ปีที่แล้ว ไมโครซอฟท์เปิดตัวระบบปฏิบัติการ Windows 10X ที่ใช้กับแท็บเล็ตจอคู่ Surface Neo โดยเน้นความเป็นระบบปฏิบัติการขนาดเบา ประหยัดแบตเตอรี่ ดูแลรักษาง่าย และรองรับเฉพาะแอพแบบ UWP เท่านั้น โดยรันแอพ Win32 แบบดั้งเดิมในคอนเทนเนอร์แทน มีกำหนดออกช่วงปลายปี 2020

อย่างไรก็ตาม เดือนพฤษภาคมปีนี้ Surface Neo ประกาศเลื่อนไม่มีกำหนด และ Windows 10X ปรับโฟกัสมาเน้นอุปกรณ์จอเดียวไปก่อน จากนั้นข่าวของ Windows 10X ก็เงียบหายไปหลายเดือน

วิศวกรไมโครซอฟท์กำลังพอร์ต Java Development Kit (OpenJDK) ไปรันบน Windows 10 on ARM โดยเริ่มจาก Java 15 ที่จะออกในเดือนมิถุนายนนี้

ตอนนี้โค้ดที่พอร์ตอยู่ระหว่างการเสนอไปยังโครงการ OpenJDK ต้นน้ำ (JEP 388) โดยเป็นความร่วมมือระหว่าง ไมโครซอฟท์กับ Red Hat ซึ่งปัจจุบัน Red Hat เป็นผู้ดูแลโครงการ OpenJDK ร่วมกับ Oracle

จากข่าว Windows 10 v2004 มีปัญหากับฮาร์ดแวร์หลายรุ่น รวมถึง Surface ของไมโครซอฟท์เอง จนต้องบล็อคการปล่อยอัพเดตบน Surface ไปก่อน

ล่าสุดไมโครซอฟท์แก้บั๊กเสร็จและเริ่มปล่อยอัพเดต v2004 ให้อุปกรณ์กลุ่ม Surface แล้ว โดยตัวแก้อยู่ในแพตช์หมายเลข KB4557957

สาเหตุเกิดจากบั๊กของฮาร์ดแวร์ที่มีมีอินเทอร์เฟซเชื่อมต่อเครือข่ายแบบ Always On, Always Connected มากกว่า 1 ตัว (เช่น Surface Pro 7 หรือ Surface Laptop 3) จะรีสตาร์ตตัวเอง

ไมโครซอฟท์ออก Windows 10 Insider Preview Build 20161 ในรุ่นทดสอบ Dev Channel มีการเปลี่ยนแปลงสำคัญคือ Start Menu โฉมใหม่ที่เคยโชว์มาก่อนหน้านี้

Start Menu แบบใหม่ปรับมาใช้แนวทางดีไซน์ Fluent Design ยุคใหม่ และตัดสีพื้นหลังของช่อง Tiles ออกไป เปลี่ยนเป็นสีเกือบโปร่งใส (partially transparent) ที่ปรับตามธีม dark/light แทน

หากผู้ใช้งานต้องการสีสันสดใสขึ้น สามารถเปิดตัวเลือก accent color on the following surfaces ให้ Start Menu เปลี่ยนโทนสีตามสีของธีมได้ด้วยเช่นกัน (สีชมพูตามภาพ)

ไมโครซอฟท์ออกแพตช์ความปลอดภัยพิเศษ นอกรอบ Patch Tuesday ตามปกติ อุดช่องโหว่ระดับวิกฤต (critical) และระดับสำคัญ (important) อย่างละหนึ่งตัวของ Windows 10 (ย้อนไปตั้งแต่ v1709) และ Windows Server 2019

ช่องโหว่ทั้งสองตัวอยู่ในส่วน Windows Codecs Library ซึ่งเกี่ยวข้องกับหน่วยความจำ หากผู้ใช้รันไฟล์มีเดียที่มีช่องโหว่ และแอพพลิเคชันที่เปิดไฟล์เรียกใช้ Windows Codecs Library ก็อาจได้รับผลกระทบได้

