น่าจะมีการแข่งขันบ้างนะครับ
.com ยังจดได้ถูกกว่า
แถมยังมีชื่อสงวนอีก แบบนี้หมายความว่าอย่างไร ตัวเองไม่ได้เป็นเจ้าของประเทศสักหน่อย ภาครัฐก็ไม่ใช่
เป็นเอกชนมีสิทธิอะไรในการเก็บชื่อหลายๆ ชื่อไว้ ?
เพราะ THNIC (AIT) ได้รับมอบหมายจาก IANA (ที่เป็นคนจ่าย ccTLD ให้) ให้ดูแลโดเมน .th น่ะสิครับ แล้วเจ้าตัวก็ไม่ให้มีการ resell อีก มันก็เลยมีแค่เจ้าเดียว และในเมื่อเขาได้รับมอบหมายให้ดูแล .th เขาก็มีสิทธิ์ที่จะทำ ไม่เกี่ยวเลยว่าจะเป็นหน่วยงานภาครัฐ หรือเป็นเจ้าของประเทศ
อย่างนี้ถือว่าละเลยทีจะไม่ดูแลรึเปล่าครับ เขามีสิทธิ์ที่จะ "ไม่ทำอะไรก็ได้" กับโดเมนด้วยเหรอ
PoomK
ไม่ทำอะไรก็ได้ คืออะไรครับ ถ้าไม่โปรโมทการใช้งาน เมื่อไม่นานมานี้ ผมก็เห็นเขาออกแคมเปญโดเมน .in.th ฟรีหนึ่งปีสำหรับเขียนบล็อกอยู่นี่นา?
ผมเข้าใจว่าองค์กรณ์นี้ไม่ทำอะไรกับ domain.th แต่เป็น domain.co.th และ domain.in.th แทนน่ะครับ
กรณีแบบนี้เขามีสิทธิ์ที่จะเก็บโดเมนหลัก .th ไว้ครอบครองคนเดียวหรือครับ? แล้วทำไมเขาถึงได้รับหน้าที่นี้ไปแต่เพียงผู้เดียว?
กรณีแบบนี้เขามีสิทธิ์ที่จะเก็บโดเมนหลัก .th ไว้ครอบครองคนเดียวหรือครับ?
มีครับ แต่กรณีแบบนี้มันก็ไม่ได้เรียกว่าเก็บไว้ครอบครอง แต่เรียกว่าอนุญาตให้จดที่ระดับสาม (third level) โดยใช้ชื่อระดับสองเป็น "หมวดหมู่" ซึ่งก็เป็นเรื่องปกติที่ทำกันทั่วไป
ขอบคุณที่ตอบนะครับ แต่ผมยังสงสัยอยู่ว่าไม่มีใครมาเรียกร้องเรื่องนี้หรือ เพราะถึงมันจะทำกันทั่วไปแต่ผมว่ามันก็แปลกๆอยู่ เพราะกลุ่มผู้บุกเบิกการใช้ชื่อนี้กลับได้สิทธิ์นั้นไปหมดเลย หรือมันเป๋็นสิ่งที่เราควรยอมรับเพราะไม่มีตัวเลือกที่ดีกว่าที่จะให้สิทธิ์นี้?
ก่อนอื่นอธิบายก่อนว่าการจดโดเมนหนึ่งๆ เนี่ย มีสอง entity ที่รับผิดชอบ ได้แก่ registry และ registrar ถึงแม้ชื่อจะเขียนคล้ายๆ กัน แต่การทำงานต่างกันอย่างสิ้นเชิง และผมคิดว่า คุณกำลังเข้าใจผิดว่า THNIC เป็น registrar (หรือ reseller) อยู่
Domain name registry (หรือที่เรียกว่า NIC เช่น THNIC, JPNIC)
ได้รับมอบหมายจาก IANA ให้ดูแล top-level domains และไม่ได้จำกัดอยู่แค่ ccTLD เท่านั้น แม้แต่ gTLD (พวก .com, .net, .org ที่ใช้กัน) ก็จะมีผู้ที่ดูแลเช่นเดียวกัน ในที่นี้คือ VeriSign สำหรับ .com, Afilias สำหรับ .org ฯลฯ
กลุ่มนี้คือกลุ่มที่ต้องรับผิดชอบมากที่สุด เพราะว่าไม่ใช่มีเว็บอินเตอร์เฟสให้คลิ๊กๆ แล้วจะ add โดเมนได้ตามใจ กลุ่มนี้ต้องตั้ง nameserver หลัก ที่มีหน้าที่รองลงมาจาก root server ในการ resolve TLD ถ้าหากไม่มีตรงนี้ ก็ไม่สามารถใช้งาน TLD นั้นๆ ได้เลย
เพราะเหตุนี้ registry จึงมีสิทธิ์ในการกำหนดราคาวิธีการขาย หรือ policy อื่นๆ ในการจดโดเมนนั้นๆ ได้ สำหรับ registry บางที่ ใช้วิธีที่จะ "ขายส่ง" โดเมนเป็นโควต้าที่จะให้ registrar จดได้ต่อไป (จะเห็นได้สำหรับ gTLD) หรือบางที่ก็ใช้วิธีขายปลีกเอาเอง (อย่าง THNIC)
การที่จะได้เป็น ccTLD registry นี่ไม่ใช่ว่าไปยกมือขอก่อนแล้วจะได้ แต่ต้องผ่าน criteria ต่างๆ นานา ถ้าหากบริษัทตาสีตาสาที่ไหนไม่พอใจ registry ปัจจุบัน ก็สามารถไปขอให้ IANA ประเมินและขอ redelegation ได้เสมอครับ (แต่จะผ่านหรือไม่ เป็นอีกเรื่องหนึ่ง)
Domain name registrar
กลุ่มนี้จะซื้อโดเมนจาก registry แล้วมาขายให้คนทั่วไป เป็นกลุ่มที่มีหน้าที่ และมีสิทธิ์จด แก้ไขโดเมนหนึ่งๆ เว็บอินเตอร์เฟสในการบริหารโดเมนที่ใช้กัน หรือ WHOIS service ในหลายๆ ครั้ง ก็เป็นของกลุ่มนี้
