เฟซบุ๊กประกาศจัดตั้ง Oversight Board พร้อมเปิดเผยรายชื่อสมาชิกบอร์ด 20 คนแรกอย่างเป็นทางการหลังประกาศมาตั้งแต่ปี 2019 เพื่อคานอำนาจกับเฟซบุ๊กโดยตรง โดยเฉพาะในประเด็นเชิงนโยบายที่เกี่ยวกับคอนเทนท์บนแพลตฟอร์มโซเชียลมีเดีย

ประเด็นเรื่องพรมแดนระหว่างเสรีภาพในการแสดงออก (Freedom of Expression / Free Speech) และ Hate Speech เป็นประเด็นที่ถูกถกเถียงกันมาตลอดทั้งในระดับรัฐและสังคม แต่พอประเด็นนี้ขึ้นมาอยู่ในพรมแดนที่อาจเรียกได้ว่า "ไร้รัฐ" อย่างบนโซเชียลมีเดีย สิทธิขาดในการขีดเส้นแบ่งดังกล่าวเลยตกไปอยู่ในมืออยู่บริษัทเอกชนอย่างเฟซบุ๊ก ซึ่งก็นำไปสู่ข้อถกเถียงถึงสิทธิที่เฟซบุ๊กพึงมีในการขีดเส้นระหว่าง Free Speech และ Hate Speech (ไม่รวมพวกทฤษฎีสมคบคิด / โฆษณาชวนเชื่อทางการเมือง ฯลฯ) และการกำหนดว่าเนื้อหาใดเข้าข่าย Hate Speech เนื้อหาใดไม่ใช่

การก่อตั้ง Oversight Board ของเฟซบุ๊กมีขึ้นเพื่อพยายามแก้ปัญหาข้างต้น โดยบอร์ดจะมีสิทธิขาดในการกำหนดนโยบายด้านคอนเทนท์ว่าคอนเทนท์แบบใด ควรอยู่หรือไม่ควรอยู่บนแพลตฟอร์ม ภายใต้กรอบของ Free Speech และปทัสถานระหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิมนุษยชน โดยไม่ได้สนใจผลกระทบและชื่อเสียงของเฟซบุ๊ก และเฟซบุ๊กต้องปฏิบัติตามด้วย

Oversight Board มีกฎ (charter / bylaw) ที่เป็นเหมือนธรรมนูญของบอร์ด ขณะที่สมาชิกของบอร์ดจะมีทั้งหมด 40 คน (เพิ่งได้ 20) กระบวนการคัดสรรสมาชิกจะเน้นไปที่ความหลากหลาย โดยเฟซบุ๊กมีส่วนช่วยในกระบวนการคัดสรร 40 คนแรก (หลังจากนั้นบอร์ดจะคัดเลือกกันเองตามกระบวนการ) สมาชิกบอร์ดทั้งหมดจะไม่มีส่วนได้เสียหรือความเกี่ยวข้องใด ๆ กับเฟซบุ๊ก (เฟซบุ๊กทำงานร่วมกับ Jenner & Block บริษัทกฎหมายเพื่อตรวจสอบด้วย) และเฟซบุ๊กจะไม่มีสิทธิสั่งปลดบอร์ด ขณะที่เงินกองทุนของบอร์ดก้อนแรก 130 ล้านเหรียญก็ไม่ได้มาจากเฟซบุ๊กเช่นกัน

ส่วนการตัดสินใจของบอร์ดก็จะประกาศสู่สาธารณะ และเฟซบุ๊กก็ต้องปฏิบัติตามอย่างเปิดเผยด้วย ขณะที่ผู้ใช้งานก็สามารถยื่นอุทธรณ์ไปยังบอร์ดกรณีที่รู้สึกว่าคอนเทนท์ตัวเองที่ถูกนำออกจากเฟซบุ๊กไม่มีความเป็นธรรม นอกจากนี้บอร์ดจะออกรายงานประจำปีเพื่อชี้แจงและประเมินตัวเองว่าปฏิบัติตามเป้าหมายที่ตั้งเอาไว้มากน้อยแค่ไหน แล้วเฟซบุ๊กปฏิบัติตามมากน้อยแค่ไหน

Oversight Board จะเริ่มงานในอีกไม่กี่เดือนข้างหน้า โดยจะอ้างอิงจากสถานการณ์ COVID-19 อีกที

ที่มา - Facebook, Oversight Board