หมายเลขของช่องโหว่รอบนี้คือ CVE-2020-1425 และ CVE-2020-1457 สามารถอัพเดตกันได้ผ่าน Windows Update ตามปกติ

จากประเด็น แอปเปิลย้าย Mac ไปสู่สถาปัตยกรรม ARM คำถามที่หลายคนสงสัยคือ Mac รุ่นใหม่จะยังลงวินโดวส์ได้หรือไม่

เว็บไซต์ The Verge สอบถามไมโครซอฟท์ในเรื่องนี้ และได้คำตอบว่าไมโครซอฟท์จะขายไลเซนส์ Windows 10 on ARM ให้กับผู้ผลิตพีซีแบบ OEM เท่านั้น (นั่นแปลว่าถ้าแอปเปิลจะขาย Mac แบบมี Windows 10 มาให้ก็สามารถทำได้ แต่ไมโครซอฟท์จะไม่ขาย Windows on ARM ให้คนทั่วไปมาติดตั้งเอง)

The Verge ยังถามว่าไมโครซอฟท์จะรองรับ Boot Camp บน Mac สถาปัตยกรรม ARM หรือไม่ ซึ่งไมโครซอฟท์ตอบว่ายังไม่มีอะไรจะแถลงในตอนนี้

คนที่ใช้ Skype บนวินโดวส์ คงทราบกันดีว่าไมโครซอฟท์มีโปรแกรม 2 เวอร์ชันให้ใช้งาน ได้แก่ Skype for Desktop รุ่นดั้งเดิม ที่ใช้บนวินโดวส์รุ่นเก่าได้ด้วย และ Skype UWP (หรือชื่ออย่างเป็นทางการคือ Skype for Windows 10) ที่แจกจ่ายทาง Microsoft Store

หลังจากพัฒนาแยกเวอร์ชันขนานกันมานาน ในที่สุดไมโครซอฟท์ก็ประกาศเลิกทำ Skype UWP เรียบร้อยแล้ว ด้วยเหตุผลว่าพัฒนาเวอร์ชันเดียวง่ายกว่า ไม่มีปัญหาฟีเจอร์ของ 2 รุ่นไม่เท่ากัน

ถัดจากนี้ ไมโครซอฟท์จะพยายามปรับปรุง Skype for Desktop ให้มีฟีเจอร์ของ Skype for Windows 10 และฟีเจอร์ของ Skype บนแพลตฟอร์มอื่นๆ เช่น ตัวเลือกการออกจากโปรแกรม Skype ถาวรหรือปิดไม่ให้รันตอนบูต, แชร์ไฟล์จาก Explorer ได้โดยตรง เป็นต้น

ไมโครซอฟท์ออก Windows 10 Insider Preview Build 20150 ในรุ่นทดสอบ Dev Channel (Fast Ring) เดิม มีของใหม่คือ Windows Subsystem for Linux (WSL) รองรับ GPU แล้ว ตามที่เปิดตัวในงาน Build 2020 เมื่อเดือนที่แล้ว ช่วยให้เราสามารถรันงานที่ต้องใช้ GPU (เช่น เทรน AI) บน WSL ได้โดยตรง

ไมโครซอฟท์ยังแก้ปัญหา WSL ติดตั้งยาก เพราะต้องกดเปิดใช้งานจากหน้า Settings ก่อนหลายขั้นตอน ด้วยคำสั่งเดียวจบ wsl.exe --install จากนั้นค่อยไปติดตั้งดิสโทรลินุกซ์ในขั้นถัดไป (ไมโครซอฟท์บอกว่าในอนาคตจะใช้คำสั่งเดียว เปิดใช้ WSL และติดตั้งดิสโทรให้ด้วยเลย)

ไมโครซอฟท์ออกแพตช์แก้บั๊กพรินเตอร์หลายรุ่นใช้งานไม่ได้ ที่เกิดจากแพตช์รอบเดือน มิ.ย. 2020