แต่ว่าที่เราจดกันอยู่ในไทย เกือบทั้งหมด จะไม่ใช่ registrar แต่จะเป็น reseller ที่ซื้อโดเมนจาก bulk registrar มาขายต่ออีกทีครับ พวกนี้ถ้าหาก whois ดู มักจะเห็น Registrar เขียนเป็นที่อื่น เช่น OnlineNIC ทั้งๆ ที่จดกับที่อื่น
ถ้าหากความจำผมไม่ผิดพลาด ดอทอะไร เป็นรายเดียวในไทยที่เป็น ICANN accredit registrar และต้องจ่ายปีละกว่าสองแสน เพื่อให้ได้สถานะนั้นมา และไม่ได้ซื้อโดเมนจาก bulk registrar ดังนั้นราคาเลยสูงกว่าปกติครับ
ผมไม่คิดว่าการจด .th ได้ตรงๆ หรือการเปิด .th ให้เป็น wholesale จะเป็นเรื่องดี มันจะทำให้ปัญหา domain hack ตามมา สำหรับชื่อที่ทำ domain hack ได้ล้านแปดอย่าง .th แล้ว (อย่างน้อยก็ตัวเลขทั้งหลาย) มันต้องตกเป็นเป้าของเหล่า cybersquat ทั้งหลายอย่างแน่แท้ และสุดท้าย แลกกับความยินดีของเหล่า geek ในเมืองไทย คนที่จะเจ็บที่สุดในตอนท้ายก็คือ entity ที่จำเป็นต้องใช้โดเมน .th จริงๆ ครับ
เป็นแบบนี้นี่เอง ขอบคุณที่อธิบายครับ
มีสิทธิ์เพราะ internet มันไม่เสมอภาคมาตั้งแต่ .com แล้วเพราะ us เป็นประเทศเดียวที่ไม่ต้องใช้ .us
ปล. แต่เหมาะสมหรือไม่เป็นอีกเรื่องนะครับ
อย่างน้อยก็มี del.icio.us ที่ดังมากๆ
ไม่ตายไม่เลิก
แต่ก็เป็นการผูกขาดตลาดไว้นับตั้งแต่มี Internet ในประเทศไทย ซึ่งทำให้การแข่งขันไม่เกิดขึ้นบน domain .th มาช้านาน ทั้งด้าน support ที่ห่วยพอตัว จนไม่อยากจด และไม่คิดจะจด (โดยใช้ส่วนตัว)
Ford AntiTrust’s Blog | PHP Hoffman Framework
อีกอย่าง .th ผมอยากจดมาก แต่มันให้จดแค่ .co.th ซึ่งมองอีกแนวหากเอาตามหลักความเป็นจริงคือ ผูกขาด และอีกเรื่อง ทาง THNIC ต้องการเอกสารหลากหลายซึ่งเรื่องมากและวุ่นวาย และใช้เวลานานกว่าจะจดให้ จึงไม่เป็นที่นิยมมากนัก ซึ่งผู้คนส่วนใหญ่หนีไปจด .com จะสบายใจกว่าครับผม อีกอย่างนึง เจ้าหน้าที่เค้าไม่ค่อย service ในบริการอะไรต่างๆให้เป็นสากล คือ เหมือนหน่วยงานเอกชน แต่ดันทำตัวเหมือนหน่วยงานรัฐ คือ ช้าๆนั้นเอง...
แมคไซด์ โปรไฟล์, เรื่องราว it state 44
service ห่วยมาก เห็นด้วยเลยครับ
ห่วยจริงครับ บวกอีกหนึ่งเสียง
เดี๋ยวนี้มี "ดอทอะไร" (แล้วผมจะไปรู้เร๊อะ) ด้วย
อย่างแพง แต่ก็ยังมีคนตามไปจนได้แฮะ
แปลก... (ปกติ .com .net .org ผมจดปีละ 250 บาท)
250 บาท นี่ต้องเป็น reseller อีกทอดรึป่าวครับ เพราะถ้าเป็น partner กับ dotarai ราคามันก็ไม่หนีกันมากครับ
ปกป้อง | เฟสบุ๊ก | ทวิตเตอร์
ผมเป็นลูกค้าของ THNIC อยู่ ยังไม่เคยเจอปัญหาเรื่องบริการครับ นอกจากนี้เคยเจอปัญหาเรื่อง name server กับ ISP เจ้าหนึ่ง ทาง THNIC ก็ช่วยประสานงานแก้ปัญหาให้เป็นอย่างดีครับ
นั่นสิ มีหลายเจ้ามากกว่านี้ได้มั๊ยครับ? ไม่ค่อยประทับใจในขั้นตอนการให้บริการเลย นับตั้งแต่หน้าเวบ ที่ไม่ได้รับการปรับปรุง, ระบบการชำระเงินไม่ค่อยจะอำนวยความสำดวกให้ผู้ใช้เท่าไหร่ ไหนจะเรื่องส่งเอกสาร แต่อันนี้เข้าใจ ให้อภัยได้
ยังฝังใจคอลเซ็นเตอร์อยู่นะ เสียงผู้ชาย ตอบปัญหาได้แย่มาก แค่ถามเรื่องกฎเกณท์ในการจดโดเมนของหน่วยงานราชการเฉยๆ ถามมากๆหน่อยก็ทำอารมณ์เสียใส่ เอาแค่นี้ก่อน เดี๋ยวหาว่าใส่ไฟ
ผมพูดในสิ่งที่น่าจะเป็นข้อดีนะ
ข้อเสีย กว่าจะจด .th เสร็จ ก็ปาไปเกือบครึ่งวัน (รอลูกค้า ส่งเอกสารมาให้) นานสุด 2 วัน ชื่อไม่ผ่าน
เรื่องชื่อไม่ผ่านเนี่ยแหละครับ ปัญหาโลกแตก ตั้งสุ่มสี่สุ่มห้าไม่ได้ ขึ้นอยู่กับคนตีความ "กฏ" ที่เค้าได้ตั้งไว้
ถ้าเปิดให้จด .th ได้ น่าจะมีชาวต่างชาติสนใจจดเยอะเหมือนกันนะครับเนี่ย
ถ้าได้ .th ต่อให้แพง ห่วย ก็ใช้ครับ
รออยู่ แต่ดูรูปการณ์แล้วคงยาก
เค้าเน้นเรื่องความปลอดภัยเป็นหลัก
ก็แปลว่าความปลอดภัยของเรา ไม่เทียบเท่า .us ถูกหรือไม่?
