแต่สี่เหลี่ยมสีแดงวงเอาไว้ ซึ่งถ้าคนอ่านหากไม่ทราบรายละเอียดเกี่ยวกับบล็อกไอพีว่า ไอพีที่คุณวงไว้นั้นคือ บล็อกไอพีของใคร คนอ่าน(รวมถึงผมด้วย)ก็จะเข้าใจว่า ลิงค์ไป TOT โดยตรง... ซึ่งความจริงแล้วคุณกำลังจะสื่อสารว่า มันผ่าน CAT-IX ด้วย!! ผมก็พึ่งถึงบางอ้อว่า เมื่อไปค้นใน whois

ซึ่งผมเกรงว่าหากมีคนที่ไม่รู้เรื่องนี้มาอ่านเข้ามันจะโยงเป็นประเด็นได้นะครับ จริงอยู่ที่ Blognone มีคนอ่านที่มีความรู้เกี่ยวกับ IT กว่าครึ่ง แต่ก็มีอีกเยอะอยู่ที่รู้บ้าง ไม่รู้บ้าง ซึ่งหากเสนอข้อมูลที่ครบถ้วนตั้งแต่แล้วผมเชื่อว่าคุณก็ไม่ถูกโยงอย่างแน่นอนครับ

แก้ไขประโยคใหม่แล้วครับ ขอโทษด้วยครับ ข้อมูล traceroute เพิ่งมาเพิ่มทีหลังทำให้ลืมนึกไปครับ :( มัวแต่ระวังคำพูดไม่ให้หลุดอยู่

อันนี้ผมพอตอบได้ เข้าใจว่าตอน design network ของศูนย์แจ้งเนี่ย ออกแบบไว้แบบผูกกันกับศูนย์บางรัก ด้วยเหตุผลอะไรซักอย่าง เลยไม่ได้แยกกันอิสระครับ พอศูนย์บางรักร่วง ศูนย์แจ้งก็ร่วงตามไปด้วยครับ

ผมขอตอบเฉพาะส่วนของ Blognone นะครับ อันนี้เขียนไว้ใน Guideline อยู่แล้ว

เราเชื่อมั่นในความไม่เป็นกลาง อย่าลังเลที่จะใส่ความคิดเห็นส่วนตัวถ้าเห็นสมควร อย่างไรก็ตาม คุณต้องทำใจรับไว้ด้วยว่าเราก็เปิดโอกาสให้ความคิดเห็นที่ตรงข้ามกับคุณเช่นเดียวกัน

สรุปแบบง่ายๆ คือ Blognone เปิดโอกาสให้สมาชิกทุกคนเขียนข่าวหรือบทความเข้ามา ถ้าประเด็นมี เนื้อหามีสาระ อ่านรู้เรื่องไม่วกไปวนมา วิธีการเขียนถูกต้องตาม guideline เช่น ไม่สะกดผิด มีแหล่งอ้างอิง ฯลฯ ก็ได้ขึ้นหน้าแรกทั้งหมดครับ

ถ้า0ราชการรู้สึกจะมีแต่ สนง แต่ถ้าของTOT มีidcและ control roomด้วย
ของCAT มีอยู่ติวานน และกำลังสร้าง IDC 3 ชั้นที่นี่คงไม่ได้ให้คนทั่วไปใช้

ที่ผมสงสัยคือทำไมเส้น แยกสำหรับธุรกิจ ล่มด้วย ทั้งที่มี bu ลงใต้
แถมก่อนลงใต้ยังมีลงตรงๆ กับลงแบบอ้อมขึ้นเหนือหรือไปอีสานได้

ผมอ่านทันนะครับ แอบว่าอะไร

if (อะไรที่ชัวร์ และมันเป็นความจริงก็พูดไปเถอะครับ ผมยินดีรับฟัง เพราะผมก็ชักเชื่อในความไม่เป็นกลางอยู่ละ) elseif(อะไรที่มันพูดไม่ได้ก็ไม่ต้องพูดดีกว่า) else(แต่ผมจะรับไม่ได้ หากสิ่งที่พูดไม่เป็นความจริงหรือถูกบิดเบื่อนเท่านั้นเองครับ)

if (อะไรที่ชัวร์และมันเป็นความจริง){
พูดไปเถอะครับ ผมยินดีรับฟัง เพราะผมก็ชักเชื่อในความไม่เป็นกลางอยู่ละ
}
else if(อะไรที่มันพูดไม่ได้){
ก็ไม่ต้องพูดดีกว่า
}
else if(สิ่งที่พูดไม่เป็นความจริงหรือถูกบิดเบื่อน) {
ผมจะรับไม่ได้เท่านั้นเองครับ
}