แพตช์ตัวนี้แก้ปัญหาพรินเตอร์ ตั้งแต่ Windows 10 April 2018 Update ไล่มาจนถึง May 2020 Update ตัวล่าสุด (เลขแพตช์จะแตกต่างกันไปตามเวอร์ชันของ Windows โดย May 2020 Update จะเป็น KB4567523) ผู้ใช้สามารถอัพเดตผ่าน Windows Update ได้ตามปกติ

ไมโครซอฟท์ประกาศแผนการออก Windows 10 อัพเดตถัดไป โค้ดเนม 20H2 ที่จะใช้เลขเวอร์ชันว่า version 20H2 อีกเหมือนกัน เลิกใช้ระบบเลขเวอร์ชันแบบ "ปี+เดือน" (เช่น v1909 หรือ v2004) แล้ว แต่จะยังมีชื่อเรียกอัพเดตแบบยาวๆ (เช่น May 2020 Update) อยู่

ไมโครซอฟท์ให้เหตุผลว่า เลือกตั้งชื่อเวอร์ชันเป็น 20H2 เพียงอย่างเดียวเพื่อลดความสับสนของผู้ใช้และพาร์ทเนอร์ หลังจากที่ก่อนหน้านี้มีทั้งการเรียกแบบครึ่งปี (20H1) และแบบเจาะจงเดือนที่ออก (2004)

ไมโครซอฟท์ประกาศปรับรูปแบบโครงการทดสอบ Windows Insiders และ Office Insiders เล็กน้อย จากเดิมที่แบ่งกลุ่มผู้ทดสอบโดยเรียกเป็น "Ring" แยก 3 กลุ่มคือ Fast, Slow, Release Preview เปลี่ยนมาใช้ชื่อเรียกว่า "Channel" แทน

ชื่อเรียก Channel แบบใหม่ของไมโครซอฟท์ใช้คำว่า Dev, Beta, Release Preview คล้ายกับที่เราคุ้นเคยในวงการเบราว์เซอร์ (เช่น Chrome หรือ Firefox และรวมถึง Edge)

• Fast Ring เปลี่ยนเป็น Dev Channel
• Slow Ring เปลี่ยนเป็น Beta Channel
• Release Preview Ring เปลี่ยนเป็น Release Preview Channel

ปัญหาอัพเดตรายเดือนของ Windows สร้างบั๊ก ยังเป็นปัญหาที่รุมเร้าไมโครซอฟท์เสมอมา ล่าสุดในแพตช์รอบเดือนมิถุนายน 2020 ก็มีแพตช์ที่สร้างปัญหาให้พรินเตอร์บางรุ่นใช้งานไม่ได้

สาเหตุเกิดจากแพตช์ KB4560960 และ KB4557957 ทำให้ระบบ printer spooler มีปัญหา โดยพรินเตอร์ที่ได้รับผลกระทบ มีรายงานทั้งยี่ห้อ HP, Canon, Brother, Ricoh, Kyocera รวมถึงอาจเกิดปัญหากับคำสั่ง Print to PDF ด้วย

ไมโครซอฟท์บอกว่ารับทราบปัญหาแล้ว และกำลังหาทางแก้ไข โดยทางแก้ในตอนนี้คือต้องถอนอัพเดตเหล่านี้ออกชั่วคราว

ไมโครซอฟท์ได้ปล่อยอัพเดตเพื่อปรับปรุงและเพิ่มฟีเจอร์ใหม่ ให้กับ Xbox Game Bar แอพที่ช่วยให้เกมเมอร์เข้าถึงฟังก์ชั่นเสริมที่ Windows 10 มีให้ใช้งานขณะกำลังเล่นเกมผ่านการกดคีย์ลัด Windows + G

การปรับปรุงและของใหม่ของอัพเดตประจำเดือนมิถุนายนซึ่งเป็นอัพเดตเวอร์ชันล่าสุด มีดังนี้

