Mozilla เปิดให้ใช้งานส่วนขยายบน Firefox for Android ตามที่เคยประกาศไว้ ในเบื้องต้นมีส่วนขยายที่ผ่านการทดสอบว่าพร้อมใช้งานบนมือถือจำนวนราว 450 ตัว สามารถดูรายชื่อได้จากหน้า Firefox for Android extensions

Firefox for Android ประกาศรองรับส่วนขยายจากเวอร์ชันเดสก์ท็อป ดาวน์โหลดตรงจาก addons.mozilla.org (AMO) ในวันที่ 14 ธันวาคม 2023

ก่อนหน้านี้ Firefox for Android รองรับส่วนขยายเพียงบางตัว (ที่ถูก whitelist ในระบบเท่านั้น) แต่ภายหลังก็ประกาศไว้ว่าจะรองรับส่วนขยายในวงกว้างมากขึ้น ตอนนี้ทาง Mozilla ประกาศว่ามีส่วนขยายที่ทดสอบบน Android เรียบร้อยแล้วมากกว่า 400 ตัว และยังเชิญชวนให้นักพัฒนาส่วนขยายเข้ามาร่วมทดสอบการใช้งานบน Android กันมากขึ้น (รายละเอียด)

ไมโครซอฟท์ประกาศยุติการสนับสนุนส่วนขยายของเบราว์เซอร์ Microsoft 365 ทั้งบน Edge และ Chrome ซึ่งให้ผู้ใช้งานสามารถใช้งานแอป Microsoft 365 ได้ผ่านเว็บ มีผลตั้งแต่วันที่ 15 มกราคม 2024 เป็นต้นไป (ชื่อเดิมคือ Office browser extension) โดยจะนำส่วนขยายออกจากสโตร์เร็ว ๆ นี้

หลังจากวันที่ 15 มกราคม ส่วนขยายนี้จะไม่มีการอัพเดตแพตช์ความปลอดภัย แก้ไขบั๊ก หรือให้การสนับสนุนทางเทคนิค โดยไมโครซอฟท์ก็ไม่ได้บอกว่าให้ผู้ใช้งานไปใช้อะไรทดแทนตอนนี้ มีเพียงคำแนะนำว่าให้ถอนการติดตั้งไปเลย

ไมโครซอฟท์เปิดตัว Windows AI Studio เป็นส่วนขยายของ VS Code ช่วยให้การรันโมเดลในเครื่องพีซีทำได้สะดวกขึ้น

ยุคสมัยนี้เราอาจคุ้นกับคำว่า Large Language Model (LLM) แต่ไมโครซอฟท์บอกว่ายังมีโมเดลขนาดเล็ก Small Language Model (SLM) ที่ขนาดเล็กพอสำหรับรันในเครื่องพีซี ตัวอย่างที่เปิดตัวมาพร้อมกันคือโมเดล Phi ของไมโครซอฟท์เอง ที่แยกย่อยเป็น Phi-1.5 (1.3B) และ Phi-2 (2.7B) รวมถึงโมเดลยอดนิยมจากบริษัทอื่นๆ อย่าง Llama 2-7B, Llama 2-7B, Mistral-7B, Falcon-7B, Stable Diffusion XL

Oracle ออกส่วนขยาย Oracle Java Platform Extension ให้กับ Visual Studio Code ซึ่งถือเป็นส่วนขยายอย่างเป็นทางการของ Java ตัวแรกบน VS Code

Oracle บอกว่าแนวโน้มของวงการนักพัฒนาเปลี่ยนไป จากเดิมที่ใช้ IDE เฉพาะทางของภาษานั้นๆ เปลี่ยนมาใช้ IDE ที่รองรับทุกภาษาแบบ VS Code กันมากขึ้น ความคาดหวังของนักพัฒนาคือ VS Code ทำงานได้ดีกับทุกภาษาโปรแกรม จึงเห็นโอกาสตรงนี้ออกส่วนขยายมาซัพพอร์ตแพลตฟอร์ม Java ให้ดีขึ้นกว่าเดิม

ไมโครซอฟท์พัฒนา ตัวจัดการส่วนขยาย (Extension Manager) ตัวใหม่ของ Visual Studio โดยเริ่มใช้งานแล้วใน Visual Studio 17.8 Preview 3