บริษัทผมจดโดเมน .co.th รวมระยะเวลาทั้งหมดเสร็จสิ้น กินเวลาเป็นปีครับ ทั้งเรื่องเครื่องหมายการค้า ทั้งเรื่องที่ต้องรอว่าจะไม่มีใครมาแย้งชื่อ 6 เดือน
เฮ้ย! จริงอ่ะ? ของผมประมาณ สามวัน ช้าเพราะไม่ได้ส่งเอกสารจดทะเบียนไปให้
ผมแค่เพียงแค่จะแก้ไข DNS ก็รอตั้ง 3 วันครับ อิอิ (ดันทำเรื่องเข้าไปวันศุกร์เย็น กว่าจะทำให้ก็เช้าวันจันทร์) - หมายเหตุ: เหตุการณ์นี้เกิดนานแล้ว
T.H.NIC Co., Ltd. เป็นบริษัทจำกัด ทำงานภายใต้นโยบายของมูลนิธิ THNIC Foundation ครับ ถ้าลองดูโครงสร้างจะพบว่าประกอบไปด้วยตัวแทนจากหน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชน
อย่างที่คุณ sirn กล่าวไว้คือ THNIC ที่เราคุ้นเคยเป็น domain registrar ซึ่งทำหน้าที่คล้ายนายหน้าในการรับจดทะเบียนโดเมน โดยภาระกิจหลัก THNIC คือจะต้องทำหน้าที่ให้การสนับสนุนและบริการที่ดีที่สุดภายใต้นโยบายที่มีอยู่
บางคนอาจมองว่า THNIC บริการไม่ดีเพราะไม่มีการแข่งขัน เท่าที่ทราบมาเรื่องการแบ่งโครงสร้างการบริหาร .th ให้มี 3 ระดับ policy, registry, registrar ก็เพื่อรองรับการเปิดตลาดเสรี ให้สามารถมี registrar ได้หลายๆ ราย เพราะโดยเทคนิคมันมี root ได้แค่จุดเดียว เราคงจะได้เห็นการแข่งขันสำหรับ .th ภายในเร็วๆ นี้แล้วครับ
สำหรับผม ผมมองว่าในฐานะ registrar รายแรกที่ให้บริการตั้งแต่วันที่คนยังไม่เห็นคุณค่าของโดเมน จนถึงวันนี้ วันที่โดเมนกลายเป็น comodity good เป็นธุรกิจซึ่งแข่งขันกันด้วยราคา พนักงานของ THNIC ทำงานแบบบ้านๆ มาตลอด แต่เพื่อรักษาความเรียบร้อยของการจดโดเมนในประเทศ
(บางประเทศที่ไม่สามารถดูแล country-code ตัวเองได้ ก็ต้องขายแบ่งสัมปทานให้ต่างชาติไปดูแล)
แต่ด้วยความบ้านๆ ของ THNIC ที่ผ่านมา ทำให้บริษัทไทยหลายบริษัทสามารถมีชื่อโดเมนของตัวเอง ไม่ต้องไปแย่งจด .com ทำให้วันนี้เรายังมีชื่อโดเมนสั้นๆ ให้สามารถจดกันอยู่ ทำให้ไม่เคยมีข่าวกรณีพิพาทเรื่องแย่งชิงโดเมน .th ไม่ต้องไปขึ้นศาล WIPO เพื่อไกล่เกลี่ยกรณีปัญหา ทำให้มีคนคอยเตือนเวลาโดเมนใกล้หมดอายุ หรือหมดอายุไปแล้ว ทำให้มีคนให้คำปรึกษาเวลามีคำถามหรือปัญหาเกี่ยวกับเรื่องโดเมน
แล้วมีใครรู้บ้างไหมครับ ว่าเค้ามี support ห่วยๆ ที่พยายามให้บริการเหล่านี้ตลอด 24 ชั่วโมงเพื่อรองรับคนใช้โดเมนแค่ 20,000 กว่าราย
THNIC พยายามลองผิด ลองถูกหลายๆ อย่าง เพื่อให้คนมาด่าว่า .th มันห่วยหรือครับ? ผมว่าคงไม่ใช่ครับ
iam in Thai อีเวนท์ทั่วไทย ใครจะไป... ยกมือขึ้น
แต่การถือตัวเองทำการซื้อขาย และทำตลาดมาก่อนในขณะที่คนอื่นไม่เห็นคุณค่า ไม่น่าใช่ข้ออ้างหรือทวงบุญคุณต่อคนที่จะมาจดทีหลังนิครับ -_-' จะบอกว่าการทำแบบบ้าน ๆ นี่เป็นข้อดี ? แต่ด้วยวิธีแบบนี้เราเสียอำนาจการแข่งขันไปเหมือนกัน การที่เราต้องไปแย่งจด .com เพราะ .co.th มันจดยากใช้เวลานาน และไม่ตอบสนองต่อการแข่งขัน ผมไม่มองว่าเป็นข้อดี ถึงจะเป็นการรอบคอบแต่บางครั้งบางกรณีเสียเวลาในการตรวจสอบเอกสารในเชิงราชการ จนเสียประโยชน์มากกว่าได้ประโยชน์ไปเยอะ หลาย ๆ คนที่ผมเคยอย่างจด domain .co.th เจอขั้นตอนก็เลิกจดไปจด .com แทนเยอะมาก ไม่ใช่ไม่อยากจด แต่ขั้นตอน เอกสารมันเยอะมาก
ถ้าการทำงานแบบบ้าน ๆ ยังบ้าน ๆ ต่อไปในขณะที่ชาวบ้านเค้าไปไหนต่อไหนแล้วเนี่ย ผมว่าไม่ดีแน่ ๆ การปรับปรุงบางอย่างที่ช่วยเพิ่มช่องทางการบริการน่าจะดีกว่ามั้งครับ จะบอกว่ารองรับผู้ใช้การ 20,000 ราย หรือจะกี่แสนราย แล้ว Verisign นี่ไม่รองรับลูกค้ามากกว่า THNIC เหรอ แล้วทำไมเค้าทำได้ เราทำไม่ได้ ค่าจดเค้าก็ถูกกว่าเรา ของเรายังคงแพงกว่าเค้าในราคาครึ่งต่อครึ่ง แล้วคุณภาพวัดกันตรงไหนครับ ถ้าคนไม่พอก็เพิ่มคน หรือเพิ่มเครื่องมือให้บริการให้รองรับความต้องการที่เพิ่มมากขึ้นซิครับ ไม่ใช่มาบอกกันแบบนี้ ผมว่ามันไม่แฟร์กับคนที่จด domain กับ THNIC ที่แพงกว่า domain .com ในราคากว่าเท่าตัวนะครับ
อืม... มาก่อนไม่ได้แปลว่าต้องน่าเคารพครับ ถ้ามาก่อนแล้วทำตัวเฮงซวยก็ด่ามันไปเถอะครับ ไม่รู้โชคดีหรือไม่ดีของ THNIC ที่ต้องมาอยู่ในตำแหน่งที่รับหน้าที่นี้