ตอนประมูล 3g มีคนบอกขาด tot กับ cat จะทำให้ผมไมีมีโทรศัพท์สาธารณะใช้หรอครับ เป็นคำประชดของใครหลายคน

ตอนนี้คงรู้แล้วนะครับว่าถ้าสองบริษัทนี้หายไปคงแค่ไม่ใช่แค่ไม่มีโทรศัพท์สาธารณะใช้ นะครับ

เกิดจากโมเดลรวมศูนย์ที่ผูกขาดกันมานาน ไหนว่าอินเตอร์เน็ตเป็นระบบที่โจมตียากเพราะสามารถหาเส้นทางอื่นที่เหมือนใยแมงมุมเพื่อส่งข้อมูลได้ตลอด

+1 ฮะ

จริงๆ แล้วมันก็ทนทานครับ แต่ ณ จุดปลายทางยังไงก็เป็นจุดบอดอยู่ดี ถ้าคนทำไม่ได้ทำให้ระบบมีปลายทางหลายๆ จุดมันก็ล่มได้ครับ

จากตัวโมเดลการทำงานมันเป็นแบบนั้นครับ อันนี้แค่ระบบของไทยล้มไป ระบบของที่อื่นๆ ก็ยังทำงานได้ครับ

ย้ายเอาไปไว้กับโครงข่ายรถไฟใต้ดิน ไม่ต้องออกแบบระบบไฟฟ้าใหม่ด้วย (จะมีก็แต่ไปตัดไฟที่โรงไฟฟ้า) ตั้งเป็นสถานีหลอกแต่รถไม่จอด จะจอดเฉพาะขบวนพิเศษ (มันเป็นมุขเอาฮาอย่าซีเรียส เมืองไทยอะไรเป็นความลับไม่ค่อยได้ แต่กลางกรุงมันต้องตั้งเหนือความคาดหมายหน่อย)

Eka-X Mon, 12/02/2013 - 16:49

อ้าว ไหนเค้าบอกว่าตัดไฟไม่ทำให้เซิร์ฟเวอร์ดับนิครับ อาคาร CAT ก็ต้องป้องกันตัวเองได้เหมือนอย่างในหนังฝรั่งที่มีรั้วเลเซอร์ มีระบบไฟต่อตรงจากโรงไฟฟ้า 5 สาย ป้องกันการก่อการร้ายสมบูรณ์แบบนะครัฟ แหม่

เซิร์ฟเวอร์ไม่ใช้ไฟ

PaPaSEK Mon, 12/02/2013 - 17:33

In reply to by Eka-X

ฮ่า ฮ่า ฮ่า

อยากให้คนไทยคุยกันด้วยข้อมูลและความรู้ มากกว่าคุยด้วยจินตนาการครับ

เครื่องปั่นไฟฟ้า ดูแล้วแปลกๆ จริงๆ ที่บริษัทผมก็มีอยู่เหมือนกัน ขนาด 50KW / 3P สำหรับห้องเซิร์ฟเวอร์ ระบบเครือข่าย และระบบวิดีโอวงจรปิด

ผมมักจะทับศัพท์ง่ายๆ ว่า GEN (Generator) ไปเลย หรือไม่ก็แปลเป็นภาษาไทยว่า "เครื่องกำเนิดไฟฟ้า"
เครื่องปั่นไฟฟ้า อ่านแล้วแปลกๆ เหมือนไม่ค่อยทางการ วิชาการเท่าไหร่ (ภาษาชาวบ้านพูดกัน)

อิอิ

ไอ้ที่แชร์นี่แหละครับ ทำผมปรี้ดแตกเลย

ปกติก็ให้คำปรึกษากับน้องๆบางคน แก้ปัญหาระบบให้ (ฟรี) นะครับ บาง case ก็ไม่ได้ง่าย

เหตุการณ์ที่เกิดขึ้น เราอธิบายไปแล้วว่ามันจะเกิดอะไรได้บ้าง

ไม่ทันไร .......

น้องๆเขาก็ไป ไลค์ และ แชร์ ไอ้ที่บอกว่า โกหกนั่นแหละครับ

..............................