Extension Manager ตัวใหม่เปลี่ยนมาใช้อินเทอร์เฟซแบบ 2 คอลัมน์ แทนแบบเดิมที่เป็น 3 คอลัมน์ โดยนำคอลัมน์ซ้ายสุดของเดิมที่เป็นการแยกหมวด Installed, Updates, Roaming เปลี่ยนไปเป็นแท็บด้านบนแทน เพื่อให้มีพื้นที่แสดงเนื้อหาของส่วนขยายมากขึ้น

ไมโครซอฟท์ยังปรับปรุงระบบหมวดหมู่ ฟิลเตอร์ และการค้นหาส่วนขยาย เพื่อให้จัดการส่วนขยายจำนวนมากๆ ได้ดีกว่าเดิม ตรงนี้คล้ายกับตัวจัดการส่วนขยายของ VS Code แต่ก็ไม่เหมือนซะทั้งหมด

ไมโครซอฟท์บอกว่าจะเพิ่มวิธีการติดตั้งส่วนขยายผ่านไฟล์ vsconfig ด้วย ซึ่งจะเพิ่มเข้ามาในเวอร์ชันถัดๆ ไป

Firefox เปลี่ยนมาใช้ระบบส่วนขยาย WebExtension แบบเดียวกับ Chrome มาตั้งแต่ปี 2017 แต่วิธีการใช้งานยังจำกัดว่าต้องติดตั้งส่วนขยายจาก addons.mozilla.com เท่านั้น (นักพัฒนาส่วนขยายบน Chrome ต้องนำไฟล์ของตัวเองขึ้นมาแจกจ่ายบนระบบของ Firefox ด้วย)

ล่าสุด Firefox เพิ่มฟีเจอร์ import ส่วนขยายจาก Chrome ที่ติดตั้งอยู่ในเครื่องเดียวกันแล้ว วิธีการใช้งานต้องเข้าไปยังหน้า about:config แล้วเปลี่ยนค่า browser.migrate.chrome.extensions.enabled เป็น True ก่อน

Mozilla ประกาศว่า Firefox for Android จะรองรับส่วนขยายจาก Firefox Desktop ในปีนี้ จากเดิมที่รองรับเฉพาะส่วนขยายจำนวนจำกัดมานานหลายปี

Firefox for Android จะสามารถเข้า addons.mozilla.org (AMO) เพื่อติดตั้งส่วนขยายได้เหมือนกับเวอร์ชันเดสก์ท็อป เหตุผลที่เพิ่งทำได้เป็นเพราะ Firefox for Android Nightly เพิ่งรองรับการทำงานแบบหลายโพรเซส ส่วนขยายจึงสามารถรันในโพรเซสแยกได้ และหากโดนระบบปฏิบัติการกำจัดโพรเซสทิ้ง ก็จะไม่กระทบโพรเซสหลัก

Mozilla ยังแนะนำให้นักพัฒนาส่วนขยาย เปลี่ยนวิธีการรันงานเบื้องหลังแบบ persistent มาเป็นการส่งค่าอีเวนต์แบบ non-persistent เพื่อให้ส่วนขยายกลับมาทำงานต่อได้ทันที แม้ปิดโพรเซสไป

Mozilla ระบุว่าจะประกาศวันเปิดตัวอีกครั้งในช่วงต้นเดือนกันยายน

ความนิยมของ VS Code ทำให้เกิดส่วนขยาย (extension) จำนวนมาก จนถึงขั้นฟอร์แมตส่วนขยายของ VS Code กลายเป็นมาตรฐานของวงการ และมี IDE ตัวอื่นนำไปใช้งาน โดยเฉพาะ IDE ที่ดัดแปลงต่อยอดมาจาก VS Code เช่น Code-OSS (VS Code เวอร์ชันไม่มีแบรนด์ไมโครซอฟท์), Eclipse Theia, Gitpod, Salesforce Code Builder, SAP Business Application Studio เป็นต้น

ช่วงกลางปี 2022 ไมโครซอฟท์เคยมีดราม่าหลังประกาศแนวทางส่วนขยาย C# ของ VS Code ว่าจะขยับไปใช้ชิ้นส่วนที่ไม่โอเพนซอร์ส ตอนนี้ส่วนขยายตัวใหม่ที่ว่าเปิดตัวแล้วในชื่อ C# Dev Kit