ที่บอกว่าทำแบบบ้านๆ ก็ไม่ได้บอกว่าดีนะครับ อยากจะสื่อว่าห่วยโดยดุสดี ถ้าคน THNIC ยังไม่พยายามปรับตัวให้เป็นระบบมากขึ้น ทำตัวขาดแคลนอาหารกลางวัน ก็คงจะเจ๊งอย่างที่ว่าแหละครับ
ข้อเสียส่วนหนึ่งที่ผมเห็นคือคน THNIC การสื่อสารชำรุด หน้าเว็บทำใหม่ตั้งกี่ทีก็ยังไม่ดีขึ้นสักที ไม่ได้ตอบโจทย์ที่ผู้บริโภคอยากได้ อย่างเรื่องการตรวจสอบเอกสารเอง ปัจจุบันแทบจะเรียกได้ว่าสำหรับบริษัทไม่ต้องใช้เอกสารเลย เพราะทาง THNIC สามารถเช็คจากกระทรวงพาณิชย์ได้โดยตรง อันนี้ทำแล้วก็ไม่มีใครรู้ คนที่เคยมีภาพฝั่งว่าขั้นตอนเยอะ ก็ยังจำว่าขั้นตอนเยอะอยู่
ตัวเลขทางสถิติประมาณการว่า verisign น่าจะมี .com อยู่ 70 ล้าน แปลว่าง่ายๆ ว่า verisign มี economy of scale ที่จะสามารถเรียกว่าเป็นธุรกิจได้ ในขณะที่ .th มีอยู่แค่ 20,000 กว่า มันน้อยเกินไปที่ผมจะคิดว่า THNIC ทำธุรกิจ ทำไมต้องมี support 24 ชั่วโมง ไม่มีเหตุผล
แต่ทุกอย่างมันมีที่มาที่ไป และสาเหตุที่มันเป็นอย่างนั้นครับ
ผมอยากเห็นคนใช้ .th เยอะ (ขอแค่เท่า .jp ก็เท่ห์แล้ว) ผมอยากให้ .th เหลือแค่ปีละ 100-200 บาท ผมอยากได้รับการบริการที่ดีเมื่อมีปัญหา คำถามคือ แล้วผมจะต้องทำอย่างไรครับ?
ที่มีแค่ 20,000 ก็ไม่ใช่เป็นเพราะมันจดยากรึครับ?
ผมคิดว่าเรื่อง policy เป็นปัจจัยหนึ่ง ก็เห็นด้วยกับคุณ Ford AntiTrust นะครับ บางทีประเทศเราอาจจะเสียประโยชน์จากความต้องการการเป็นระเบียบนี้ ถ้าปล่อยอิสระแบบ .de ก็น่าสนใจดี จะได้มีคนใช้เยอะๆ
แต่... ปัจจัยที่ทำให้ .th คนจดน้อย น่าจะเป็นเรื่อง awareness มากกว่าครับ เวลาคนอยากมีเว็บจะคิดถึง .com ก่อน เพราะเรียกง่าย ดู inter หนำซ้ำยังมีคนคิดว่าถ้าจด .th แล้วมันจะใช้ได้เฉพาะภายในประเทศเท่านั้น ซึ่งจริงๆ แล้วไม่ว่าจะเป็นดอทอะไรมันก็ใช้ได้ทั่วโลก
อินเทอร์เน็ตในประเทศไทยยังมีโอกาสเติบโตขึ้นอีกเยอะครับ เพียงแต่ไม่รู้ว่าโดเมน .th ที่สงวนไว้เพื่อคนไทยนี้จะมีคนอยากใช้อีกไหม
ผมคิดว่าประเด็นเรื่องการสงวนโดเมนให้กับคนไทย กับเรื่องบริการที่ดีในการจดโดเมน มันเป็นคนละเรื่องกัน และสามารถทำได้พร้อมกันทั้งคู่นะครับ
เช่นว่า เราอาจยังมีการตรวจสอบเอกสารอยู่ แต่อาจเป็นว่าได้โดเมนก่อน ส่งเอกสารตามหลัง ถ้าไม่ส่งภายในกี่วันจะถูกเพิกถอน ปรับปรุงวิธีจ่ายเงินให้สะดวกมากขึ้น อะไรแบบนี้
เห็นด้วยครับ สิ่งที่ผู้บริโภคควรได้คือสินค้าที่ดี+บริการที่ดีครับ ซึ่งมันควรจะทำควบคู่กันไป
ปกติผมชอบจดโดเมนตอน 5 ทุ่มแล้วก็หวังว่ามันจะใช้ได้ทันที แบบว่าต่อมขยันมันขับสารกระตุ้นการจดโดเมนช่วงมืดแล้วน่ะครับ
ผมก็เคยเลิกล้มความตั้งใจไปแล้วหนึ่งครั้งเหมือนกัน เพราะจดตอน 5 ทุ่มไม่ได้เนื่องจากชำระทาง paysbuy ไม่ผ่านแบบมึนๆ แต่กลับไปตายรังเก่าจดได้ใน 3 นาที 2 นาทีแรกพิมพ์ url กับกด enter แล้วรอจนเปิดหน้าแรกได้ อีก 1 นาทีก็พิมพ์โดเมนแล้วใช้ชื่อที่อยู่เดิม
ราคาผมทำใจได้นะ แต่มันไม่ทันใจจริงๆ
ทำไม thnic.or.th หน้าเว็บถึงดูดีกว่า thnic.net หล่ะนี่
thnic.net เหมือนเด็กมัธยมเรียนทำเว็บเลยแฮะ :P
มันก็คงเหมือนเว็บเบียร์สิงห์ https://www.singha.th/ ดูดีมีระดับกว่า https://www.singha.com/ มากๆ
สาธุ ให้ผู้บริหารเค้ามาอ่านทีเถอะ แล้วระลึกได้ด้วยนะ ว่าต้องปรับปรุงยังไง
ไม่รัก ไม่ชอบพอกัน ไม่ติกันหรอก
เพราะ THNIC (AIT) ได้รับมอบหมายจาก IANA (ที่เป็นคนจ่าย ccTLD ให้) ให้ดูแลโดเมน .th น่ะสิครับ แล้วเจ้าตัวก็ไม่ให้มีการ resell อีก มันก็เลยมีแค่เจ้าเดียว และในเมื่อเขาได้รับมอบหมายให้ดูแล .th เขาก็มีสิทธิ์ที่จะทำ ไม่เกี่ยวเลยว่าจะเป็นหน่วยงานภาครัฐ หรือเป็นเจ้าของประเทศ
อย่างนี้ถือว่าละเลยทีจะไม่ดูแลรึเปล่าครับ เขามีสิทธิ์ที่จะ "ไม่ทำอะไรก็ได้" กับโดเมนด้วยเหรอ
PoomK
ไม่ทำอะไรก็ได้ คืออะไรครับ ถ้าไม่โปรโมทการใช้งาน เมื่อไม่นานมานี้ ผมก็เห็นเขาออกแคมเปญโดเมน .in.th ฟรีหนึ่งปีสำหรับเขียนบล็อกอยู่นี่นา?