ผมเลยเซ็ง กะว่า ถ้ามีปัญหามา ก็จะบอกกลับไปว่า น้องๆ ไปถามวิศวกรที่บอกว่า CAT ไฟดับไม่เป็นไรเหอะ พี่ไม่เก่งพอแล้วหละ

pakakal Mon, 12/02/2013 - 23:00

ผมว่า คนไทยนั้นยังขาดความรู้เยอะครับ แม้กระทั้ง เรื่องของการตัดต่อภาพด้วยโปรแกรม photoshop, การเอารูปเก่ามาโพสต์ทางการเมือง โดยไม่รู้จัก google image search การไม่รุ้จัก โปรแกรม final cut ,premier pro เค้าเลยขาดการกลั่นกรอง ข้อมูลที่มันถูกต้องน่ะครับ หลงเชื่อะไรแบบผิดๆ และไร้เหตุผลครับ

ถ้าเล่นไม่รู้เรื่องขนาดนั้นก็สมควรปล่อยให้ระเบิดไปเถอะครับ
แต่ อืม หนนี้ก็เรียกว่าเล่นไม่รู้เรื่องล่ะนะ ถึงจะต่างระดับกับโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ก็เถอะ

ตอนนั้นที่ได้เปิดเสรีเพราะสายไฟเบอร์ใต้ทะเลขาด ทำ link ออกต่างประเทศร่วงไปเกือบหมดประเทศเหมือนกันครับ ไม่งั้นคงไม่ได้เปิดเสรีหรอก

พอๆกับที่ผมไม่เชื่อสายตาตัวเอง ที่ไปตี ไอ้ตัวซามูไร แล้วได้ muramusa
แล้วลุกไปกินข้าว ข้างนอก กลับมาได้ยินเสียงตีดาบ พระเจ้านึกในใจ
น้องผมตี mura+8 มันกำลังจะ +9 ผมเลยบอกพอ ไม่งั้นนะน้ำตาใหลแน่
ฮ่าๆๆๆๆ

soulful Tue, 12/03/2013 - 15:24

serverผม วาง colo อยู่ตึกแถวแจ้งวัฒนะ ไม่ได้รับผลกระทบมากครับ เชื่อมกับ ของ jastel เครือ 3bb มีแค่ endures ที่ใช้เน็ตจาก tot เท่านั้นที่เข้าเว็บผมไม่ได้ แต่ก็เกิดจาก DNS ล่มครับเลยเครื่องเลยไม่รู้จะวิ่งไปหาเว็บที่ ip ไหน

โชคดีที่ผมมองกาลไกลไว้ ส่วน DR site อยู่ที่ cat ครับ
เข็ดกับตึก กสท ตั้งแต่ วาง server ไว้ที่ colo โปรเอน HDD เดี้ยงทั้ง 3 ลูกทั้งที่ทำ raid5 ไว้แท้ๆ