เดิมที ชุมชนผู้ใช้ VS Code สร้างส่วนขยายสำหรับภาษา C# ในชื่อโครงการ OmniSharp ซึ่งไมโครซอฟท์นำไปใช้งานต่อเป็น C# Extension

GitHub ออกส่วนขยาย GitHub Actions ให้กับ VS Code (เชื่อมจักรวาลไมโครซอฟท์ด้วยกันเอง) ช่วยให้นักพัฒนาสามารถจัดการเวิร์คโฟลว์ต่างๆ ได้จากตัว IDE โดยตรง

GitHub Actions เป็นบริการเวิร์คโฟลว์สำหรับสั่งงานอัตโนมัติตามเงื่อนไขที่กำหนด เปิดตัวครั้งแรกในปี 2018 และอาศัยฐานนักพัฒนาจำนวนมากของ GitHub ขยายมาสู่บริการ CI/CD ได้อย่างรวดเร็ว ตัวอย่างการใช้งานที่พบบ่อยคือแก้โค้ด สั่ง push ขึ้น Git แล้วสั่งให้รัน unit/integration test ทุกครั้ง

ผู้ใช้ชื่อ @Leopeva64 ในทวิตเตอร์ ค้นพบฟีเจอร์ใหม่ของ Chrome 113 Canary เป็นปุ่มปิดการทำงานของส่วนขยายทั้งหมดในคลิกเดียว

เดิมทีผู้ใช้ Chrome ที่อยากปิดการทำงานของส่วนขยายจำเป็นต้องไล่ปิดส่วนขยายทีละตัว หรือเปิดหน้าต่าง Incognito ที่ปิดทำงานของส่วนขยายทั้งหมด แต่หลายกรณีเราอาจอยากปิดส่วนขยายทั้งหมดชั่วคราว (เช่น หาว่าส่วนขยายทำพฤติกรรมของเบราว์เซอร์เพี้ยนไปหรือไม่) การมีปุ่มเดียวแล้วจบก็ช่วยอำนวยความสะดวกให้ผู้ใช้มากขึ้น

Mozilla ออก Firefox เวอร์ชัน 109 มีการเปลี่ยนแปลงสำคัญคือ

หนึ่งในปัญหาล่าสุดของโลก Twitter ตอนนี้คือการเปิดบริการ Twitter Blue ในราคา 8 ดอลลาร์ที่ทำให้ใครก็สามารถโชว์เครื่องหมายถูกสีฟ้าตามหลังชื่อบัญชีของตัวเองได้ง่ายๆ โดยไม่ต้องรอขั้นตอนยืนยันตัวตนแบบแต่ก่อนให้เสียเวลา ซึ่งเท่ากับว่าเป็นการเปิดช่องให้คนสวมรอยเป็นคนอื่นได้เนียนๆ ง่ายขึ้นด้วยการจ่ายเงิน และยากที่ผู้ใช้ทั่วไปจะแยกออกว่าบัญชีที่มีเครื่องหมายนี้คือคนดังตัวจริง หรือเป็นบัญชีสำนักข่าว, บัญชีหน่วยงานรัฐ ของจริงหรือไม่

กูเกิลประกาศปรับแผนการเลิกใช้ API ส่วนขยายแบบเก่า Manifest V2 โดยยืดเวลาจากที่เคยประกาศไว้เล็กน้อย

ไมโครซอฟท์ประกาศแนวทางพัฒนาส่วนขยาย C# ของ Visual Studio Code ซึ่งบางส่วนจะใช้ไลเซนส์แบบปิด แตกต่างของตัวที่ใช้ในปัจจุบัน ซึ่งเป็นโอเพนซอร์สทั้งหมด

ส่วนขยาย C# ของ VS Code ในปัจจุบันเริ่มมาจากโครงการ OmniSharp ที่พัฒนาโดยชุมชนโปรแกรมเมอร์ และเริ่มพัฒนาในยุคแรกๆ ของ VS Code ที่มาตรฐานด้าน API และโปรโตคอลยังไม่นิ่ง