ผมเข้าใจว่าองค์กรณ์นี้ไม่ทำอะไรกับ domain.th แต่เป็น domain.co.th และ domain.in.th แทนน่ะครับ
กรณีแบบนี้เขามีสิทธิ์ที่จะเก็บโดเมนหลัก .th ไว้ครอบครองคนเดียวหรือครับ? แล้วทำไมเขาถึงได้รับหน้าที่นี้ไปแต่เพียงผู้เดียว?
PoomK
มีครับ แต่กรณีแบบนี้มันก็ไม่ได้เรียกว่าเก็บไว้ครอบครอง แต่เรียกว่าอนุญาตให้จดที่ระดับสาม (third level) โดยใช้ชื่อระดับสองเป็น "หมวดหมู่" ซึ่งก็เป็นเรื่องปกติที่ทำกันทั่วไป
ขอบคุณที่ตอบนะครับ แต่ผมยังสงสัยอยู่ว่าไม่มีใครมาเรียกร้องเรื่องนี้หรือ เพราะถึงมันจะทำกันทั่วไปแต่ผมว่ามันก็แปลกๆอยู่ เพราะกลุ่มผู้บุกเบิกการใช้ชื่อนี้กลับได้สิทธิ์นั้นไปหมดเลย หรือมันเป๋็นสิ่งที่เราควรยอมรับเพราะไม่มีตัวเลือกที่ดีกว่าที่จะให้สิทธิ์นี้?
PoomK
ก่อนอื่นอธิบายก่อนว่าการจดโดเมนหนึ่งๆ เนี่ย มีสอง entity ที่รับผิดชอบ ได้แก่ registry และ registrar ถึงแม้ชื่อจะเขียนคล้ายๆ กัน แต่การทำงานต่างกันอย่างสิ้นเชิง และผมคิดว่า คุณกำลังเข้าใจผิดว่า THNIC เป็น registrar (หรือ reseller) อยู่
Domain name registry (หรือที่เรียกว่า NIC เช่น THNIC, JPNIC)
ได้รับมอบหมายจาก IANA ให้ดูแล top-level domains และไม่ได้จำกัดอยู่แค่ ccTLD เท่านั้น แม้แต่ gTLD (พวก .com, .net, .org ที่ใช้กัน) ก็จะมีผู้ที่ดูแลเช่นเดียวกัน ในที่นี้คือ VeriSign สำหรับ .com, Afilias สำหรับ .org ฯลฯ
กลุ่มนี้คือกลุ่มที่ต้องรับผิดชอบมากที่สุด เพราะว่าไม่ใช่มีเว็บอินเตอร์เฟสให้คลิ๊กๆ แล้วจะ add โดเมนได้ตามใจ กลุ่มนี้ต้องตั้ง nameserver หลัก ที่มีหน้าที่รองลงมาจาก root server ในการ resolve TLD ถ้าหากไม่มีตรงนี้ ก็ไม่สามารถใช้งาน TLD นั้นๆ ได้เลย
เพราะเหตุนี้ registry จึงมีสิทธิ์ในการกำหนดราคาวิธีการขาย หรือ policy อื่นๆ ในการจดโดเมนนั้นๆ ได้ สำหรับ registry บางที่ ใช้วิธีที่จะ "ขายส่ง" โดเมนเป็นโควต้าที่จะให้ registrar จดได้ต่อไป (จะเห็นได้สำหรับ gTLD) หรือบางที่ก็ใช้วิธีขายปลีกเอาเอง (อย่าง THNIC)
การที่จะได้เป็น ccTLD registry นี่ไม่ใช่ว่าไปยกมือขอก่อนแล้วจะได้ แต่ต้องผ่าน criteria ต่างๆ นานา ถ้าหากบริษัทตาสีตาสาที่ไหนไม่พอใจ registry ปัจจุบัน ก็สามารถไปขอให้ IANA ประเมินและขอ redelegation ได้เสมอครับ (แต่จะผ่านหรือไม่ เป็นอีกเรื่องหนึ่ง)
Domain name registrar
กลุ่มนี้จะซื้อโดเมนจาก registry แล้วมาขายให้คนทั่วไป เป็นกลุ่มที่มีหน้าที่ และมีสิทธิ์จด แก้ไขโดเมนหนึ่งๆ เว็บอินเตอร์เฟสในการบริหารโดเมนที่ใช้กัน หรือ WHOIS service ในหลายๆ ครั้ง ก็เป็นของกลุ่มนี้
แต่ว่าที่เราจดกันอยู่ในไทย เกือบทั้งหมด จะไม่ใช่ registrar แต่จะเป็น reseller ที่ซื้อโดเมนจาก bulk registrar มาขายต่ออีกทีครับ พวกนี้ถ้าหาก whois ดู มักจะเห็น Registrar เขียนเป็นที่อื่น เช่น OnlineNIC ทั้งๆ ที่จดกับที่อื่น
ถ้าหากความจำผมไม่ผิดพลาด ดอทอะไร เป็นรายเดียวในไทยที่เป็น ICANN accredit registrar และต้องจ่ายปีละกว่าสองแสน เพื่อให้ได้สถานะนั้นมา และไม่ได้ซื้อโดเมนจาก bulk registrar ดังนั้นราคาเลยสูงกว่าปกติครับ