Apple
public://topics-images/apple_webp.png
SCB10X
public://topics-images/347823389_774095087711602_515970870797767330_n_webp.png
Windows 11
public://topics-images/hero-bloom-logo.jpg
Huawei
public://topics-images/huawei_standard_logo.svg_.png
Google Keep
public://topics-images/google_keep_2020_logo.svg_.png
Instagram
public://topics-images/instagram_logo_2022.svg_.png
SCB
public://topics-images/9crhwyxv_400x400.jpg
Microsoft
public://topics-images/microsoft_logo.svg_.png
Basecamp
public://topics-images/bwpepdi0_400x400.jpg
FTC
public://topics-images/seal_of_the_united_states_federal_trade_commission.svg_.png
Pinterest
public://topics-images/pinterest.png
Palantir
public://topics-images/-nzsuc6w_400x400.png
AIS Business
public://topics-images/logo-business-2021-1.png
PostgreSQL
public://topics-images/images.png
JetBrains
public://topics-images/icx8y2ta_400x400.png
Krungthai
public://topics-images/aam1jxs6_400x400.jpg
Palworld
public://topics-images/mccyhcqf_400x400.jpg
Bill Gates
public://topics-images/bill_gates-september_2024.jpg
VMware
public://topics-images/1nj4i1gp_400x400.jpg
Take-Two Interactive
public://topics-images/0khle7nh_400x400.jpg
OpenAI
public://topics-images/ztsar0jw_400x400.jpg
Thailand
public://topics-images/flag_of_thailand.svg_.png
NVIDIA
public://topics-images/srvczsfq_400x400.jpg
ServiceNow
public://topics-images/ytnrfphe_400x400.png
Klarna
public://topics-images/urcllpjp_400x400.png
Google Play
public://topics-images/play.png
Drupal
public://topics-images/drupal.png
Virtua Fighter
public://topics-images/virtua_figther_2024_logo.png
Paradox Interactive
public://topics-images/paradox_interactive_logo.svg_.png
Europa Universalis
public://topics-images/europa-icon.png
Nintendo Switch 2
public://topics-images/mainvisual.png
Cloudflare
public://topics-images/cloudflare_logo.svg_.png
Samsung
public://topics-images/samsung.png
Google
public://topics-images/google_2015_logo.svg_.png
Uber
public://topics-images/uber.png
Microsoft 365
public://topics-images/m365.png
USA
public://topics-images/flag_of_the_united_states.svg_.png
GM
public://topics-images/0pe0po-z_400x400.jpg
Perplexity
public://topics-images/perplex.jpg
Xperia
public://topics-images/xperia.png
iOS 18
public://topics-images/ios-18-num-96x96_2x.png
True
public://topics-images/true_logo.png
SoftBank
public://topics-images/softbank.jpg
Pac-Man
public://topics-images/pacman.png
Harry Potter
public://topics-images/harry.png
Marvel
public://topics-images/marvel.png
Skydance
public://topics-images/skydance.png
SEA
public://topics-images/sealogo.png
Find My Device
public://topics-images/find.png
Gemini
public://topics-images/google_gemini_logo.svg__1.png
Accessibility
public://topics-images/accessibility-128x128_2x.png
Material Design
public://topics-images/m3-favicon-apple-touch.png
Android 16
public://topics-images/android16.png
Android
public://topics-images/android_0.png
Firefox
public://topics-images/firefox_logo-2019.svg_.png
Google Messages
public://topics-images/messages.png
Notepad
public://topics-images/notepad.png
Singapore
public://topics-images/flag_of_singapore.svg_.png
Airbnb
public://topics-images/airbnb.png
PS5
public://topics-images/ps5.png
Krafton
public://topics-images/krafton.png
Doom
public://topics-images/doom-game-s_logo.svg_.png
AMD
public://topics-images/amd_logo.svg_.png
GTA
public://topics-images/gta_0.png
DoorDash
public://topics-images/doordash.png
YouTube
public://topics-images/yt.png
YouTube Music
public://topics-images/yt-music.png
Facebook
public://topics-images/fb.png
iQiyi
public://topics-images/iqiyi_0.png
Viu
public://topics-images/viu.png
Amazon Prime Video
public://topics-images/prime-vid.png
Spotify
public://topics-images/spotify.jpg
Apple TV
public://topics-images/apple-tv.png
HBO Max
public://topics-images/max.png
Threads
public://topics-images/threads.png
Alexa
public://topics-images/alexa.png
Kindle App
public://topics-images/kindle.png
Shopee
public://topics-images/shopee.png
Waze
public://topics-images/waze.png
Bilibili
public://topics-images/bili.png
Google Maps
public://topics-images/maps.png
Apple Music
public://topics-images/apple-music.png
Claude
public://topics-images/claude.png
TikTok
public://topics-images/tiktok.png
Xbox
public://topics-images/xbox.png
Tesla
public://topics-images/tesla.png
Chrome
public://topics-images/chrome.png
Google Calendar
public://topics-images/gcal.png
Google Home
public://topics-images/ghome.png
Google Meet
public://topics-images/meet.png
NotebookLM
public://topics-images/notebooklm.png
Reddit
public://topics-images/reddit.png
Assassin’s Creed
public://topics-images/ac.png