ในระยะถัดมา VS Code เพิ่มฟีเจอร์ Language Server Protocol (LSP) สำหรับเชื่อมต่อกับภาษาโปรแกรมมิ่งอื่นๆ (ซึ่งกลายเป็นมาตรฐานของวงการในเวลาต่อมา) แต่ตัวส่วนขยาย C# ของเดิมยังไม่ได้เชื่อมต่อผ่าน LSP

ด้วยเหตุที่มีกระแสเรียกร้องให้ยกเลิกการใช้เลขไทยในเอกสารราชการ ซึ่งอาจส่งผลให้หลายฝ่ายเกิดความไม่สบายใจว่าเอกลักษณ์ความเป็นไทยอาจเลือนหายจนนำไปสู่การสิ้นชาติ เช่นนั้นแล้ว นักพัฒนาชาวไทยผู้มีใจรักชาติจึงได้สรรค์สร้างส่วนขยายของเบราว์เซอร์เพื่อแสดงผลเลขไทยแทนเลขอารบิค

ส่วนต่อขยายดังกล่าวสามารถดาวน์โหลดได้จาก กิตฮับของผู้พัฒนา โดยปัจจุบันยังรองรับเฉพาะเบราว์เซอร์โครมและเอดจ์ ผู้ที่สนใจร่วมสืบสานและอนุรักษ์ความเป็นไทยสามารถตรวจสอบและติดตั้งส่วนขยายดังกล่าวได้ตามขั้นตอนที่ระบุในที่มา

Mozilla เผยสถิติการใช้งานส่วนขยาย (extension) ของ Firefox ประจำปี 2021 มีการติดตั้งส่วนขยายไปทั้งหมด 109.5 ล้านครั้ง และธีมจำนวน 17.3 ล้านครั้ง (นับตามจำนวน install ต่อเครื่อง) รวม 127 ล้านการติดตั้ง คิดเป็นสัดส่วน 1/3 ของผู้ใช้ Firefox ทั้งหมดประมาณ 400 ล้านคน

ส่วนขยายยอดนิยมอันดับหนึ่งคือ AdBlock Plus มีผู้ใช้เฉลี่ยต่อวัน 6.13 ล้านคน ตามมาด้วย uBlock Origin ที่ 5 ล้านคน โดย uBlock Origin ได้รับความนิยมเพิ่มอย่างรวดเร็ว และถ้ายังสร้างโมเมนตัมได้ต่อเนื่อง อาจแซงหน้า Adblock Plus ได้่สำเร็จในช่วงต้นปี 2022

Red Hat เป็นผู้พัฒนาส่วนขยายภาษา Java ให้กับ Visual Studio Code มาตั้งแต่ปี 2016 (ชื่ออย่างเป็นทางการคือ Language Support for Java by Red Hat ที่ไม่มีใครเรียก ทุกคนเรียก vscode-java) ผ่านมาหลายปี ส่วนขยายนี้เดินทางมาถึงเวอร์ชัน 1.0 แล้ว

การเปลี่ยนแปลงสำคัญในเบราว์เซอร์ตระกูล Chromium คือเมื่อปลายปี 2020 Chrome เริ่มใช้ API ส่วนขยายแบบใหม่ที่เรียก Manifest V3 ที่ส่งผลกระทบต่อส่วนขยายกลุ่มบล็อคโฆษณาทั้งหลาย ทำให้เกิดการถกเถียงกันมายาวนาน (ประเด็นถกเถียงสำคัญคือกูเกิล "ตั้งใจ" เปลี่ยน API เพื่อไม่ให้บล็อคโฆษณาได้เยอะเหมือนเดิมหรือไม่)

Chrome 88 เป็นเวอร์ชันแรกที่รองรับ Manifest V3 แต่ก็ยังรองรับ Manifest V2 รุ่นเดิมควบคู่กันไปอยู่ โดยกูเกิลบอกว่าจะให้เวลาเปลี่ยนผ่านประมาณ 1 ปี

ล่าสุดกูเกิลออกมาประกาศแผนที่แน่ชัดแล้ว

แอปเปิลออกแบบหน้าจอ Safari ใหม่โดยมีส่วนสำคัญคือการย้ายส่วนแสดงแท็บขึ้นไปอยู่ระดับเดียวกับ URL และยังรองรับการจัดกลุ่มแท็บให้สลับไปมาระหว่างกลุ่มได้ง่ายขึ้น การจัดกลุ่มแท็บสามารถซิงก์ข้ามอุปกรณ์ได้ทั้ง Mac, iPad, และ iPhone