ผมไม่คิดว่าการจด .th ได้ตรงๆ หรือการเปิด .th ให้เป็น wholesale จะเป็นเรื่องดี มันจะทำให้ปัญหา domain hack ตามมา สำหรับชื่อที่ทำ domain hack ได้ล้านแปดอย่าง .th แล้ว (อย่างน้อยก็ตัวเลขทั้งหลาย) มันต้องตกเป็นเป้าของเหล่า cybersquat ทั้งหลายอย่างแน่แท้ และสุดท้าย แลกกับความยินดีของเหล่า geek ในเมืองไทย คนที่จะเจ็บที่สุดในตอนท้ายก็คือ entity ที่จำเป็นต้องใช้โดเมน .th จริงๆ ครับ
เป็นแบบนี้นี่เอง ขอบคุณที่อธิบายครับ
PoomK
มีสิทธิ์เพราะ internet มันไม่เสมอภาคมาตั้งแต่ .com แล้วเพราะ us เป็นประเทศเดียวที่ไม่ต้องใช้ .us
ปล. แต่เหมาะสมหรือไม่เป็นอีกเรื่องนะครับ
อย่างน้อยก็มี del.icio.us ที่ดังมากๆ
ไม่ตายไม่เลิก
แต่ก็เป็นการผูกขาดตลาดไว้นับตั้งแต่มี Internet ในประเทศไทย ซึ่งทำให้การแข่งขันไม่เกิดขึ้นบน domain .th มาช้านาน ทั้งด้าน support ที่ห่วยพอตัว จนไม่อยากจด และไม่คิดจะจด (โดยใช้ส่วนตัว)
Ford AntiTrust’s Blog | PHP Hoffman Framework
อีกอย่าง .th ผมอยากจดมาก แต่มันให้จดแค่ .co.th ซึ่งมองอีกแนวหากเอาตามหลักความเป็นจริงคือ ผูกขาด และอีกเรื่อง ทาง THNIC ต้องการเอกสารหลากหลายซึ่งเรื่องมากและวุ่นวาย และใช้เวลานานกว่าจะจดให้ จึงไม่เป็นที่นิยมมากนัก ซึ่งผู้คนส่วนใหญ่หนีไปจด .com จะสบายใจกว่าครับผม อีกอย่างนึง เจ้าหน้าที่เค้าไม่ค่อย service ในบริการอะไรต่างๆให้เป็นสากล คือ เหมือนหน่วยงานเอกชน แต่ดันทำตัวเหมือนหน่วยงานรัฐ คือ ช้าๆนั้นเอง...
แมคไซด์ โปรไฟล์, เรื่องราว it state 44
service ห่วยมาก
เห็นด้วยเลยครับ
ห่วยจริงครับ บวกอีกหนึ่งเสียง
เดี๋ยวนี้มี "ดอทอะไร" (แล้วผมจะไปรู้เร๊อะ) ด้วย
อย่างแพง แต่ก็ยังมีคนตามไปจนได้แฮะ
แปลก... (ปกติ .com .net .org ผมจดปีละ 250 บาท)
250 บาท นี่ต้องเป็น reseller อีกทอดรึป่าวครับ
เพราะถ้าเป็น partner กับ dotarai ราคามันก็ไม่หนีกันมากครับ
ปกป้อง | เฟสบุ๊ก | ทวิตเตอร์
ผมเป็นลูกค้าของ THNIC อยู่ ยังไม่เคยเจอปัญหาเรื่องบริการครับ นอกจากนี้เคยเจอปัญหาเรื่อง name server กับ ISP เจ้าหนึ่ง ทาง THNIC ก็ช่วยประสานงานแก้ปัญหาให้เป็นอย่างดีครับ
นั่นสิ มีหลายเจ้ามากกว่านี้ได้มั๊ยครับ?
ไม่ค่อยประทับใจในขั้นตอนการให้บริการเลย นับตั้งแต่หน้าเวบ ที่ไม่ได้รับการปรับปรุง, ระบบการชำระเงินไม่ค่อยจะอำนวยความสำดวกให้ผู้ใช้เท่าไหร่
ไหนจะเรื่องส่งเอกสาร แต่อันนี้เข้าใจ ให้อภัยได้
ยังฝังใจคอลเซ็นเตอร์อยู่นะ เสียงผู้ชาย ตอบปัญหาได้แย่มาก แค่ถามเรื่องกฎเกณท์ในการจดโดเมนของหน่วยงานราชการเฉยๆ ถามมากๆหน่อยก็ทำอารมณ์เสียใส่
เอาแค่นี้ก่อน เดี๋ยวหาว่าใส่ไฟ
ผมพูดในสิ่งที่น่าจะเป็นข้อดีนะ
ข้อเสีย
กว่าจะจด .th เสร็จ ก็ปาไปเกือบครึ่งวัน (รอลูกค้า ส่งเอกสารมาให้) นานสุด 2 วัน ชื่อไม่ผ่าน
เรื่องชื่อไม่ผ่านเนี่ยแหละครับ ปัญหาโลกแตก ตั้งสุ่มสี่สุ่มห้าไม่ได้ ขึ้นอยู่กับคนตีความ "กฏ" ที่เค้าได้ตั้งไว้
ถ้าเปิดให้จด .th ได้ น่าจะมีชาวต่างชาติสนใจจดเยอะเหมือนกันนะครับเนี่ย
ถ้าได้ .th ต่อให้แพง ห่วย ก็ใช้ครับ
รออยู่ แต่ดูรูปการณ์แล้วคงยาก
เค้าเน้นเรื่องความปลอดภัยเป็นหลัก
ก็แปลว่าความปลอดภัยของเรา ไม่เทียบเท่า .us ถูกหรือไม่?
แมคไซด์ โปรไฟล์, เรื่องราว it state 44
บริษัทผมจดโดเมน .co.th รวมระยะเวลาทั้งหมดเสร็จสิ้น กินเวลาเป็นปีครับ ทั้งเรื่องเครื่องหมายการค้า ทั้งเรื่องที่ต้องรอว่าจะไม่มีใครมาแย้งชื่อ 6 เดือน
เฮ้ย! จริงอ่ะ?