Nested Virtualization เป็นการรัน OS ซ้อนใน OS อีกที แนวคิดนี้ไม่ใช่เรื่องใหม่ และมีใน Windows 10 มาตั้งแต่ปี 2015 แต่ยังจำกัดเฉพาะซีพียูฝั่งอินเทลที่มี VT-x เท่านั้น (ตัวอย่างการใช้งานคือ รันอีมูเลเตอร์มือถือ Android ใน VM)

ล่าสุดไมโครซอฟท์ประกาศรองรับ Nested Virtualization กับซีพียูฝั่ง AMD เรียบร้อยแล้ว ทั้ง Ryzen และ Epyc โดยเริ่มตั้งแต่ Ryzen รุ่นแรกขึ้นไป ฟีเจอร์นี้เริ่มใช้กับ Windows 10 Insider Build 19636 ขึ้นไป

ไมโครซอฟท์ประกาศเริ่มปล่อย Microsoft Edge Chromium ให้ผู้ใช้ Windows 10 ผ่าน Windows Update

ก่อนหน้านี้ คนที่อยากใช้ Microsoft Edge ตัวใหม่ที่เป็น Chromium ต้องดาวน์โหลดเองเท่านั้น และยังสามารถใช้ Edge ตัวเก่า-ใหม่ควบคู่กันไปได้

ตอนนี้ไมโครซอฟท์จะเริ่มปล่อย Edge ตัวใหม่ผ่าน Windows Update โดยจะมีผลกับ Windows 10 v1803 ขึ้นไป เมื่อติดตั้งแล้ว ข้อมูลใน Edge ตัวเก่าจะถูกย้ายมายัง Edge ตัวใหม่ให้อัตโนมัติ และ Edge ตัวเก่าจะถูกซ่อนไม่ให้มองเห็น (แต่ยังไม่ถูกลบออกจากระบบ เพราะเป็นส่วนหนึ่งของ OS)

ไมโครซอฟท์บล็อคการอัพเดต Windows 10 v2004 บนฮาร์ดแวร์จำนวนมาก เนื่องจากพบปัญหาจากการอัพเดต ซึ่งรวมถึง Surface Pro 7 และ Surface Laptop 3 ของไมโครซอฟท์เอง

เราทราบกันดีว่าการอัพเกรดเวอร์ชันใหญ่ของ Windows 10 (ที่เรียกว่า Feature Update) สร้างปัญหาตามมาทุกครั้ง รอบนี้ไมโครซอฟท์เลยตัดสินใจ "บล็อค" การอัพเดตอัตโนมัติของอุปกรณ์ที่ทราบล่วงหน้าว่าจะเปิดปัญหา เพื่อไม่ให้การใช้งานต้องสะดุดลง

ฮาร์ดแวร์ที่ถูกบล็อคการอัพเดตจะเห็นข้อความแจ้งเตือนในหน้า Windows Update ว่า "your device isn't quite ready for it" และขอให้รอจนกว่าไมโครซอฟท์จะแก้ปัญหาเรียบร้อย

ไมโครซอฟท์อธิบายของใหม่ใน Windows 10 May 2020 Update (v2004) มีประเด็นที่น่าสนใจคือ ระบบจัดการหน่วยความจำแบบใหม่ที่เรียกว่า segment heap

เดิมที ระบบหน่วยความจำของ Windows มีแบบเดียว เรียกว่า NT heap ใช้กันมาตั้งแต่ Windows NT แต่พอถึงยุคของ Windows 10 ก็เริ่มมีระบบ segment heap ที่จัดการหน่วยความจำก้อนเล็กๆ ได้มีประสิทธิภาพมากขึ้น เพียงแต่จำกัดเฉพาะแอพแบบ UWP เท่านั้น (ถ้าเป็นแอพ Win32 จะยังใช้ NT heap)