ฟีเจอร์สำคัญอีกอย่างคือการรองรับส่วนขยาย (web extension) สามารถดาวน์โหลดจาก App Store ได้ ก่อนหน้านี้แอปเปิลเข้าร่วมกับกูเกิล, ไมโครซอฟท์, และมอซิลล่า เพื่อตั้งกลุ่มทำงานออกมาตรฐานการทำงานส่วนขยายให้ตรงกันทุกเบราว์เซอร์ รอบนี้แอปเปิลประกาศรองรับส่วนขยายนี้บนทุกแพลตฟอร์ม ทั้ง macOS, iPadOS, และ iOS

บริษัทผู้พัฒนาเบราว์เซอร์ 4 รายใหญ่คือ Apple, Google, Microsoft, Mozilla ประกาศตั้งกลุ่ม WebExtensions Community Group (WECG) เพื่อให้ส่วนขยายของเบราว์เซอร์ทำงานร่วมกันได้ง่ายขึ้น

ระบบส่วนขยายของเบราว์เซอร์ในปัจจุบันอิงจากแนวทางของ Chrome เป็นหลัก กรณีของ Edge ที่ใช้เอนจิน Chromium คงไม่มีปัญหาเรื่องความเข้ากันได้มากนัก ส่วน Firefox หันมาใช้ฟอร์แมตแบบ Chrome ในปี 2015 และ Safari เป็นรายล่าสุดที่ตามมาในปี 2020

กูเกิลถอดส่วนขยาย The Great Suspender ออกจาก Chrome Web Store รวมถึงปิดการทำงานบนเครื่องของผู้ใช้ด้วย โดยให้เหตุผลว่าพบมัลแวร์ฝังอยู่ในส่วนขยายนี้

The Great Suspender เป็นส่วนขยายยอดนิยมตัวหนึ่งของ Chrome ทำหน้าที่ "พัก" แท็บที่ไม่ใช่งานนานๆ เพื่อประหยัดทรัพยากรเครื่อง ส่วนขยายตัวนี้เริ่มพัฒนาขึ้นเป็นโอเพนซอร์ส (GitHub) แต่ช่วงปลายปี 2020 มีการเปลี่ยนมือเจ้าของใหม่ที่ไม่ระบุชื่อชัดเจน โดยโค้ดเวอร์ชันที่ส่งขึ้น Chrome Web Store ไม่เหมือนกับเวอร์ชันที่เผยแพร่บน GitHub ซะทีเดียว

สำหรับผู้ใช้ที่มีอุปกรณ์ Mac OS และ iOS เป็นหลัก แต่ก็ยังต้องใช้ Windows อยู่บ้าง อาจประสบปัญหาต้องใส่รหัสผ่านซ้ำอีกครั้งเมื่อย้ายเครื่อง หลังจากที่แอป iCloud เวอร์ชั่นล่าสุดบน Windows พบการ sync หมวด “รหัสผ่าน” เพิ่มเข้ามา แต่เมื่อกดใช้ จะมีข้อความบอกว่าต้องใช้กับตัวเสริม (extension) บน Chrome ซึ่งยังไม่มีให้ดาวน์โหลด

Six Colors เว็บข่าวสายแอปเปิล ชี้ประเด็นว่า Safari 14 เริ่มรองรับส่วนขยายที่พอร์ตจาก Chrome ได้มานานครึ่งปีแล้ว (เริ่ม มิ.ย. 2020) แต่มาถึงตอนนี้ยังแทบไม่มีส่วนขยายพอร์ตมาเลย

ปัญหาเกิดจากนโยบายของแอปเปิลเอง ที่บังคับให้ส่วนขยายต้องถูกครอบด้วยแพ็กเกจแอพแบบเนทีฟของ macOS ก่อน (แปลว่าต้องมี Xcode) แล้วส่งขึ้น Mac App Store เพื่อแจกจ่ายให้ผู้ใช้ Safari ติดตั้งอีกที ไม่เหมือน Edge หรือ Firefox ที่สามารถติดตั้งไฟล์ส่วนขยายของ Chrome ได้ตรงๆ