ของผมประมาณ สามวัน ช้าเพราะไม่ได้ส่งเอกสารจดทะเบียนไปให้
ผมแค่เพียงแค่จะแก้ไข DNS ก็รอตั้ง 3 วันครับ อิอิ (ดันทำเรื่องเข้าไปวันศุกร์เย็น กว่าจะทำให้ก็เช้าวันจันทร์) - หมายเหตุ: เหตุการณ์นี้เกิดนานแล้ว
ปกป้อง | เฟสบุ๊ก | ทวิตเตอร์
T.H.NIC Co., Ltd. เป็นบริษัทจำกัด ทำงานภายใต้นโยบายของมูลนิธิ THNIC Foundation ครับ
ถ้าลองดูโครงสร้างจะพบว่าประกอบไปด้วยตัวแทนจากหน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชน
อย่างที่คุณ sirn กล่าวไว้คือ THNIC ที่เราคุ้นเคยเป็น domain registrar ซึ่งทำหน้าที่คล้ายนายหน้าในการรับจดทะเบียนโดเมน
โดยภาระกิจหลัก THNIC คือจะต้องทำหน้าที่ให้การสนับสนุนและบริการที่ดีที่สุดภายใต้นโยบายที่มีอยู่
บางคนอาจมองว่า THNIC บริการไม่ดีเพราะไม่มีการแข่งขัน
เท่าที่ทราบมาเรื่องการแบ่งโครงสร้างการบริหาร .th ให้มี 3 ระดับ policy, registry, registrar
ก็เพื่อรองรับการเปิดตลาดเสรี ให้สามารถมี registrar ได้หลายๆ ราย เพราะโดยเทคนิคมันมี root ได้แค่จุดเดียว
เราคงจะได้เห็นการแข่งขันสำหรับ .th ภายในเร็วๆ นี้แล้วครับ
สำหรับผม ผมมองว่าในฐานะ registrar รายแรกที่ให้บริการตั้งแต่วันที่คนยังไม่เห็นคุณค่าของโดเมน
จนถึงวันนี้ วันที่โดเมนกลายเป็น comodity good เป็นธุรกิจซึ่งแข่งขันกันด้วยราคา
พนักงานของ THNIC ทำงานแบบบ้านๆ มาตลอด แต่เพื่อรักษาความเรียบร้อยของการจดโดเมนในประเทศ
(บางประเทศที่ไม่สามารถดูแล country-code ตัวเองได้ ก็ต้องขายแบ่งสัมปทานให้ต่างชาติไปดูแล)
แต่ด้วยความบ้านๆ ของ THNIC ที่ผ่านมา
ทำให้บริษัทไทยหลายบริษัทสามารถมีชื่อโดเมนของตัวเอง ไม่ต้องไปแย่งจด .com
ทำให้วันนี้เรายังมีชื่อโดเมนสั้นๆ ให้สามารถจดกันอยู่
ทำให้ไม่เคยมีข่าวกรณีพิพาทเรื่องแย่งชิงโดเมน .th ไม่ต้องไปขึ้นศาล WIPO เพื่อไกล่เกลี่ยกรณีปัญหา
ทำให้มีคนคอยเตือนเวลาโดเมนใกล้หมดอายุ หรือหมดอายุไปแล้ว
ทำให้มีคนให้คำปรึกษาเวลามีคำถามหรือปัญหาเกี่ยวกับเรื่องโดเมน
แล้วมีใครรู้บ้างไหมครับ ว่าเค้ามี support ห่วยๆ ที่พยายามให้บริการเหล่านี้ตลอด 24 ชั่วโมงเพื่อรองรับคนใช้โดเมนแค่ 20,000 กว่าราย
THNIC พยายามลองผิด ลองถูกหลายๆ อย่าง เพื่อให้คนมาด่าว่า .th มันห่วยหรือครับ?
ผมว่าคงไม่ใช่ครับ
iam in Thai อีเวนท์ทั่วไทย ใครจะไป... ยกมือขึ้น
แต่การถือตัวเองทำการซื้อขาย และทำตลาดมาก่อนในขณะที่คนอื่นไม่เห็นคุณค่า ไม่น่าใช่ข้ออ้างหรือทวงบุญคุณต่อคนที่จะมาจดทีหลังนิครับ -_-' จะบอกว่าการทำแบบบ้าน ๆ นี่เป็นข้อดี ? แต่ด้วยวิธีแบบนี้เราเสียอำนาจการแข่งขันไปเหมือนกัน การที่เราต้องไปแย่งจด .com เพราะ .co.th มันจดยากใช้เวลานาน และไม่ตอบสนองต่อการแข่งขัน ผมไม่มองว่าเป็นข้อดี ถึงจะเป็นการรอบคอบแต่บางครั้งบางกรณีเสียเวลาในการตรวจสอบเอกสารในเชิงราชการ จนเสียประโยชน์มากกว่าได้ประโยชน์ไปเยอะ หลาย ๆ คนที่ผมเคยอย่างจด domain .co.th เจอขั้นตอนก็เลิกจดไปจด .com แทนเยอะมาก ไม่ใช่ไม่อยากจด แต่ขั้นตอน เอกสารมันเยอะมาก
ถ้าการทำงานแบบบ้าน ๆ ยังบ้าน ๆ ต่อไปในขณะที่ชาวบ้านเค้าไปไหนต่อไหนแล้วเนี่ย ผมว่าไม่ดีแน่ ๆ การปรับปรุงบางอย่างที่ช่วยเพิ่มช่องทางการบริการน่าจะดีกว่ามั้งครับ จะบอกว่ารองรับผู้ใช้การ 20,000 ราย หรือจะกี่แสนราย แล้ว Verisign นี่ไม่รองรับลูกค้ามากกว่า THNIC เหรอ แล้วทำไมเค้าทำได้ เราทำไม่ได้ ค่าจดเค้าก็ถูกกว่าเรา ของเรายังคงแพงกว่าเค้าในราคาครึ่งต่อครึ่ง แล้วคุณภาพวัดกันตรงไหนครับ ถ้าคนไม่พอก็เพิ่มคน หรือเพิ่มเครื่องมือให้บริการให้รองรับความต้องการที่เพิ่มมากขึ้นซิครับ ไม่ใช่มาบอกกันแบบนี้ ผมว่ามันไม่แฟร์กับคนที่จด domain กับ THNIC ที่แพงกว่า domain .com ในราคากว่าเท่าตัวนะครับ