ไมโครซอฟท์เปิดตัวแอพ Cortana ตัวใหม่ของ Windows 10 พร้อม Windows 10 May 2020 Update (v2004) ที่เปิดให้ดาวน์โหลดเมื่อคืนนี้

ไมโครซอฟท์โชว์แอพตัวใหม่มาตั้งแต่เดือนกุมภาพันธ์ โดยปรับทิศทางของ Cortana ใหม่ 2 เรื่องคือ เน้นการพิมพ์คุยแทนการสั่งงานด้วยเสียง (ที่ไม่ค่อยมีใครใช้) และโฟกัสลูกค้าธุรกิจ Microsoft 365 แทนลูกค้าคอนซูเมอร์ (รายชื่อฟีเจอร์ทั้งหมด)

ไมโครซอฟท์ปล่อย Windows 10 รุ่น 2004 ตามรอบปล่อยอัพเกรดปีละสองครั้ง โดยเวอร์ชั่นนี้มีฟีเจอร์สำคัญคือ WSL2 ที่ทำให้วินโดวส์สามารถรันเคอร์เนลลินุกซ์เต็มรูปแบบผ่านทาง VM แบบพิเศษที่ไมโครซอฟท์พัฒนาขึ้นมาเฉพาะ

ไมโครซอฟท์อัพเดต PowerToys ชุดเครื่องมืออรรถประโยชน์มาให้เรื่อย ๆ ตั้งแต่เปิดตัวเมื่องาน Build ปีที่แล้ว และล่าสุดในอัพเดตเวอร์ชัน 0.18 ไมโครซอฟท์เพิ่มเครื่องมือมาให้ 2 ตัวคือ PowerToys Run และ Keyboard Remap

PowerToys Run ทำหน้าที่เหมือนแอป Run แต่เปลี่ยน UI ให้เหมือน Spotlight บน macOS รวมถึงสามารถเปิดได้คล้าย ๆ ด้วยปุ่ม Alt+Spacebar ขณะที่ Keyboard Remap ช่วยให้ผู้ใช้สามารถสลับหรือตั้งค่าปุ่มบนคีย์บอร์ดใหม่ ไปจนถึงสลับ shortcut ได้ น่าจะช่วยตอบโจทย์คนที่คุ้นเคยกับ macOS ที่ใช้ปุ่ม Command เป็นหลักให้สามารถสลับปุ่ม Ctrl และ Alt ได้ง่ายขึ้น

ไมโครซอฟท์เปิดตัว Project Reunion ความพยายามในการรวม API ของแอพ Win32 แบบดั้งเดิม และแอพ UWP แบบใหม่ที่เริ่มในยุค Windows 8 เข้าด้วยกันเป็น API ชุดเดียว

Project Reunion ประกอบด้วยโครงการย่อยๆ หลายตัว มีตั้งแต่แยก API ของแอพออกจากตัว OS ให้ขาดจากกัน (เพื่อให้ Reunion เป็นแพลตฟอร์มพัฒนาแอพที่ไม่ขึ้นกับเวอร์ชันของ Windows ในอนาคต), ถอด API เก่าบางตัวออก, เพิ่ม API ตัวใหม่ที่จำเป็น

อีกประเด็นที่น่าสนใจคือ เพื่อให้ Reunion สามารถเรียกใช้ API ใหม่ๆ บน Windows รุ่นเก่าๆ ได้ ไมโครซอฟท์สัญญาว่าจะทำ polyfill หรือการเติมฟังก์ชันของ API ใหม่บนระบบปฏิบัติการเก่าให้ด้วย แต่ยังไม่มีรายละเอียดออกมาว่าจะทำถึงขั้นไหน