Mark Zuckerberg
public://topics-images/zuck.jpg
Meta
public://topics-images/meta.png
Meta AI
public://topics-images/meta-ai.png
Epic Games
public://topics-images/epic_games_logo.svg_.png
Unreal
public://topics-images/unreal_engine_logo-new_typeface-svg.png
Fortnite
public://topics-images/fortnite.png
DeepMind
public://topics-images/deepmind.png
Databricks
public://topics-images/databricks.png
Netflix
public://topics-images/netflix-logo.png
Microsoft Azure
public://topics-images/azure.png
Microsoft Copilot
public://topics-images/microsoft_copilot_icon.svg_.png
Bing
public://topics-images/bing.png
EA
public://topics-images/ea.png
Intel
public://topics-images/intel.png
Amazon
public://topics-images/amazon.png
AWS
public://topics-images/aws.png
Zoom
public://topics-images/zoom.png
Dropbox
public://topics-images/dropbox_0.png
Roblox
public://topics-images/roblox.png
Dell Technologies
public://topics-images/dell-tech.png
Nothing
public://topics-images/nothing.svg_.png
Microsoft Teams
public://topics-images/teams.png
Mojang
public://topics-images/mojang.png
Minecraft
public://topics-images/minecraft.png
Redis
public://topics-images/redis_logo.svg_.png
Ubisoft
public://topics-images/ubisoft_logo.svg_.png
Elden Ring
public://topics-images/elden.png
Brave
public://topics-images/brave.png
Opera
public://topics-images/opera.png
Vivaldi
public://topics-images/vivaldi.png
Microsoft Edge
public://topics-images/edge.png
Duolingo
public://topics-images/duolingo.png
LinkedIn
public://topics-images/linkedin.png
Canva
public://topics-images/canva.png
Realme
public://topics-images/realme.png
NASA
public://topics-images/nasa-logo.png
Booking.com
public://topics-images/booking.png
Agoda
public://topics-images/agoda.png
Bolt
public://topics-images/bolt.png
Grab
public://topics-images/grab.png
Temu
public://topics-images/temnu.png
LINE
public://topics-images/line.png
Facebook Messenger
public://topics-images/messenger.png
WhatsApp
public://topics-images/whatsapp.png
Telegram
public://topics-images/telegram.png
Signal
public://topics-images/signal.png
X.com
public://topics-images/x.png
Grok
public://topics-images/grok.png
xAI
public://topics-images/xai.png
CapCut
public://topics-images/capcut.png
Edits
public://topics-images/edit.png
Google One
public://topics-images/gone.png
Tinder
public://topics-images/tinger.png
Whoscall
public://topics-images/whoscall.png
OneDrive
public://topics-images/onedrive.png
Lightroom
public://topics-images/lr.png
Meitu
public://topics-images/meitu.png
Outlook
public://topics-images/outlook.png
Excel
public://topics-images/excel.png
PowerPoint
public://topics-images/ppt.png
Microsoft Word
public://topics-images/word.png
Phone Link
public://topics-images/phone-link.png
OneNote
public://topics-images/onenote.png
Windows App
public://topics-images/windows-app.png
Notion
public://topics-images/notion.png
Google Drive
public://topics-images/drive.png
YouTube Kids
public://topics-images/yt-kids.png
Gboard
public://topics-images/gboard.png
DeepSeek
public://topics-images/deepseek_logo.svg_.png
Prince of Persia
public://topics-images/prince-persia.png
Sony
public://topics-images/nq0nd2c0_400x400.jpg
Tencent
public://topics-images/z4xi4oyc_400x400.jpg
Cisco
public://topics-images/jmyca1yn_400x400.jpg
Alibaba
public://topics-images/4axflwia_400x400.jpg
Alibaba Cloud
public://topics-images/qm43orjx_400x400_cloud.png
Coinbase
public://topics-images/consumer_wordmark.png
CarPlay
public://topics-images/carplay.png
Rust
public://topics-images/rust-logo-blk.png
Red Hat
public://topics-images/redhat.png
Anthropic
public://topics-images/anthropic.png
Xcode
public://topics-images/xcode.png
Tim Cook
public://topics-images/tim-cook.jpg
Donald Trump
public://topics-images/trump.jpg
Microsoft Surface
public://topics-images/surface.jpg
Copilot+ PC
public://topics-images/copilotpc.png
Stellar Blade
public://topics-images/stellar-blade.jpg
Snapdragon
public://topics-images/snapdragon_chip.png
Qualcomm
public://topics-images/qualcomm-logo.svg_.png
CoreWeave
public://topics-images/coreweave.png
Ford
public://topics-images/ford.png
Xiaomi
public://topics-images/xiaomi.png
Google Cloud
public://topics-images/google_cloud_logo.svg_.png
PlayStation Network
public://topics-images/psn.png
PlayStation Plus
public://topics-images/ps-plus.png
Windsurf
public://topics-images/windsurf.png
Square Enix
public://topics-images/square-enix.png
MIT
public://topics-images/x7hyjl3t_400x400.jpg
Zoox
public://topics-images/zoox.jpg
Evernote
public://topics-images/1neatidg_400x400.jpg
Magic the Gathering
public://topics-images/magic.png
Call of Duty
public://topics-images/cod.png