Ford AntiTrust’s Blog | PHP Hoffman Framework
อืม... มาก่อนไม่ได้แปลว่าต้องน่าเคารพครับ ถ้ามาก่อนแล้วทำตัวเฮงซวยก็ด่ามันไปเถอะครับ
ไม่รู้โชคดีหรือไม่ดีของ THNIC ที่ต้องมาอยู่ในตำแหน่งที่รับหน้าที่นี้
ที่บอกว่าทำแบบบ้านๆ ก็ไม่ได้บอกว่าดีนะครับ อยากจะสื่อว่าห่วยโดยดุสดี
ถ้าคน THNIC ยังไม่พยายามปรับตัวให้เป็นระบบมากขึ้น ทำตัวขาดแคลนอาหารกลางวัน ก็คงจะเจ๊งอย่างที่ว่าแหละครับ
ข้อเสียส่วนหนึ่งที่ผมเห็นคือคน THNIC การสื่อสารชำรุด
หน้าเว็บทำใหม่ตั้งกี่ทีก็ยังไม่ดีขึ้นสักที ไม่ได้ตอบโจทย์ที่ผู้บริโภคอยากได้
อย่างเรื่องการตรวจสอบเอกสารเอง
ปัจจุบันแทบจะเรียกได้ว่าสำหรับบริษัทไม่ต้องใช้เอกสารเลย
เพราะทาง THNIC สามารถเช็คจากกระทรวงพาณิชย์ได้โดยตรง
อันนี้ทำแล้วก็ไม่มีใครรู้ คนที่เคยมีภาพฝั่งว่าขั้นตอนเยอะ ก็ยังจำว่าขั้นตอนเยอะอยู่
ตัวเลขทางสถิติประมาณการว่า verisign น่าจะมี .com อยู่ 70 ล้าน
แปลว่าง่ายๆ ว่า verisign มี economy of scale ที่จะสามารถเรียกว่าเป็นธุรกิจได้
ในขณะที่ .th มีอยู่แค่ 20,000 กว่า มันน้อยเกินไปที่ผมจะคิดว่า THNIC ทำธุรกิจ
ทำไมต้องมี support 24 ชั่วโมง ไม่มีเหตุผล
แต่ทุกอย่างมันมีที่มาที่ไป และสาเหตุที่มันเป็นอย่างนั้นครับ
ผมอยากเห็นคนใช้ .th เยอะ (ขอแค่เท่า .jp ก็เท่ห์แล้ว)
ผมอยากให้ .th เหลือแค่ปีละ 100-200 บาท
ผมอยากได้รับการบริการที่ดีเมื่อมีปัญหา
คำถามคือ แล้วผมจะต้องทำอย่างไรครับ?
iam in Thai อีเวนท์ทั่วไทย ใครจะไป... ยกมือขึ้น
ที่มีแค่ 20,000 ก็ไม่ใช่เป็นเพราะมันจดยากรึครับ?
ผมคิดว่าเรื่อง policy เป็นปัจจัยหนึ่ง ก็เห็นด้วยกับคุณ Ford AntiTrust นะครับ บางทีประเทศเราอาจจะเสียประโยชน์จากความต้องการการเป็นระเบียบนี้ ถ้าปล่อยอิสระแบบ .de ก็น่าสนใจดี จะได้มีคนใช้เยอะๆ
แต่... ปัจจัยที่ทำให้ .th คนจดน้อย น่าจะเป็นเรื่อง awareness มากกว่าครับ เวลาคนอยากมีเว็บจะคิดถึง .com ก่อน เพราะเรียกง่าย ดู inter หนำซ้ำยังมีคนคิดว่าถ้าจด .th แล้วมันจะใช้ได้เฉพาะภายในประเทศเท่านั้น ซึ่งจริงๆ แล้วไม่ว่าจะเป็นดอทอะไรมันก็ใช้ได้ทั่วโลก
อินเทอร์เน็ตในประเทศไทยยังมีโอกาสเติบโตขึ้นอีกเยอะครับ เพียงแต่ไม่รู้ว่าโดเมน .th ที่สงวนไว้เพื่อคนไทยนี้จะมีคนอยากใช้อีกไหม
iam in Thai อีเวนท์ทั่วไทย ใครจะไป... ยกมือขึ้น
ผมคิดว่าประเด็นเรื่องการสงวนโดเมนให้กับคนไทย กับเรื่องบริการที่ดีในการจดโดเมน มันเป็นคนละเรื่องกัน และสามารถทำได้พร้อมกันทั้งคู่นะครับ
เช่นว่า เราอาจยังมีการตรวจสอบเอกสารอยู่ แต่อาจเป็นว่าได้โดเมนก่อน ส่งเอกสารตามหลัง ถ้าไม่ส่งภายในกี่วันจะถูกเพิกถอน ปรับปรุงวิธีจ่ายเงินให้สะดวกมากขึ้น อะไรแบบนี้
เห็นด้วยครับ สิ่งที่ผู้บริโภคควรได้คือสินค้าที่ดี+บริการที่ดีครับ ซึ่งมันควรจะทำควบคู่กันไป
iam in Thai อีเวนท์ทั่วไทย ใครจะไป... ยกมือขึ้น
ปกติผมชอบจดโดเมนตอน 5 ทุ่มแล้วก็หวังว่ามันจะใช้ได้ทันที แบบว่าต่อมขยันมันขับสารกระตุ้นการจดโดเมนช่วงมืดแล้วน่ะครับ
ผมก็เคยเลิกล้มความตั้งใจไปแล้วหนึ่งครั้งเหมือนกัน เพราะจดตอน 5 ทุ่มไม่ได้เนื่องจากชำระทาง paysbuy ไม่ผ่านแบบมึนๆ แต่กลับไปตายรังเก่าจดได้ใน 3 นาที 2 นาทีแรกพิมพ์ url กับกด enter แล้วรอจนเปิดหน้าแรกได้ อีก 1 นาทีก็พิมพ์โดเมนแล้วใช้ชื่อที่อยู่เดิม
ราคาผมทำใจได้นะ แต่มันไม่ทันใจจริงๆ
ทำไม thnic.or.th หน้าเว็บถึงดูดีกว่า thnic.net หล่ะนี่
thnic.net เหมือนเด็กมัธยมเรียนทำเว็บเลยแฮะ :P
มันก็คงเหมือนเว็บเบียร์สิงห์ https://www.singha.th/ ดูดีมีระดับกว่า https://www.singha.com/ มากๆ
สาธุ ให้ผู้บริหารเค้ามาอ่านทีเถอะ แล้วระลึกได้ด้วยนะ ว่าต้องปรับปรุงยังไง
ไม่รัก ไม่ชอบพอกัน ไม่ติกันหรอก