โครงการย่อยของ Reunion ที่เปิดตัวมาแล้วคือ

ผู้ใช้ลินุกซ์คงคุ้นเคยกับระบบจัดการแพ็กเกจซอฟต์แวร์ที่มีมายาวนาน ล่าสุดไมโครซอฟท์เปิดตัว Windows Package Manager ของตัวเองแล้วในชื่อว่า winget

winget เป็นตัวจัดการแพ็กเกจซอฟต์แวร์ที่ทำงานผ่านคอมมานด์ไลน์เท่านั้น คำสั่งมาตรฐานเหมือนกับตัวจัดการแพ็กเกจยี่ห้ออื่นๆ เราสามารถสั่ง winget install terminal ได้โดยตรง คำสั่งอื่นที่มีก็อย่างเช่น show/source/search/validate เป็นต้น

ปัญหาสำคัญของระบบปฏิบัติการ Windows on ARM (ที่ใช้ในพวก Surface Pro X) คือรองรับแอพพลิเคชัน x86 ผ่านอีมูเลเตอร์ แต่ได้เฉพาะแบบ 32 บิต (x86-32) เท่านั้น ด้วยข้อจำกัดของอีมูเลเตอร์ที่ไมโครซอฟท์ใช้งาน หากแอพพลิเคชันนั้นคอมไพล์มาเป็น x86-64 ก็ไม่สามารถใช้งานได้

ไมโครซอฟท์ไม่เคยพูดว่าจะรองรับ x86-64 บน ARM เมื่อไร แต่มีคนตาดีไปเห็นโค้ดบน GitHub ว่าไมโครซอฟท์กำลังพัฒนาการรันโค้ด x64 (หมายถึง x86-64) บนอีมูเลเตอร์ของซีพียู ARM64 แล้ว

ไมโครซอฟท์ปรับเงื่อนไขด้านฮาร์ดแวร์ของ Windows 10 May 2020 Update (v2004) บังคับให้ผู้ผลิตพีซี OEM ต้องใช้ซีพียูแบบ 64 บิตทั้งหมดแล้ว โดยจะไม่มีอิมเมจแบบ 32 บิตให้กับ OEM อีกต่อไป

ส่วนผู้ใช้ตามบ้านเดิมที่ยังใช้ซีพียู 32 บิตอยู่ ไมโครซอฟท์ยังไม่ยกเลิกการออก Windows 10 แบบ 32 บิต เงื่อนไขนี้มีผลเฉพาะกับผู้ผลิตพีซีเท่านั้น

ในทางปฏิบัติแล้ว พีซีใหม่ที่ใช้ซีพียู 32 บิตไม่น่าจะหาได้แล้วในสมัยนี้ จึงไม่น่ามีผลกระทบมากนัก แต่ก็แสดงให้เห็นการผลักดันโลกให้ไปทาง 64 บิตของไมโครซอฟท์นั่นเอง

ก่อนหน้านี้ Ubuntu เคยพยายามยกเลิกอิมเมจแบบ 32 บิต แต่ไม่สำเร็จ เพราะติดปัญหากับซอฟต์แวร์หลายตัว โดยเฉพาะฝั่งเกม

มาตรฐาน DNS-over-HTTPS (DoH) เริ่มได้รับความนิยมจากเบราว์เซอร์และระบบปฎิบัติการหลายตัวในช่วงหลัง ล่าสุดไมโครซอฟท์ก็เริ่มทดสอบ DoH ใน Windows 10

ฟีเจอร์นี้เปิดให้ Windows Insider กลุ่ม Fast Ring เท่านั้น (เลข Build 19628) โดยจะเพิ่ม registry ที่ชื่อว่า "EnableAutoDoh" เข้ามา

ตอนนี้การใช้ DoH บน Windows 10 ยังไม่สามารถคอนฟิกใช้งานได้เอง แต่หากเปิดฟีเจอร์ไว้และคอนฟิก DNS ที่ไมโครซอฟท์รู้ว่ารองรับ DoH ก็จะสลับไปใช้งานเอง โดยตอนนี้รองรับ Cloudflare (1.1.1.1), Google (8.8.8.8), และ Quad9 (9.9.9.9) หลังจากคอนฟิกและบูตเครื่อง น่าจะไม่เห็นข้อมูลวิ่งไปยังพอร์ต 53 อีกต่อไป